Leon Borowski

Pseud.Kr.Leon B,Pergrubius,(ur.27 maja 1784 koło Pińska,zm.4 kwietnia 1846 w Wilnie)polski filolog,historyk literatury i teoretyk literatury polskiej,krytyk literacki,tłumacz,profesor homiletyki w Wileńskiej Akademii Duchownej,profesor poezji,wymowy i wykładowca(od 1814 r.)Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego,nauczyciel i odkrywca talentu m.in.Adama Mickiewicza,członek Towarzystwa Szubrawców.
Życiorys
W dzieciństwie wychowywał się u wojewodziny mścisławskiej Zofii Chomińskiej.Po ukończeniu szkoły wydziałowej w Postawach,przyjechał w roku 1800 do Wilna.Został zatrudniony w kancelarii Uniwersytetu Wileńskiego.W roku 1803,po 3 latach studiów na tej uczelni,uzyskał stopień kandydata filozofii.Od roku 1805 pełnił funkcję buchaltera w biurze zarządu Uniwersytetu.W tym samym czasie(1805 r.)wstąpił do Towarzystwa Nauk Pięknych,a nieco później,do założonego przez J.Lelewela Towarzystwa Nauk i Umiejętności.Od roku 1807 pracował jako nauczyciel wymowy i poezji kolejno w gimnazjum w Świsłoczy,a od 1811 r.w Wilnie.Został członkiem pierwszego w Wilnie towarzystwa filomatów.W roku 1814 po śmierci Euzebiusza Słowackiego(ojca poety Juliusza Słowackiego)powierzono mu prowadzenie wykładów na uniwersytecie(tytuł zawodowy magistra filozofii uzyskał w roku 1816).Gdy w roku 1815 nie został rozstrzygnięty rozpisany na tę katedrę konkurs,pozostał jako adiunkt wykładowcą.W ponownym konkursie 5 lat później,był jedynym kandydatem,przedstawiając rozprawę Uwagi nad poezją i wymową pod względem ich podobieństwa i różnicy(opublikowane m.in.w"Dzienniku Wileńskim").W roku 1821 objął katedrę jako profesor nadzwyczajny,a od 1823 r.jako profesor zwyczajny,gdzie pracował aż do zamknięcia uniwersytetu w 1832 r.Po jego zamknięciu został cenzorem.Należał do masonerii,pełniąc funkcję sekretarza loży Litwin Gorliwy.Do roku 1842 był także profesorem homiletyki w Akademii Duchownej w Wilnie.Zmarł w Wilnie 4 kwietnia roku 1846,został pochowany na cmentarzu na Zarzeczu,przy kościele oo.Bernardynów na Zarzeczu.
Na nagrobku znajduje się dedykowany zmarłemu wiersz Marii Konopnickiej:
Kiedy nasze orły Boże pierwszy z gniazda brały lot tyś im wskazał,gdzie się zorze zapłomienią w świtu porze gdzie słoneczny błyśnie grot.Na strażnicy stałeś ducha zapatrzony w mrok i noc.Jeszcze ciemność była głucha gdyś wykrzyknął:Dzień wybucha!Wieszczy dzień i wieszcza moc!
Przesłanikiem byłeś wielu co nam nieśli dobrą wieść Pieśni Janie Ty Chrzcicielu,Ścieżek ducha wskrzesicielu.Prochom Twoim cześć a cześć

Twórczość
W 1806 r.rozpoczął działalność literacką,tłumacząc komedię Skąpca Moliera,a w 1826 r.Kobiety filozofki.Tłumaczył także utwory Jacques'a Delille'a,Miltona(L'Allegro i Il Pensero,1819 r.)Byrona.Pisał też utwory poetyckie,tj.Spiewek,Leszek i Goworek.Działał aktywnie w Towarzystwie Szubrawców(pseud.:Pergrubius),publikując artykuły satyryczne w"Wiadomościach Brukowych"(1819-1821).Współpracował także w"Dzienniku Wileńskim"(1815-1826) i "Tygodniku Wileńskim"(lata:1804 i 1815-1820)
Ważniejsze utwory

