Jan Jaśkiewicz

Jan Dominik Piotr Jaśkiewicz(ur.6 lipca 1749 we Lwowie,zm.14 listopada 1809 w Krakowie)polski chemik,geolog i mineralog końca XVIII wieku,doktor medycyny Uniwersytetu Wiedeńskiego,profesor chemii i historii naturalnej w Szkole Głównej Koronnej,lekarz nadworny Stanisława Augusta Poniatowskiego od 1783 r.Był twórcą polskiego słownictwa naukowego w mineralogii.Chemii polskiej przyswajał najnowsze osiągnięcia nauki światowej.
Życiorys
Pochodził z nobilitowanej lwowskiej rodziny ormiańskiej.W 1775 r.uzyskał doktorat z medycyny na Uniwersytecie Wiedeńskim.Dzięki wsparciu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i osobistej protekcji Hugona Kołłątaja Komisja Edukacji Narodowej 28 kwietnia 1780 przyznała mu katedrę historii naturalnej i chemii w Szkole Głównej Koronnej.Wraz z Kołłątajem i Janem Śniadeckim rozpoczął reformę w duchu oświecenia,podupadłej Akademii Krakowskiej.W latach 1780-1781 odbył podróż naukową do Austrii,południowych Niemiec i Francji.Odwiedził zakłady naukowe,kopalnie i odsłonięcia geologiczne.W 1781 r.wygłosił odczyt na posiedzeniu Académie Royale des Sciences w Paryżu i został zaliczony w poczet jej członków.W 1782 r.podczas wyprawy naukowej z lekarzem,Pawłem Czenpińskim,robił obserwacje geologiczne i botaniczne na południowo-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich i w okolicach Krakowa.Pobrane wówczas próbki badał w zorganizowanym przez siebie laboratorium.Zebrane wtedy próbki dendrologiczne znalazły się w Gabinecie Historii Naturalnej Szkoły Głównej Koronnej dając początek(obecnemu)Zielnikowi Uniwersytetu Jagiellońskiego.W 1784 r.(rok po braciach Montgolfier)wraz z Janem Śniadeckim skonstruował pierwszy w Polsce balon.Był propagatorem myśli Antoine’a Lavoisiera na gruncie polskim.W dniu 25 czerwca 1787 wygłosił w Krakowie,w obecności króla Stanisława Augusta Poniatowskiego,wykład na temat rozwoju geologicznego Ziemi,ilustrując swoje rozważania przykładami zebranymi na Kielecczyźnie i w okolicach Krakowa.Przedstawione poglądy różniły się od obowiązującej kosmogonii biblijnej.Od króla otrzymał pochwałę i pierścień.W 1787 r.wycofał się z pracy naukowej i osiadł w Pińczowie jako lekarz domowy Wielopolskich.W latach 1789-1790 był konsyliarzem Komisji Skarbu Koronnego do spraw robót górniczych.Rozpoczął próbną eksploatację złóż węgla kamiennego w okolicach Siewierza.Podjął jedne z pierwszych na świecie prób otrzymania koksu.Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej został formalnie szefem Wydziału Instrukcji Narodowej Rady Najwyższej Narodowej,jednak w rzeczywistości jej pracami kierowali jego zastępcy.Od 1800 r.był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.