wtorek, 29 kwietnia 2014

Podhale

Region kulturowy w południowej Polsce u północnego podnóża Tatr,w dorzeczu górnego Dunajca z wyłączeniem obszarów leżących na prawym brzegu Białki i prawym brzegu Dunajca,poniżej ujścia Białki.Podhale zajmuje środkową część Kotliny Podhala,na południu wkracza w Tatry.
Położenie
Północną granice Podhala stanowią Gorce.W krajobrazie Podhala występują rozległe torfowiska i stożki napływowe.Południową część Podhala nazywa się czasem"Skalnym Podhalem"obejmuje ono obszar od Brzegów i Bukowiny po Zakopane,Kościelisko i Witów.Pozostałą część nazywa się"Niżnym Podhalem".Największe miejscowości:Nowy Targ(historyczna stolica Podhala),Czarny Dunajec,Ludźmierz,Zakopane,Biały Dunajec,Szaflary,Białka Tatrzańska,Bukowina Tatrzańska,Poronin,Chochołów,Witów,Gronków i inne.
Gminy Podhala:
  • gmina Biały Dunajec
  • gmina Bukowina Tatrzańska
  • gmina Czarny Dunajec
  • gmina Czorsztyn
  • gmina Kościelisko
  • Nowy Targ
  • gmina Nowy Targ
  • gmina Poronin
  • gmina Raba Wyżna
  • gmina Szaflary
  • gmina Spytkowice
  • Zakopane
Wysokości bezwzględne tej krainy wahają się od 600 do 900 m n.p.m.Zimy są tutaj mroźne ze średnią temperaturą stycznia -6°C i częstymi zamgleniami,lata natomiast stosunkowo ciepłe(ze średnią temperaturą lipca 16°C) i suche. Kultura
Bogata kultura ludowa rozwinęła się wśród wolnej od dawna od powinności pańszczyźnianych ludności góralskiej.Podobnie jak w przypadku ludności kurpiowskiej i łowickiej,miało to związek z jej znaczną swobodą.
Kolonizacja
Zapisy o początkach osadnictwa historycznego sięgają początku XIII w.Znany jest transumpt z 1251 przywileju księcia Henryka Brodatego z 1234,który zezwala Teodorowi Gryficie,wojewodzie krakowskiemu,osiedlać kolonistów niemieckich"in silva circa fluvios Ostrowsko,Dunaiecz et Dunaiecz niger,Rogoźnik,Lipietnicza,Słona,Ratainicha,Nedelsc,Stradoma,quantum est de sylva ipsius,dantes eciam sil his pactis et his condicionibus uti,quibus Theutonici Sleser ses in sylvis locati utuntur".tj.książę zezwala,na osadzanie osadników niemieckich(teutońskich Ślązaków)w lasach położonych koło rzek Ostrowsko,Dunajec i Czarny Dunajec,Rogoźnik prawoboczny dopływ Czarnego Dunajca,Lepietnica(lewoboczny dopływ Czarnego Dunajca)oraz Słona,Ratajnica,Niedzielsko i Stradomka na Beskidzie.
Słynne postacie z historii Podhala
  • Klimek Bachleda
  • Tytus Chałubiński
  • Stanisław Dziwisz
  • Andrzej Galica
  • Seweryn Goszczyński
  • Władysław Hasior
  • Mieczysław Karłowicz
  • Jan Krzeptowski(Sabała)
  • Piotr Kułach
  • Wojciech Kułach
  • Józef Kuraś
  • Józef Maciasz
  • Kornel Makuszyński
  • Stanisław Marusarz
  • Helena Marusarzówna
  • Władysław Orkan
  • Jan Gwalbert Pawlikowski
  • Kazimierz Przerwa-Tetmajer
  • Antoni Rząsa
  • Józef Stolarczyk
  • Augustyn Suski
  • Karol Szymanowski
  • Józef Tischner
  • Stanisław Witkiewicz
  • Mariusz Zaruski
  • Wacław Krzeptowski

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz