Wiktor Jaroński

Ur.20 maja 1870 w Kielcach,zm.6 września 1931 tamże polski prawnik,polityk,działacz Ligi Narodowej i Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego,od 1906 do 1917 r.poseł do Dumy Państwowej.Autor deklaracji o solidarności narodu polskiego z Rosją w jej walce z Niemcami(1914 r.)
Życiorys
Urodził się w rodzinie inteligenckiej jako syn Feliksa,pianisty i kompozytora i Stefanii z Głowackich.Bratem matki był malarz epoki romantyzmu Jan Nepomucen Głowacki,natomiast dziadek Józef,sędzia Trybunału Cywilnego w Kielcach,był bratem filozofa ks.Feliksa Jarońskiego.Poprzez ciotki jego koligacje rodzinne wiodły do krakowskiej rodziny Jana Matejki.Uczył się w latach 1881–1890 w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach.Po złożeniu egzaminu dojrzałości podjął studia na Wydziale Prawnym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego,które ukończył w 1894 r.Jako student zaangażował się w działalność Związku Młodzieży Polskiej„Zet”.W 1891 roku,za udział w zorganizowanej w 100.rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja warszawskiej manifestacji patriotycznej,został aresztowany,a następnie oddany pod nadzór policji.Po ukończeniu studiów powrócił do Kielc,gdzie odbył krótką aplikację u rejenta.Wkrótce został sędzią gminnym w pobliskim Niewachlowie,sprawując swój urząd przez następnych dziewięć lat,po których został zdymisjonowany za posługiwanie się językiem polskim w czynnościach urzędowych.W Kielcach otworzył więc kancelarię adwokacką,dzięki której osiągał dochód na poziomie 2,5 tys.rubli(według danych z 1907 roku).Był nadto dyrektorem fabryki superfosfatu.W 1899 roku założył w Kielcach pierwsze koło Towarzystwa Oświaty Narodowej.Od 1900 r.był członkiem Ligi Narodowej,wchodząc do jej Rady Głównej.Po rewolucji 1905 r.działał w Stronnictwie Narodowo-Demokratycznym.W 1906 r.został wybrany do Rady Nadzorczej Polskiej Macierzy Szkolnej.W latach 1906–1917 był posłem do I,II,III i IV Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego z guberni kieleckiej.Pierwszy mandat otrzymał w 1906 r.stosunkiem głosów 36:23.W I Dumie był członkiem zespołu opracowującego regulamin Koła Polskiego.Jego praca w Komisji Równouprawnienia zaowocowała przygotowaniem memoriału pokazującego ograniczenia praw Polaków w Królestwie Polskim.W II Dumie był sekretarzem posiedzeń Koła Polskiego;w następnej kadencji działał w komisjach:Interpelacyjnej,Nietykalności Osobistej i Oświaty Ludowej.Choć w trakcie kampanii wyborczej w 1912 roku jego kandydatura była usilnie zwalczana przez koalicję postępowo-żydowską,co było pokłosiem propagowanej przezeń wizji zwalczania Żydów(„elementu obcego”),to uzyskał po raz czwarty mandat posła(stosunkiem głosów 43:10).Po wybuchu wojny,na nadzwyczajnie zwołanym posiedzeniu Dumy w dniu 8 sierpnia 1914 roku,wygłosił w imieniu Koła Polskiego deklarację,bardzo dobrze przyjętą przez Romana Dmowskiego,o solidarności Polaków z Rosją w walce przeciwko państwom centralnym.W kilka dni później podpisał dziękczynny telegram,który stanowił odpowiedź na deklarację wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza w sprawie polskiej.We wrześniu tego samego roku wraz z Zygmuntem Balickim był pomysłodawcą utworzenia polskich jednostek wojskowych,które miały wziąć udział w walce u boku armii rosyjskiej(Legion Puławski).W listopadzie 1914 roku został członkiem warszawskiego Komitetu Narodowego Polskiego.W trakcie wojny zaangażował się w życie społeczne rosyjskiej Polonii.Brał udział w pracach Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego,wchodząc w skład jego Komisji Rewizyjnej.Działając nadal w KNP podpisał wydaną 2 kwietnia 1917 roku odezwę,której sygnatariusze wyrażali nadzieję na poparcie przez nowe władze rosyjskie polskich dążeń niepodległościowych.W maju 1917 roku uczestniczył w rozmowach dotyczących utworzenia samodzielnej armii polskiej.W tym samym miesiącu został członkiem Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego(wydziały:ds.majątków i polskich dóbr kulturalnych wywiezionych do Rosji oraz ds.jeńców cywilnych i obco poddanych).W sierpniu wziął udział w Polskim Zjeździe Politycznym,wchodząc do Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego i jej Komitetu Wykonawczego.W październiku 1917 roku wyjechał wraz z Feliksem Raczkowskim z Piotrogrodu do majątku Hlewin,który pod koniec miesiąca został zaatakowany przez chłopów.W 1918 roku powrócił do Kielc,gdzie objął stanowisko sędziego Sądu Okręgowego,które pełnił do śmierci.Choć wycofał się z czynnego życia politycznego,to nadal angażował się w działalność społeczną należał do organizatorów Koła Kielczan,które grupowało wychowanków kieleckich szkół.Zmarł w 1931 roku na gruźlicę,w trakcie kolejnego zjazdu tej organizacji.Został pochowany na Cmentarzu Starym w Kielcach.Roman Dmowski w„Gazecie Warszawskiej”zamieścił wspomnienie pośmiertne poświęcone jego osobie,przedrukowane później w„Pamiętniku Koła Kielczan”.