Świebodzice

(niem.Freiburg in Schlesien)to miasto leżące na Dolnym Śląsku,w województwie dolnośląskim,w powiecie świdnickim.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego.Od południa bezpośrednio graniczy z Wałbrzychem.Miasto położone u stóp Pogórza Wałbrzyskiego,na Pogórzu Świebodzickim,w środkowym biegu rzeki Pełcznicy przy drodze krajowej nr 34 i nr 35 oraz przy drodze wojewódzkiej nr 374,na skraju Książańskiego Parku Krajobrazowego.Przez miasto przebiegają także drogi wojewódzkie numer:371 i 373.Miasto leży na wysokości od ok.280 do 425 m n.p.m.(góra Grabnik).Świebodzice należą do Aglomeracji wałbrzyskiej.
Nazwa miasta
Niemiecka nazwa miejscowości Freiburg oznacza po polsku Wolne miasto.Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie łacińskim z 1291 roku Friburg podając jej znaczenie"Freie Burg des Bolko I""Wolne miasto Bolka I".Po 1945 roku miastu nadano polską nazwę Świebodzice.
Historia

• 1203 r.pierwsza wzmianka historyczna
• przed 1228 r.pierwsza inicjatywa lokacyjna na prawie niemieckim
• 1228 r.biskup wrocławski Wawrzyniec konsekruje kościół św.Mikołaja
• 1242 r.Marboto de Czetaros(Czetryc)staje się zarządcą książęcego zamku w Świebodzicach
• 1279 r.Henryk Probus w przywileju zwraca się do świebodziczan„mieszczanie”przyjmowana data nadania praw miejskich
• 1293 r.włączenie Świebodzic do księstwa jaworsko-świdnickiego
• 1300 r.średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej Jadwigi Vita Sanctae Hedwigis wymienia pod nazwą Cyrna jedną z obecnych dzielnic Świebodzic Ciernie dawniej zwane również Zirlau oraz Czarna Świdnicka
• 1310 r.książę Bernard na prośbę patrycjatu świdnickiego pozbawia Świebodzice przywileju miejskiego
• 1337 r.książę jaworsko-świdnicki Bolko II Mały przywraca prawa miejskie
• 1392 r.śmierć wdowy po Bolku II,Agnieszki włączenie Świebodzic do Czech
• 1427 r.miasto trzykrotnie oblegają wojska taborytów
• 1492 r.król Czech Władysław Jagiellończyk nadaje Świebodzicom przywilej organizowania„ciepłych jarmarków”w dzień św.Mateusza
• 1509 r.Władysław Jagiellończyk sprzedaje Świebodzice i zamek Książ Konradowi Hochbergowi
• 1614 r.pierwsza świebodzicka szkoła
• 1618-1648 wojna trzydziestoletnia:rabunki wojsk szwedzkich,epidemie
• 1745 r.włączenie Świebodzic do Prus
• 1774 r.najtragiczniejszy pożar w dziejach miasta niemal doszczętnie trawi miasto
• 1775-1811 intensywna odbudowa
• 1809 r.do Świebodzic wkraczają wojska francuskie,Fryderyk Kramsta zakłada Fabrykę Lnu i Płótna
• 1842 r.powołano do życia spółkę pod nazwą Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickie Towarzystwo Kolejowe,która zajęła się budową pierwszej linii kolejowej w kierunku Sudetów
• 1843 r.do Świebodzic dociera kolej,linia Wrocław-Świebodzice,w 1853 r.przedłużona do Wałbrzycha
• 1843 r.otwarcie linii kolejowej Wrocław-Świebodzice
• 1847 r.Gustav Becker zakłada warsztat zegarmistrzowski produkujący zegary
• 1867 r.rodzi sie Emil Krebs,sinolog i poliglota
• 1850 r.Warsztat zegarmistrzowski Gustava Beckera stopniowo przekształca się w wielką fabrykę zegarów znaną na całym świecie
• 1935 r.Fabryka Zegarów Gustava Beckera kończy swoją działalność
• 1946 r.miejscowość została włączona do nowo powstałego województwa wrocławskiego na terenie powojennej Polski pod nazwą Frybork
• 24 lutego 1954 w pobliżu stacji kolejowej dochodzi do katastrofy kolejowej ginie kilkanaście osób,kilkadziesiąt zostaje rannych
• 1957 r.przyłączenie do Świebodzic Pełcznicy
• 1972 r.przyłączenie Cierni
• 1990 r.pierwsze po II wojnie światowej demokratyczne wybory władz miejskich
• 1997 r.zniszczenia wskutek wielkiej powodzi
• 1 września 2002 zniszczenia po wielkiej powodzi.Zalane zostały między innymi Ciernie i Pełcznica
• 21 czerwca 2012 ustanowiony nowy herb oraz nowa flaga