• "Wierszowana dedykacja P.Dubińskiemu,burmistrzowi m.Wilna",wyd.w książce:J.Baka Uwagi o śmierci niechybnej,Wilno 1807 r.przedr.K.Bartoszewicz Księgi humoru polskiego,t.3,Petersburg 1897 r.
• "O życiu i pismach Euzebiusza Słowackiego",Dziennik Wileński 1815 r.t.1,s.20-28;przedr.w:E.Słowacki Dzieła,t.1,Wilno 1824 r.wyd.2 Wilno 1827 r.
• Prolog i epilog do komedioopery J.U.Niemcewicza Jan Kochanowski w Czarnym Lesie,Warszawa 1817 r.
• "Porównanie życia Szurłowskiego i Batki na wzór Plutarcha",Tygodnik Wileński 1820 r.t.9,s.14-24,33-42;przedr.K.Bartoszewicz Księgi humoru polskiego,t.3,Petersburg 1897 r.
• "Uwagi nad poezją i wymową pod względem ich podobieństwa i różnicy, z ćwiczeniami w niektórych gatunkach stylu",Dziennik Wileński 1820 r.t.1-3;wyd.osobne:Wilno 1820 r.fragmenty przedr.I.Szydłowski Przykłady stylu polskiego...t.1,Wilno 1827 r.
• "Opisanie publicznych i prywatnych bibliotek w miasteczkach Persztelach w parafii ławorajskiej",Wiadomości Brukowe 1821 r.nr:221,239,244;przedr.K.Bartoszewicz Księgi humoru polskiego,t.3,Petersburg 1897 r.
• Retoryka dla szkół powiatowych przez pytania i odpowiedzi,Wilno 1824 r.
• The Legend of Iona with Other Poems,by Walter Peterson,Edinburgh 1814 r.in 8vo,tj.Iona.Legenda z innymi poezjami..."Dziennik Wileński 1824 r.t.2,(rozbiór poematu)
• Oda na jubileusz Uniwersytetu Wileńskiego,1828 r.
• "Historia literatury polskiej od początków aż do wieku złotego Zygmunta",wygł.1838 r.wyd.K.W.Wójcicki Album lit.Pismo zbior.poświęcone dziejom i literaturze krajowej,t.1,Warszawa 1848 r.s.215-292
• Rys teorii i literatury sztuk krasomówczych,niewydany,(informacja G.Korbuta)
• Krytyczne rozbiory celniejszych pisarzów,niewydane
• Wiadomości o życiu i pracach uczonych Grodka,niewydane
• artykuły i utwory umieszczał także w czasopismach:Dziennik Wileński(tu:"Rozbiór komedii Niemcewicza Samolub",1815 r.t.2,s.82-99;"Leszek i Goworek,śpiewak oryginalny",1817 r.t.1,s.425;"Uwagi nad Monachomachią Krasickiego.Krytyczne opracowanie 1 pieśni",1818 r.t.2,s.284-299,471-486;"O wpływie obcych wzorów starożytnych i nowych na ukształtowanie smaku",1826 r.t.1,s.275-290),Tygodnik Wileński(1804 r.1815-1820);Wiadomości Brukowe(1819-1821;tu m.in."Boginie",1819 r.nr 116;"Scena w szpitalu wariatów,na poddaszu,w mieszkaniu poety bohatyrskiego",1819 r.nr 119);Wizerunki i Rozstrząsania Naukowe(tu:"O Filipie Kallimachu Buonaccorsim",1841 r.t.21,s.25-102)
• kilka artykułów Borowskiego z Wiadomości Brukowych przedr.Zdzisław Skwarczyński w wyd."Wiadomości Brukowe.Wybór artykułów",Wrocław(1962 r.)Biblioteka Narodowa,seria I,nr 178

Przekłady

• Molière:Skąpski(1806 r.)
• J.Milton:"Allegro i Penseroso",Dziennik Wileński 1819 r.t.1;wyd.również w dodatku do rozpr.Uwagi nad poezją i wymową pod względem ich podobieństwa i różnicy,z ćwiczeniami w niektórych gatunkach stylu
• G.G.Byron:"Żale Tassa",Dziennik Wileński 1820 r.wyd.również w dodatku do rozpr.Uwagi nad poezją i wymową pod względem ich podobieństwa i różnicy,z ćwiczeniami w niektórych gatunkach stylu
• Lukrecjusz:De rerum natura,fragmenty w jęz.polskim wyd.również w dodatku do rozpr.Uwagi nad poezją i wymową pod względem ich podobieństwa i różnicy,z ćwiczeniami w niektórych gatunkach stylu
• Molière:Kobiety filozofki.Komedia w 5 aktach,Wilno 1826 r.(przeróbka)
• M.Cervantes:Don Kichot,tłum.1842 r.niewydane
• drobne przekłady umieszczał w czasopismach:Dziennik Wileński(tu:J.Delille:"Kominek"1816 r.t.3,s.17;C.Garve:"O poznawaniu zdolności umysłowych u młodzieży"1826 r.t.1,s.65-84);Znicz(tu:G.G.Byron:Mazepa,fragm.końcowy pt."Koń stepowy",1835 r.)

Prace edytorskie

• A.P.Terentius:Adelphi,czyli bracia.Komedia do użytku szkół przystosowana przez J.Henryka Augusta Schultze,rektora osterrodzkiego,przedrukowana z encyklopedii dla szkół klasycznych łacińskich pisarzy przez Leona B.Wilno 1813 r.edycję tę Borowskiemu przypisał Estreicher I(1870 r.)138
• P.N.Ovidius:Metamorphoseon,tj.Przeobrażenia ksiąg piętnaście,przekładania Jakuba Żebrowskiego,wyd.2 dokonane z pierwszej edycji w 4-ce,ogłoszonej drukiem w Krakowie u Fr.Cezarego R.P.1636,Wilno 1821 r.(przypisywaną Borowskiemu edycję Jerozolimy wyzwolonej T.Tassa na rzecz M.Malinowskiego uchylił R.Pollak.)

Listy

• Do M.Zawadzkiego z 10 grudnia 1807;do J.Zawadzkiego z lat 1808-1809;wyd.T.Turkowski Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi,t.1,Wilno 1935 r.s.210
• Do J.Korzeniowskiego z roku 1826,rękopis:Biblioteka Narodowa,sygn.2669
• Do A.Mickiewicza z 7 listopada 1828,wyd.W.Mickiewicz Korespondencja A.Mickiewicza,t.2,Paryż 1827 r.s.61-62,wyd.następne:t.3,Paryż 1876 r.s.99
• Korespondencja z M.Grabowskim w zbiorze z lat 1835-1848,rękopis:Biblioteka Kórnicka(zbiór K.Podwysockiego,nr 32)