Jerzy Żuławski

Herbu Szeliga ur.14 lipca 1874 w Lipowcu k.Rzeszowa,zm.9 sierpnia 1915 w Dębicy polski filozof,pisarz,poeta i dramaturg okresu Młodej Polski.Wraz z Władysławem Umińskim i Antonim Langem jeden z prekursorów polskiej literatury fantastycznonaukowej.Jako poeta przedstawiciel dekadentyzmu i katastrofizmu.Autor dramatów symbolicznych oraz prozy poetyckiej,a także esejów filozoficznych.
Biografia
Lata dzieciństwa późniejszy pisarz spędził w rodzinnym majątku,w Młynnem pod Limanową.Uczęszczał do gimnazjum w Bochni,następnie do szkoły realnej w Krakowie.Od 1892 r.studiował na politechnice w Zurychu,zaś od 1895 do 1898 roku na Wydziale Filozoficznym uniwersytetu w Bernie,gdzie uzyskał doktorat na podstawie rozprawy„Problem przyczynowości u Spinozy",której streszczenie znaleźć można w roczniku„Studiów filozoficznych"z 1901 roku.Po powrocie do Polski uczył w gimnazjum w Jaśle i Krakowie.Od 1902 roku poświęcił się wyłącznie pracy literackiej.Żuławski związany był ze środowiskiem krakowskiej bohemy artystycznej,przyjaźnił się z Kasprowiczem,Przybyszewskim,Rydlem i Tetmajerem.Po 1900 r.dużo podróżował.W 1910 roku zamieszkał na stałe w Zakopanem.Był współzałożycielem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.Prowadził w willi„Łada"otwarty dom literacki,w którym gościli Witkacy,Staff,Kasprowicz,Tetmajer.Gdy wybuchła I wojna światowa,wstąpił do Legionów.Był w szeregach Strzelców,redagował pismo„Do Broni".Po wkroczeniu Pierwszej Kompanii Kadrowej na ziemie zaboru rosyjskiego w 1914 roku przez 2 dni był komisarzem Wojsk Polskich w Książu.Był komisarzem Polskiej Organizacji Narodowej w 1914 roku.Zmarł w szpitalu wojskowym w Dębicy na tyfus brzuszny.Jego synami byli Wawrzyniec Żuławski,Marek Żuławski i Juliusz Żuławski.
Twórczość
Debiutował jako poeta w roku 1895 zbiorem "Na strunach duszy"mocno osadzonym w poetyce dekadentyzmu.Jego twórczość była wysoko ceniona przez współczesnych(np.Stanisława Przybyszewskiego) i nadal ma swoich wielbicieli.Jego najbardziej znane utwory to trylogia science fiction dziejąca się na Księżycu("Na srebrnym globie","Zwycięzca","Stara Ziemia").Był autorem wielu zbiorów wierszy,powieści,sztuk scenicznych,rozpraw filozoficznych i estetycznych.Publikował w„Życiu",„Młodości",„Krytyce",„Strumieniu",„Chimerze",„Słowie Polskim".Przez pewien czas był współredaktorem„Krytyki".Trylogia księżycowa tłumaczona na język czeski,niemiecki,rosyjski,węgierski była inspiracją dla wielu pisarzy,zarówno polskich(np.Stanisław Lem),jak i obcych.Na jej podstawie stryjeczny wnuk pisarza,Andrzej Żuławski,nakręcił film"Na srebrnym globie".Jeden z jego najsłynniejszych wierszy„Do moich synów"został napisany w 1914 r.W 2008 roku utworzona została Nagroda Literacka im.Jerzego Żuławskiego dla najlepszych polskich utworów fantastycznych.
Publikacje
Powieści

• cykl powieściowy"Trylogia księżycowa",1903-1911
• "Na srebrnym globie.Rękopis z Księżyca"(Towarzystwo Wydawnicze S.Sadowski,Lwów 1903 r.)
• "Zwycięzca"(Gebethner,Kraków 1910 r.)
• "Stara Ziemia"(Gebethner,Kraków 1911 r.)
• cykl powieściowy"Laus feminae",1914-1916
• tom 1"Powrót"(Tow.Akc.S.Orgelbranda Synów,Warszawa 1914 r.)
• tom 2"Profesor Butrym"(Tow.Akc.S.Orgelbranda Synów,Warszawa 1916 r.)

Zbiory opowiadań

• Opowiadania prozą(1902 r.)
• "Bajka o człowieku szczęśliwym"(1910 r.)
• "Kuszenie szatana"(1910 r.)

Zbiory poezji

• "Na strunach duszy"(1895 r.)
• "Intermezzo"(1897 r.)
• "Stance o pieśni"(1897 r.)
• "Poezje"(1900 r.)
• "Z domu niewoli"(1902 r.)

Zbiory esejów

• "Prolegomena"(1902 r.)
• "Szkice literackie"(1913 r.)
• "Przed zwierciadłem prawdy"(1914 r.)
• "Miasta umarłe"(1918 r.)

Dramaty

• "Dyktator"(1903 r.)
• "Wianek mirtowy"(1903 r.)
• "Eros i Psyche"(1904 r.)
• "Ijola"(1905 r.)
• "Gra.Tryptyk sceniczny"(1906 r.)
• "Donna Aluica"(1906 r.)
• "Za cenę łez"(1909 r.)
• "Koniec Mesjasza"(1911 r.)
• "Gród Słońca"(1911 r.)

Książki popularnonaukowe

• Benedykt Spinoza.Człowiek i dzieło(1902 r.)