Filia Groß-Rosen
W miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen.
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• obszar staromiejski
• kościół par.pw.św.Mikołaja,wzniesiony w XIII w.XV w.1811 r.k.XIX w.wyposażenie częściowo renesansowe,częściowo z XIX w.
• kościół ewangelicki,ob.rzym-kat.pw.śś.Piotra i Pawła,wzniesiony w latach 1776-1779 na planie krzyża w stylu klasycystycznym
• mauzoleum rodziny von Kramst,na cmentarzu komunalnym,ul.Wałbrzyska,z 1880 r.
• ratusz miejski,wybudowany w 1781 r.w stylu klasycystycznym
• fragmenty murów obronnych pochodzą prawdopodobnie z XIII w.rozebrane w większości przez Francuzów w 1809 r.
• d.zajazd,ul.Jeleniogórska 9
• piwnice d.słodowni,ul.Krasickiego 15,z drugiej połowy XIX w.
• łaźnia,ob.dom handlowy,ul.Lipowa 12,z k.XIX w.
• pałac,obecnie dom pomocy społecznej DPS,ul.Mickiewicza 8,zbudowany w l.1858-75 XIX w.w stylu neorenesansu angielskiego,otoczony parkiem i zwierzyńcem,dziś siedziba zgromadzenia zakonnego Sióstr Szkolnych de Notre Dame
• budynki w zespole zamku Książ,z 1792 r.w drugiej połowy XIX,ul.Wałbrzyska 44-46:
  • dom„szwajcarski”I
  • dom„szwajcarski”II
  • brama wjazdowa na teren zespołu

Świebodzice Ciernie

• kościół pomocniczy pw.św.Franciszka z Asyżu,wzniesiony w pierwszej poł.XIII w.w XV w.przebudowany na gotycki,wyposażenie pochodzące z różnych epok,fresk z XV wieku przedstawiający św.Krzysztofa,1891 r.

Świebodzice Pełcznica

• kościół pw.św.Anny,ruiny,(prawdopodobnie)z przełomu XII i XIII w.na przełomie XIV-XV w.przebudowany ze stylu romańskiego na gotyk

inne zabytki:

• cmentarz żydowski
• krzyże pokutne:
  • wolno stojący zlepieniec pobielony w Cierniach
  • złamany maltański w Cierniach
  • wmurowany z żółtego piaskowca w Cierniach
  • łaciński wolno stojący,zlepieniec,naprzeciw budynków Osiedla Sudeckiego przy stacji benzynowej PKN Orlen

Edukacja

• 3 przedszkola publiczne,w tym jedno z grupą żłobkową,2 przedszkola niepubliczne
• 5 szkół podstawowych,w tym jedna integracyjna,jedna z oddziałami integracyjnymi i jedna specjalna:
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im.Władysława Broniewskiego w Świebodzicach,Szkoła Podstawowa nr 4 im.Janusza Korczaka,Szkoła Podstawowa nr 2 im.Nauczycieli Tajnego Nauczania w Zespole Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych z oddziałami integracyjnymi,Integracyjna Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół Integracyjnych,Szkoła Podstawowa nr 7(specjalna)
• 4 gimnazja,w tym jedno integracyjne,jedno z oddziałami integracyjnymi i jedno społeczne:
  • Gimnazjum nr 1 w Świebodzicach,Gimnazjum nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Zespole Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych z oddziałami integracyjnymi,Społeczne Gimnazjum Akademickie,Gimnazjum Integracyjne w Zespole Szkół Integracyjnych
• 2 szkoły średnie:
• Zespół Szkół im.S.Prosińskiego
• Zespół Szkół Ogólnokształcących

Kultura
Na terenie miasta funkcjonują koła hobbystyczne:filatelistyczne i numizmatyczne.

• Miejska Biblioteka Publiczna im.Marii Dąbrowskiej
• biblioteka dla dorosłych
• oddział dziecięcy
• Miejski Dom Kultury

W 2014 roku na terenie miasta kręcono sceny walk ulicznych do serialu Czas Honoru:Powstanie.
Kościoły i związki wyznaniowe

• Kościół Rzymskokatolicki
• Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Świebodzicach
• Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Świebodzicach
• Parafia św.Franciszka z Asyżu w Świebodzicach
• Parafia św.Alberta Chmielowskiego w Świebodzicach
• Parafia św.Mikołaja w Świebodzicach
• Kościół Zielonoświątkowy
• Zbór w Świebodzicach
• Świadkowie Jehowy
  • Sala Królestwa
• Buddyzm
  • Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu

Sport

• Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Wodne Centrum Rekreacji
  • basen pływacki
    • sześciotorowy,długość:25 m,głębokość:2,05 m
  • basen rekreacyjny
    • głębokość 1,4 m,brodzik,jacuzzi,zjeżdżalnia
  • sauna fińska i parowa
• Hala Widowiskowo-Sportowa(w sezonie 08/09 stanowi obiekt Górnika Wałbrzych w rozgrywkach ekstraklasy koszykarzy)
• lądowisko Świebodzice(sanitarno-dyspozycyjne)użytkowane obecnie m.in.przez Aeroklub Ziemi Wałbrzyskiej(przyszłe lotnisko Sudeckie)
• W mieście istnieje klub sportowy Victoria Świebodzice
• Na początku 2006 roku powstał Klub Sportowy"Rekin"

Ochrona przyrody
Na obszarze gminy znajduje się niewielka część rezerwatu przyrody Przełomy pod Książem koło Wałbrzycha chroni on przełomowe odcinki rzeki Pełcznicy i strumyka Szczawnik wraz z całą różnorodnością fauny i flory.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002 Świebodzice mają obszar 30,45 km²,w tym:

• użytki rolne:69%
• użytki leśne:11%

Miasto stanowi 4,1% powierzchni powiatu.

Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	23233	100	12233	52,7	11000	47,3
gęstość zaludnienia(mieszk./km²)	763		401,7		361,2

Gospodarka

• Na terenie miasta istnieje podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej„Invest Park”(GEA Polska Sp.z o.o.SEGEPO-REFA Sp.z o.o.Vasco Tech sp.z o.o.Droper Logistic Sp.z o.o.)
• Inne ważne przedsiębiorstwa produkcyjne to:Termet S.A.Schneider Electric Energy Poland Sp.z o.o.Śnieżka-Invest"Sp.z o.o.PPHU"Defalin"Group SA,Moneva Polska Sp.z o.o.Capricorn S.A.Masterform S.A.CAST s.j.
• W mieście funkcjonują markety:Tesco(1),Biedronka(3),Intermarche(1),Bricomarche(1),Mrówka(1),Polo Market(1),EKO(1),drogeria Rossmann(1)

Pasaż handlowy"Czerwona Torebka"1 oraz Plac Targowy.
Lądowisko wielofunkcyjne
Nieco na północ,poza granicami miasta,znajduje się trawiaste lądowisko Świebodzice,które będzie stanowić przyszłe lotnisko Sudeckie po zbudowaniu utwardzonej 850-metrowej drogi startowej,o znaczeniu regionalnym,międzygminnym,m.in.obsługującym miasto Wałbrzych.Miasto posiada trawiaste lądowisko z pasem startowym o długości 850 m,wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 374 do Strzegomia,3,4 km od centrum miasta.Na terenie lądowiska planowana jest budowa lotniska Sudeckiego.Współrzędne geograficzne lądowiska:50°53′00″N 16°18′59″E.
Komunikacja miejska i podmiejska
Komunikacja miejska w Świebodzicach obsługiwana jest przez firmy transportowe wybrane w drodze przetargu.Aktualnym przewoźnikiem miejskim jest MPK Świdnica.Komunikację podmiejską obsługują prywatne firmy m.in.P.W.H.Dyrda,Piotr Żuk,Grzenio,Bobo-Trans,Dex Trans
LINIE MIEJSKIE:

Linia	Trasa
1	PEŁCZNICA Długa pętla-CIERNIE pętla

LINIE PODMIEJSKIE

Linia	Trasa
30	Świebodzice os.Piastowskie-Wałbrzych Piaskowa Góra-Wałbrzych Pl.Grunwaldzki
31	Swidnica D.A.-Świebodzice-Wałbrzych Pl.Grunwaldzki
31 bis	Swidnica D.A.-Świebodzice-Szczawno Zdrój Tesco-Wałbrzych Pl.Grunwaldzki
38	Swiebodzice os.Piastowskie-Świdnica Pl.Grunwaldzki

Komunikacja kolejowa
W mieście funkcjonuje jeden czynny dworzec kolejowy przy linii kolejowej nr 274(Wrocław Świebodzki-Zgorzelec).Stacja posiada 2 perony,z których każdy posiada po jednym torze.Zatrzymują się tutaj pociągi osobowe,regio oraz TLK.Ze Świebodzic można bezpośrednio dojechać m.in.do takich miast jak Wrocław,Wałbrzych,Jelenia Góra,Szklarska Poręba,Warszawa,Łódź,Olsztyn,Leszno,Poznań,Katowice,Lublin,Gdynia,Sopot,Gdańsk oraz sezonowo w weekendy do Trutnova.W 2014 roku został zakończony remont budynku dworca w czasie którego powiększono m.in.hol główny.
Miasta partnerskie

• Waldbröl(Niemcy)
• Marina Horka(Białoruś)
• Jilemnice(Czechy)

Urodzeni w Świebodzicach

• Paweł Fajdek sportowiec
• Emil Krebs poliglota
• Jarosław Krzyżanowski piłkarz
• Mateusz Rusin aktor
• Bruno Tschötschel rzeźbiarz
• Alfred Zucker architekt
• Marek Dyżewski były rektor Akademii Muzycznej we Wrocławiu