| Położenie |
Pierwszym zapiskiem historycznym wzmiankującym nazwę Przedecz jest bulla papieża Innocentego II z 1136 r.identyfikująca miejscowość jako własność arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.Istniejący tam gród drewniano-ziemny został zdobyty przez Krzyżaków w 1329 r.Przez kilkanaście lat Przedecz(pod nazwą Mosburg)pozostawał pod władaniem krzyżackim.Do Polski wrócił na mocy pokoju kaliskiego w 1343 r.Kazimierz III Wielki dostał Przedecz od biskupstwa gnieźnieńskiego w 1347 r.w ramach wymiany za inne miejscowości i niezwłocznie rozpoczął budowę zamku(ukończoną w 1360 r.)Prawa miejskie nadane zostały w 1363 r.Odtąd Przedecz stanowił siedzibę starostwa dóbr królewskich.Potwierdzenie lokacji(na prawie magdeburskim)dokonane zostało przez Władysława Jagiełłę w 1420 r.Z tego samego okresu pochodzi przywilej organizowania cotygodniowych targów oraz dwóch jarmarków rocznie.Od 1454 r.starostwo przedeckie stanowi element uposażenia żon królewskich(Elżbiety Rakuszanki,Barbary Zapolya i Bony Sforzy).Miasto zostało zniszczone i spalone w okresie potopu szwedzkiego.Od 1794 r.po drugim rozbiorze Przedecz przechodzi pod władanie Prus jako część Prus Południowych.W latach 1807-1815 miasto leżało w granicach Księstwa Warszawskiego,a od 1815 r.Królestwa Polskiego.Do wybuchu powstania listopadowego silny ośrodek sukiennictwa i włókiennictwa,później położenie z dala od szlaków komunikacyjnych przyczyniło się do stagnacji i upadku znaczenia Przedcza.Prawa miejskie odebrano w 1867 r.przywrócono w 1919 r.Według spisu z 1939 r.Przedecz liczył 3600 mieszkańców.Od kliku lat w mieście organizowany jest tradycyjny kujawski konkurs sypania wzorów z piasku.
Zabytki
Zamek
Średniowieczny zamek wzniesiony został za czasów Kazimierza Wielkiego,prawdopodobnie przed rokiem 1360.Wzgórze zamkowe miało pierwotnie kształt kolisty o średnicy ponad 90 metrów.Sam zamek był murowany,a dookoła niego stały drewniane domy,tworząc wspólnie miasteczko otoczone wysokim na 11 metrów murem obronnym.Wejście było możliwe przez murowaną bramę oraz przez most zwodzony.Do wschodniej ściany warowni przylegała istniejąca do dziś okrągła wieża o średnicy 7,5 metra.Była to typowa wieża obronna(donżon),w której w razie zdobycia zamku,pewna grupa mieszkańców mogła schronić się i kontynuować walkę.W podziemiach mieściło się więzienie.Od wieży w kierunku jeziora ciągnął się mur,na którym co pewną odległość znajdowały się wieżyczki.Cała warownia otoczona była fosą,która połączona była z jeziorem.Fragment zamku zajmowała kaplica,w której,zgodnie poleceniem króla Kazimierza Wielkiego,do 1543 r.odprawiano trzy msze święte w ciągu tygodnia.Po okresie potopu szwedzkiego zamek nie był remontowany i niszczał.W 1766 r.fosa była zasypana,a mur i budynki pozostawały w stanie ruiny.Przetrwała tylko okrągła wieża.W latach 70.XX wieku na terenie zamku ulokowano Miejski Dom Kultury i Muzeum Okręgowe.Wówczas także zakonserwowano kamienny fragment muru obronnego od strony jeziora oraz odsłonięto loch więzienny.
Kościół ewangelicki
W pobliżu rynku,na niewielkim wzniesieniu,znajduje się neogotycki budynek dawnej świątyni ewangelickiej.Były kościół wybudowany został przez niemieckich kolonistów w latach 1824-1828 na ruinach średniowiecznego zamku.W latach 1827-1945 istniała w Przedczu parafia Kościoła ewangelicko-augsburskiego.Po II wojnie światowej opuszczony kościół służył jako magazyn zbożowy,a od 1960 r.przeznaczony został na cele kulturalno-oświatowe.Obecnie mieści się tu,a także w przyległej wieży zamkowej,Miejski Dom Kultury.
Kościół Świętej Rodziny
Neogotycki kościół Świętej Rodziny zbudowany został w latach 1905-1909 na miejscu spalonego przez uderzenie pioruna kościoła św.Mikołaja z 1572 r.Projekt kościoła wykonał architekt Józef Pius Dziekoński,wzorując się na kościele św.Anny w Wilnie.Ołtarz główny,ołtarze boczne i ambona wykonane z drewna,bogato rzeźbione.Obok świątyni stoi zabytkowa murowana dzwonnica z 1834 r.
Ratusz
Do roku 1820 władze miasta Przedecz urzędowały w drewnianym gmachu.Ze względu na duże zniszczenie i wyeksploatowanie,podjęto decyzję o budowie nowego murowanego budynku.Klasycystyczny ratusz wybudowano w 1826 r.Obiekt do dnia dzisiejszego jest siedzibą władz miasta i gminy.W pobliżu znajduje się,wzniesiona w latach 1904-1909,remiza.Będąca odpowiednikiem ratusza,również prezentuje styl klasycystyczny.
Jatki miejskie
Pobudowane zostały w tym samy czasie jak ratusz.Jest to budowla o jednym południowym murze i dziewięciu kolumnach w stylu doryckim,podtrzymujące dach.W dawniejszych czasach służyły handlarzom do wystawiania towarów.
Pomniki
Plac Wolności
Na środku placu umiejscowiony jest pomnik ku czci poległych w walkach o wolną Ojczyznę.Umieszczony został tutaj w roku 1985 r.W dniach świąt państwowych,przy pomniku odbywają się główne miejskie uroczystości.
Cmentarz parafialny
Znajduje się tutaj symboliczny grób Leona Kuleszy nauczyciela,który zginął w Katyniu w 1940 r.W 2000 r.60.rocznicę zbrodni odbył się przy pomniku uroczysty apel z udziałem bpa Romana Andrzejewskiego i wojewody wielkopolskiego Stanisława Tamma.Owa mogiła znajduje się w pobliżu głównego krzyża.Na końcu nekropolii znajduje się tablica nagrobna poświęcona ofiarom hitleryzmu i stalinizmu.Na cmentarzu pochowany jest także nieznany ksiądz katolicki,rozstrzelany w 1944 r.
Sport
W miejscowości działa klub piłkarski"Baszta"Przedecz.Zespół seniorów tej drużyny od sezonu 2007/08 występuje na boiskach konińskiej B-klasy.Klub posiada przy ulicy Zamkowej 5 własny stadion z trybunami na 200 miejsc siedzących.
Wyniki klubu w ostatnich latach:
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Jakub Dembiński(1427–1490),kanclerz wielki koronny,starosta przedecki
- Józef Pius Dziekoński(1844-1927),architekt przedeckiej świątyni
- Andrzej Korski(1954),były wojewoda lubuski
- Antoni Kossowski(1701-1771),sekretarz wielki koronny,starosta przedecki
- Ireneusz Niewiarowski(1953),polski poseł i senator
- Władysław Umiński(1865–1954),pisarz science-fiction
- Józef Wronkiewicz(1954),dziekan kolski
- Stefan Wyszyński(1901-1981),wikariusz miejscowej parafii,późniejszy prymas
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz