środa, 1 kwietnia 2015

Oskar Kolberg

Wł.Henryk Oskar Kolberg(ur.22 lutego 1814 w Przysusze,zm.3 czerwca 1890 w Krakowie)polski etnograf,folklorysta i kompozytor.
Życie
Dzieciństwo
Oskar Kolberg był synem Juliusza Kolberga,ewangelika,pochodzącego z Meklemburgii kartografa,profesora miernictwa i geodezji na Uniwersytecie Warszawskim(przybyłego z Prus w roku 1798).Matką Oskara była Karolina Fryderyka Mercoeur,urodzona pod Warszawą w rodzinie francuskich imigrantów.Kolbergowie mieszkali w Przysusze od 1810 do 1817 roku.Ojciec Oskara pracował tam jako zarządca zakładów hutniczych.Po pobycie w Opoczyńskiem Juliusz Kolberg przeniósł się do Warszawy w związku z powołaniem na stanowisko profesora Uniwersytetu Warszawskiego.W Przysusze zostawili grób babki Oskara ze strony matki,oraz grób siostry Oskara,przedwcześnie zmarłej Julii.Mieszkając w Pałacu Kazimierzowskim,rodzina Kolbergów nawiązała kontakty z przedstawicielami inteligencji Warszawskiej,a także związała się ze środowiskiem artystycznym.Kolbergowie zapewnili swoim synom bardzo dobre wykształcenie.Wilhelm starszy brat Oskara był inżynierem i kartografem.Antoni młodszy malarzem.Kolbergowie mieli jeszcze dwóch synów Juliusza i Gustawa,oraz córkę Julię.Ci jednak zmarli przedwcześnie.Oskar od dzieciństwa miał styczność ze światem kultury i nauki.W domu rodzinnym spotykał się między innymi z Samuelem Bogumiłem Linde,Mikołajem Chopinem czy Kazimierzem Brodzińskim.
Edukacja
W latach 1823-1830 Kolberg uczęszczał do Liceum Warszawskiego,którego dyrektorem był Linde.Swoją edukację w Liceum Warszawskim odbywali także jego dwaj bracia Wilhelm i Antoni.Uczniem Liceum był także Fryderyk Chopin.Poza nauką w Liceum,Oskar odbywał edukację muzyczną pobierał nauki gry na fortepianie i kompozycji u T.Głogowskiego(1824 r.)F.Vettera(1825 r.)J.Elsnera(1830 r.)a także u I.F.Dobrzyńskiego(w latach 1832-1834).Zmiany w życiu Kolberga przyniósł wybuch powstania listopadowego i zamknięcie Liceum Warszawskiego.Okres od 1835 do 1836 roku Kolberg spędził w Berlinie,gdzie odbierał edukację w Akademii Handlowej.W tym czasie uczył się także teorii muzyki i kompozycji Christiana F.Girschnera i Karla F.Rungenhagena.
Praca zawodowa i etnograficzna
Dorosły Kolberg pracował jako nauczyciel muzyki,urzędnik bankowy,księgowy.Dzięki pomocy swojego brata,Wilhelma,otrzymał w 1846 roku posadę w zarządzie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.Kolberg opracował ponad 1000 haseł z zakresu muzyki i muzykologii do wydawanej przez Samuela Orgelbranda Encyklopedii Powszechnej.Najważniejszym jednak jego dokonaniem pozostało stworzenie podstaw etnografii polskiej.To etnografia była główną dziedziną,jaką się zajmował.W roku 1839 po raz pierwszy wybrał się na Mazowsze w celach badawczych i rozpoczął zbieranie materiałów o folklorze muzycznym.Jako kompozytor,uzupełniał zbiory pieśni o zapis melodii.Publikując pieśni ludowe dołączał do nich opracowany przez siebie akompaniament fortepianowy.Z czasem jednak zmieniło się jego podejście bardziej niż kompozytorem,stał się etnografem.Być może właśnie przez świadomość tej zmiany koncepcji,prace jego są nasączone samokrytycznymi sądami.Kolberg wielokrotnie podkreśla,że nie jest zawodowym etnografem.Jak pisał Stanisław Lam„(...)zamilczał tu sam autor o swej ogromnej zasłudze,mianowicie,iż on to pierwszy dopiero,w jedną spoistą całość uchwycił melodyę ludową(...),a przez to dał podwaliny naszemu ludoznawstwu”.Efektem jego pracy nad ludowymi pieśniami było wydanie w 1857 roku dzieła pt.Pieśni ludu polskiego.Oskar Kolberg jako pierwszy badacz zebrał i usystematyzował kulturę ludową,dzieląc ją według regionów.W swoich badaniach terenowych,Kolberg dostrzegał wzajemne związki elementów kultury ludowej.Efektem jego pracy jest obszerne dzieło Lud.Jego zwyczaje,sposób życia,mowa,podania,przysłowia,obrzędy,gusła,zabawy,pieśni,muzyka i tańce,którego tomy zawierają materiały dotyczące poszczególnych regionów.Do roku 1890 udało mu się wydać 33 tomy Ludu...Innym dziełem badacza są Obrazy etnograficzne,wydane w 10 tomach.Dzięki swoim publikacjom Oskar Kolberg stał się członkiem Krakowskiego Towarzystwa Nauk,które w 1870 r.po wielu staraniach,postanowiło częściowo finansować jego dalsze działania.To wpłynęło na decyzję Kolberga o opuszczeniu Warszawy i przeniesieniu się w okolice Krakowa.Początkowo mieszkał w Mogilanach,u swojego przyjaciela etnografa,Józefa Konopki,później w Modlnicy,u brata Józefa.Tam spędził 13 lat pracując nad kolejnymi tomami swojego dzieła.W 1873 r.Kolberg został członkiem Akademii Umiejętności,a rok później przewodniczącym jej sekcji antropologicznej.W dalszym ciągu Kolberg wyjeżdżał w teren i kontynuował swoje badania.Brał także udział w sympozjach i odczytach.Udał się między innymi na światową wystawę w Paryżu(1878 r.)Kolberg był także jednym z patronów i organizatorów wystawy etnograficznej zorganizowanej w 1880 r.w Kołomyi.Jesienią 1884 r.przeniósł się do Krakowa i wciąż poświęcał się pracy etnograficznej.W 1885 r.odbył swój ostatni wyjazd badawczy w Przemyskie i Sanockie.Rok przed śmiercią Kolberg obchodził 50-lecie pracy.Grono jego przyjaciół ze środowiska artystycznego i naukowego Krakowa zorganizowało w sali Towarzystwa Strzeleckiego obchody jubileuszu.W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz,artyści i inteligencja.Pojawiła się także reprezentacja chłopów z Modlnicy.Podczas wydarzenia odbył się koncert z utworami m.in.Kolberga,Chopina i Moniuszki.Z okazji tego jubileuszu Kolberg uhonorowany został członkostwem Cesarskiego Towarzystwa Miłośników Przyrody,Antropologii i Etnografii w Moskwie,a także Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i Warszawskiego Towarzystwa Śpiewaczego„Lutnia”.
Koniec życia
Ostatni rok swojego życia Kolberg spędził w domu Izydora Kopernickiego.Zmarł 3 czerwca 1890 r.W testamencie przekazał Akademii Umiejętności swoje niewydane materiały.Izydorowi Kopernickiemu zapisał książki oraz nuty.Część pieniędzy trafiła do Kościoła Ewangelickiego w Krakowie,część natomiast przeznaczył na wydanie swoich prac.II część Chełmskiego oraz Przemyskie wydane zostały przez Kopernickiego.Kolberg spoczął w Krakowie,na cmentarzu Rakowickim,w kwaterze 47.Popiersie na jego grobie wykonane zostało przez Tadeusza Błotnickiego.
Instytut im.Oskara Kolberga
W roku 1960 utworzona została w Polskim Towarzystwie Ludoznawczym Redakcja„Dzieł wszystkich”Oskara Kolberga(DWOK),działająca początkowo we Wrocławiu.Celem Redakcji była publikacja spuścizny Kolberga.W 1962 r.za sprawą redaktora naczelnego Redakcji,prof.Józefa Burszty,zespół rozpoczął prace nad edycją w Poznaniu.Przewodniczącym Rady Naukowej DWOK został prof.Julian Krzyżanowski,zastąpiony po śmierci w 1976 r.przez prof.Gerarda Labudę.Obecnie przewodniczącym Rady Naukowej jest prof.Aleksander Posern-Zieliński.Po kryzysie finansowym w latach 90.powołano do kontynuacji zadań DWOK niezależny Instytut im.Oskara Kolberga,który działa od 1998 r.kontynuując zadania Redakcji.
Dzieła wszystkie
  1. Tom 1.Pieśni Ludu Polskiego
  2. Tom 2.Sandomierskie
  3. Tom 3.Kujawy cz.I
  4. Tom 4.Kujawy cz.II
  5. Tom 5.Krakowskie cz.I
  6. Tom 6.Krakowskie cz.II
  7. Tom 7.Krakowskie cz.III
  8. Tom 8.Krakowskie cz.IV
  9. Tom 9.W.Ks.Poznańskie cz.I
  10. Tom 10.W.Ks.Poznańskie cz.II
  11. Tom 11.W.Ks.Poznańskie cz.III
  12. Tom 12.W.Ks.Poznańskie cz.IV
  13. Tom 13.W.Ks.Poznańskie cz.V
  14. Tom 14.W.Ks.Poznańskie cz.VI
  15. Tom 15.W.Ks.Poznańskie cz.VII
  16. Tom 16.Lubelskie cz.I
  17. Tom 17.Lubelskie cz.II
  18. Tom 18.Kieleckie cz.I
  19. Tom 19.Kieleckie cz.II
  20. Tom 20.Radomskie cz.I
  21. Tom 21.Radomskie cz.II
  22. Tom 22.Łęczyckie
  23. Tom 23.Kaliskie cz.I
  24. Tom 24.Mazowsze cz.I
  25. Tom 25.Mazowsze cz.II
  26. Tom 26.Mazowsze cz.III
  27. Tom 27.Mazowsze cz.IV
  28. Tom 28.Mazowsze cz.V
  29. Tom 29.Pokucie cz.I
  30. Tom 30.Pokucie cz.II
  31. Tom 31.Pokucie cz.III
  32. Tom 32.Pokucie cz.IV
  33. Tom 33.Chełmskie cz.I
  34. Tom 34.Chełmskie cz.II
  35. Tom 35.Przemyskie
  36. Tom 36.Wołyń
  37. Tom 37.Miscellanea cz.I
  38. Tom 38.Miscellanea cz.II
  39. Tom 39.Pomorze
  40. Tom 40.Mazury Pruskie
  41. Tom 41.Mazowsze cz.VI
  42. Tom 42.Mazowsze cz.VII
  43. Tom 43.Śląsk
  44. Tom 44.Góry i Podgórze cz.I
  45. Tom 45.Góry i Podgórze cz.II
  46. Tom 46.Kaliskie i Sieradzkie
  47. Tom 47.Podole
  48. Tom 48.Tarnowskie-Rzeszowskie
  49. Tom 49.Sanockie-Krośnieńskie cz.I
  50. Tom 50.Sanockie-Krośnieńskie cz.II
  51. Tom 51.Sanockie-Krośnieńskie cz.III
  52. Tom 52.Białoruś-Polesie
  53. Tom 53.Litwa
  54. Tom 54.Ruś Karpacka cz.I
  55. Tom 55.Ruś Karpacka cz.II
  56. Tom 56.Ruś Czerwona cz.I
  57. Tom 57.Ruś Czerwona cz.II
  58. Tom 58.Materiały do etnografii Słowian wschodnich
  59. Tom 59/I Materiały do etnografii Słowian zachodnich i południowych cz.I,Łużyce
  60. Tom 59/II Materiały do etnografii Słowian zachodnich i południowych cz.II,Czechy,Słowacja
  61. Tom 59/III Materiały do etnografii Słowian zachodnich i południowych cz.III,Słowiańszczyzna południowa
  62. Tom 60.Przysłowia
  63. Tom 61.Pisma muzyczne cz.I
  64. Tom 62.Pisma muzyczne cz.II
  65. Tom 63.Studia,rozprawy i artykuły
  66. Tom 64.Korespondencja Oskara Kolberga cz.I
  67. Tom 65.Korespondencja Oskara Kolberga cz.II
  68. Tom 66.Korespondencja Oskara Kolberga cz.III
  69. Tom 67.Pieśni i melodie ludowe w opracowaniu fortepianowym cz.I-II
  70. Tom 68.Kompozycje wokalno-instrumentalne
  71. Tom 69.Kompozycje fortepianowe
  72. Tom 70.Pieśni ludu polskiego.Suplement do t.1
  73. Tom 71.Sandomierskie.Suplement do t.2
  74. Tom 72/I.Kujawy.Suplement do t.3-4 cz.I
  75. Tom 73/I.Krakowskie.Suplement do t.5-8 cz.I
  76. Tom 73/II.Krakowskie.Suplement do t.5-8 cz.II
  77. Tom 73/III.Krakowskie. Suplement do t.5-8 cz.III
  78. Tom 74.W.Ks.Poznańskie.Suplement do t.9-15
  79. Tom 75.Lubelskie.Suplement do t.16-17
  80. Tom 76.Kieleckie.Suplement do t.18-19
  81. Tom 77/I.Radomskie.Suplement do t.20-21 cz.I
  82. Tom 77/II.Radomskie.Suplement do t.20-21 cz.II
  83. Tom 78.Łęczyckie.Suplement do t.22
  84. Tom 79.Kaliskie.Suplement do t.23
  85. Tom 80.Mazowsze.Suplement do t.24-28
  86. Tom 81.Pokucie.Suplement do t.29-32
  87. Tom 82.Chełmskie.Suplement do t.33-34
  88. Tom 83/I.Przemyskie.Suplement do t.35 cz.I
  89. Tom 83/II.Przemyskie.Suplement do t.35 cz.II
  90. Tom 84.Wołyń.Suplement do t.36
  91. Tom 85.Biografia Oskara Kolberga
  92. Tom 86.Indeksy
Twórczość kompozytorska
Pomimo tego,że ostatecznie Oskar Kolberg poświęcił się etnografii,pozostawił spory dorobek kompozytorski.Jego spuścizna muzyczna to kompozycje na fortepian,kompozycje sceniczne,pieśni na głos.Kompozycje Kolberga to utwory romantyczne,czerpiące z muzyki narodowej.Do najbardziej znanych utworów należy opera sielska„Król pasterzy”do libretta T.Lenartowicza.Kolberg komponował utwory inspirowane motywami ludowymi,które napotykał prowadząc swoje badania w różnych regionach.Podczas swojej pracy etnograficznej Kolberg notował melodie grajków wiejskich ze słuchu.Skomponowane przez niego 26 pieśni to wynik inspiracji muzyką ludową Mazowsza.Oskar Kolberg komponował głównie utwory taneczne,a więc:polonezy,polki,kujawiaki,mazurki.
Ważniejsze kompozycje
  • na fortepian:
  • Valse
  • Dwa mazury
  • Six polonoises
  • Kujawiak według znanego tematu
  • Kujawiaki w stylu gminnym
  • Six contredanses
  • Fantaisie sur un thème polonais
  • Grande marche
  • Polka
  • Grande valse brillante
  • Nasze sioła
  • Mazourkas et autre danses polonaises
  • pieśni na chór:
    • Psalm LXXXV na chór mieszany i fortepian lub organy
    • Do smutnego przyjaciela na 4-głosowy chór męski,słowa Stefan Witwicki
  • pieśni na głos z fortepianem:
    • Talizman,autor tekstu nieznany
    • Pod twym okienkiem,słowa Julian Heppen
    • Młodo zaswatana,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Rojenia wiosenne,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Śpiew poety,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Do dziewczyny,słowa Gustaw Zieliński
    • Ułan polski,słowa Edmund Wasilewski
    • Gdy na górach świta dzionek,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Dumny kochanek,słowa Konstanty Zakrzewski
    • Krakowiak,autor tekstu nieznany
    • Dumka,słowa Teofil Lenartowicz
    • Co mi tam,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Jaskółka,słowa Seweryna Duchińska-Pruszakowa
    • Kochanka do gwiazdy,słowa Stefan Witwicki
    • On zginął,słowa Julian Heppen
    • Przyczyna,słowa Stefan Witwicki
    • Westchnienie za rodzinną chatką,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Wiosna,słowa Stefan Witwicki
    • Wyjazd,słowa Stefan Witwicki
    • Zakochana,słowa Józef Bohdan Zaleski
    • Piszczałeczko jedyna,autor tekstu nieznany
    • Kukułeczko moja siwa,autor tekstu nieznany
  • sceniczne:
    • Król pasterzy,opera sielska w 1 akcie,libretto Teofila Lenartowicza
    • Scena w karczmie,czyli Powrót Janka,obrazek wiejski ze śpiewami,libretto według Janek spod Ojcowa Jana Kantego Gregorowicza
Rok Oskara Kolberga
Z okazji 200 rocznicy urodzin wybitnego etnografa i kompozytora,uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej,rok 2014 został ogłoszony rokiem Oskara Kolberga.Planowana jest realizacja wielu działań koncertowych,edukacyjnych,wydawniczych i promocyjnych,takich jak stworzenie strony internetowej poświęconej Kolbergowi,digitalizacja i udostępnienie rękopisów oraz wydanych dzieł etnografa,renowacja nagrobka na Cmentarzu Rakowickim i wiele innych.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz