środa, 11 marca 2015

Walerian Dzieduszycki

Walerian(Walery)Wiktoryn Dzieduszycki(ur.1754 r.Kłoczew k.Garwolina,zm.10 marca 1832,Potoczyska nad Dniestrem)polski działacz patriotyczny,podróżnik,uczony amator,ziemianin.Syn Tadeusza,brat Józefa Kalasantego.Starosta serebryński od 1775 r.podkomorzy cesarsko-królewski austriacki 1775 r.hrabia(od 1776 r.potwierdzenie tytułu hrabiowskiego 25 marca 1821),szambelan królewski 1786 r.Kształcił się we Lwowie i Wiedniu,darzony względami cesarzowej Marii Teresy i Józefa II.Pierwszy z Polaków otrzymał godność szambelana austriackiego,ufundował swym kosztem szkołę parafialną dla włościan w Jaryczowie.Właściciel wielkich dóbr na Podolu,próbował eksportować zboże Dniestrem do Odessy.W roku 1785 podjął specjalną wyprawę Dniestrem aby zbadać możliwości spławu towarów tą rzeką,głównie z województw podolskiego i bracławskiego.Zabrał ze sobą ładunek 2500 korcy pszenicy i inne towary.Wyruszył 16 czerwca 1785 roku z Ladawy.Zboże znajdujące się na dwóch statkach należało prawdopodobnie do Prota Potockiego,żywo zainteresowanego rozwinięciem handlu czarnomorskiego.Ostatecznie Dzieduszycki dotarł do Stambułu i tam sprzedał przewożone zboże po niekorzystnej jednak cenie.W dowód uznania za odbycie podróży Dzieduszycki otrzymał Order Świętego Stanisława.W 1790 roku był komisarzem Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej powiatu latyczowskiego.Zwolennik reform Sejmu Czteroletniego.Po ustanowieniu Konstytucji 3 Maja obiecał corocznie uwolnić od poddaństwa dziesięciu najlepszych jej uczniów.Po II rozbiorze przeniósł się do dzielnicy galicyjskiej,by nie składać carowej przysięgi homagialnej.W 1794 r.na usługach Kościuszki we Lwowie.Insurekcji kościuszkowskiej służył pomocą materialną i dyplomatyczną,był gorącym zwolennikiem oparcia się o Austrię,był pośrednikiem pomiędzy władzami insurekcyjnymi a dworem wiedeńskim,któremu przedkładał memoriały,wykazujące korzyści osadzenia arcyksięcia austriackiego na tronie Rzeczypospolitej.Po upadku insurekcji przywódca Centralizacji Lwowskiej,aresztowany za próbę wzniecenia powstania w Galicji.Po III rozbiorze należał do głównych organizatorów sprzysiężenia patriotycznego w Galicji,stał na czele Zgromadzenia Centralnego we Lwowie,które wyrosło na naczelną władzę spiskową na obszarze ziem dawnej Rzeczypospolitej.W latach 1797-1800 więziony przez Austriaków w Ołomuńcu.Wypuszczony po zaręczeniu,że będzie się zachowywał lojalnie wobec państwa,osiadł na wsi,oddawał się odtąd gospodarstwu i studiom przyrodniczym.Po zwolnieniu wycofał się z życia politycznego.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz