Geografia Położenie i obszar
Koło położone jest we wschodniej części województwa wielkopolskiego nad rzeką Wartą,w granicach Kotliny Kolskiej,która wchodzi w skład makroregionu Niziny Południowo wielkopolskiej.Miasto sąsiaduje z gminami:Koło,Kościelec oraz Osiek Mały.Położone jest na średniej wysokości 101 m n.p.m.Miasto Koło leży w centrum Polski,w odległości ponad 300 km od granicy z Niemcami i Białorusią oraz wybrzeża Morza Bałtyckiego.
Według danych z 2004 r. Koło ma obszar 13,85 km²,w tym:
- użytki rolne:48%
- użytki leśne:5%
- grunty zabudowane i zurbanizowane:41%
- wody:2%
Klimat
Klimat w rejonie Koła związany jest z ogólną cyrkulacją mas powierza napływającego głównie znad północnego Atlantyku i basenu Morza Śródziemnego.Według regionalizacji klimatycznej Wincentego Okołowicza miasto położone jest na pograniczu regionu środkowopolskiego i subregionu kujawskiego,reprezentujących obszar słabych wpływów Atlantyku i Bałtyku.Amplitudy temperatur są tutaj nieco mniejsze od przeciętnych w Polsce,zima jest dosyć chłodna(średnia temperatura -2,4°C),ale niezbyt długa(około 85 dni),z nietrwałą szatą śnieżną.Dłuższe(około 98 dni) i ciepłe jest lato(+18,0°C w lipcu).Charakterystyczna dla tej części Polski jest niezbyt duża liczba dni pochmurnych(ok.120).Długość trwania okresu wegetacyjnego wynosi niespełna 220 dni.Roczna suma opadów sięga 500-550 mm.Podobnie jak na większości terytorium kraju,również w rejonie Koła przeważają wiatry zachodnie,stanowiące blisko połowę ogółu wiatrów wiejących w ciągu roku.Wiosną i jesienią wzrasta udział wiatrów wschodnich.Nadto,stacja IMGW w Kole odnotowuje dużą(7,3%)ilość cisz.Średnia ważona wiatrów(bez rozbicia na kierunki)sięga 4,2 m/s,a wiatry wiejące z prędkością 3-7 m/s stanowią prawie 60% ogólnego udziału wiatrów w ciągu roku.Na mniej zurbanizowanych terenach takie prędkości wiatrów stwarzają dosyć dogodne warunki dla lokalizacji elektrowni wiatrowych.Warunki klimatu lokalnego,chociaż zbliżone do przedstawionej wyżej specyfiki makroklimatu,są jednak dosyć zróżnicowane.Największy,modyfikujący wpływ na klimat lokalny ma obecność szerokiej doliny Warty z dużymi powierzchniami wilgotnych i podmokłych łąk oraz urozmaicona rzeźba terenów zainwestowanych.
Średnia temperatura i opady dla Koła | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
Średnie najwyższe temperatury[°C] | 0 | -1 | 5 | 11 | 18 | 23 | 23 | 24 | 19 | 13 | 5 | 2 | 12 |
Średnie najniższe temperatury[°C] | -4 | -8 | -2 | 2 | 7 | 12 | 13 | 13 | 9 | 5 | 0 | -1 | 4 |
Opady[mm] | 30.5 | 33 | 22.9 | 38.1 | 27.9 | 45.7 | 104.1 | 58.4 | 35.6 | 33 | 17.8 | 58.4 | 502,9 |
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 23018 | 100 | 12277 | 53,34 | 10741 | 46,66 |
Wiek przedprodukcyjny(0–17 lat) | 4417 | 19,19 | 2177 | 9,46 | 2240 | 9,73 |
Wiek produkcyjny(18–65 lat) | 15377 | 66,8 | 7771 | 33,76 | 7606 | 33,04 |
Wiek poprodukcyjny(powyżej 65 lat) | 3224 | 14,01 | 2329 | 10,12 | 895 | 3,89 |
Ludność Koła | |||||
---|---|---|---|---|---|
Rok | Ludność | Rok | Ludność | ||
II poł.XIV w. | 500 | 1921 | 11450 | ||
1549 | 750 | 1928 | 12400 | ||
kon.XVI w. | 1000 | 1938 | 13000 | ||
1616 | 1800 | 1945 | 7085 | ||
1793 | 1400 | 1947 | 11261 | ||
1817 | 2166 | 1959 | 10906 | ||
1836 | 3175 | 1970 | 13200 | ||
1854 | 4637 | 1980 | 19900 | ||
1865 | 5703 | 1986 | 21500 | ||
1870 | 6449 | 1990 | 22500 | ||
1909 | 9397 | 2000 | 24518 | ||
1914 | 10854 | 2005 | 23251 |
Nazwa Koła wywodzi się prawdopodobnie od położenia w zakolu Warty,która w tym miejscu zmienia kierunek z północnego na zachodni i tworząc szeroki łuk oblewa przestrzeń,gdzie usadowiła się znana już sprzed lokacji wieś królewska.Miłośnicy tradycji przypisują jednak powstanie tej nazwy raczej czynnikom historycznym niż geograficznym,utrzymując,że jest to etymologiczną pozostałością wieców starszyzny rodowej,tzw.kół.Byłoby to w prostej linii prehistorią dawnych sejmików kolskich.Natknąć można się także na podanie,iż jeden z władców(musiał to być Kazimierz Wielki,bo to on lokował tu miasto)przejeżdżając tędy doświadczył uprzejmości mieszkańców w chwili,gdy od powozu,którym podróżował odpadło koło.Zdarzenie to i jego konsekwencje w postaci lokacji miasta i nadania mu nazwy stosownej do przyczyny,to jednak tylko legenda,bowiem miasto powstało na gruntach istniejącej tu wcześniej wsi Koło.W roku 1939 nazistowska administracja niemiecka wcieliła miasto do Rzeszy,nadając mu ahistoryczną nazwę Wartbrücken,wkrótce zmienioną na Warthbrücken(w wolnym tłumaczeniu"mosty na Warcie").Nazwa ta przeszła do historii wraz z usunięciem z miasta wojsk niemieckich w styczniu 1945 r. Historia
Architektura
Ruiny zamku
Zamek kolski zamek został wybudowany w ostatnich latach panowania króla Kazimierza Wielkiego,jeszcze przed 1362 rokiem.Był typową gotycką fortecą,ale też siedzibą starostów kolskich.Zamek był odwiedzany przez królów polskich,a od 1433 r.odbywały się w nim zjazdy wielkopolskiej szlachty.Warownia podupadła już w XVI wieku.Do naszych czasów dotrwały jedynie ruiny budowli fragmenty zewnętrznych murów,fundamenty wieży bramnej i dolna część drugiej wieży.Położone nad Wartą ruiny są dziś celem letnich wycieczek nie tylko turystów,ale również mieszkańców miasta i okolic.
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Kościół gotycki,sięgający swymi początkami XIII wieku.Zachowany do naszych czasów pochodzi z początków XV wieku.Konsekrowany w 1409 r.Gmach świątyni jest z zewnątrz oszkarpowany.Fasada od strony prezbiterium posiada zdobione szczyty schodkowe ze sterczynami.Okna i wyposażenie wnętrza są neogotyckie.Kościół wyróżnia się polichromią oraz cennymi działami sztuki.Wewnątrz na szczególną uwagę zasługują:oryginalna gotycka ambona,późnorenesansowe sakramentarium z piaskowca oraz gotycka płyta nagrobna Jana z Garbowa.
Kościół i klasztor bernardynów
Kompleks wybudowany w drugiej połowie XV wieku.(klasztor ufundowano w 1456 r.)Zniszczony wylewami Warty,odbudowany został w II połowie XVIII wieku.Późnobarokowy kościół powstał w latach 1773–1782.Bogate rokokowe wyposażenie wnętrza,m.in.:siedem ołtarzy architektonicznych,cztery konfesjonały,ambona,stalle zakonne.Późnorenesansowy nagrobek Stanisława Ruszkowskiego(zm.1597),ostatniego rządcy zamku kolskiego,z leżącą postacią rycerza w zbroi.Epitafium Bartłomieja Wilczyńskiego(zm.1591)z popiersiem zmarłego.Klasztor w zrębie gotycki przebudowany w latach 1755–1764.Od XV wieku kościołem i klasztorem opiekują się ojcowie bernardyni.
Ratusz miejski
Wzniesiony został w I połowie XVI wieku,pierwotnie gotycki.Budynek był restaurowany w 1782 roku i gruntownie przebudowany w latach 1835–1837,autorem projektu przebudowy był architekt polski włoskiego pochodzenia Henryk Marconi.Zmieniono wtedy całkowicie elewacje,dobudowano dwa nierównej długości skrzydła,a utworzony w ten sposób od strony dziedziniec zamknięto murem.Ratusz jest jednopiętrowym gmachem klasycystycznym,z czterokolumnowym portykiem w fasadzie wschodniej.Jedyną widoczną pozostałością architektury gotyckiej była ceglana wieża o podstawie kwadratu,przechodząca w górnych kondygnacjach w ośmiobok która w roku 1987 runęła w katastrofie budowlanej kolskiego ratusza.Aktualnie ratusz jest w odbudowie.W 2003 roku oddano do zwiedzania wieżę.
Kościół ewangelicko-augsburski
Budowę neogotyckiej świątyni pod wezwaniem Opatrzności Bożej zakończono w 1883 r.Wówczas także kościół został konsekrowany.Parafię ewangelicką erygowano w 1923 r.Doszczętnie zniszczona przez okupanta niemieckiego w czasie II wojny światowej.Wysiłkiem niewielkiego grona wyznawców przeprowadzono remonty zabezpieczające kościół.Dopiero od 1998 r.rozpoczęto gruntowne prace renowacyjne.W 2001 r.miała miejsce re konsekracja świątyni.Przy kościele znajduje się wybudowana w stylu klasycystycznym pastorówka(obecnie siedziba Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej).Oba budynki są własnością parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie.
Spichlerz
Położony nad brzegiem rzeki Warty,drewniany,o konstrukcji sumikowo-łątkowej,pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku.Niegdyś służył do magazynowania zboża,które spławiano rzeką do Prus.W tamtym czasie w Kole było 20 podobnych spichlerzy.Obecnie jest to cenny zabytek świeckiej architektury drewnianej.
Kaplica Przemienienia Pańskiego
Kaplica Przemienienia Pańskiego znajduje się na cmentarzu rzymskokatolickim w miejscu rozebranej w XVIII wieku budowli gotyckiej Świętego Wawrzyńca.Została wybudowana na początku XX wieku.Jest to budynek z wysoką,strzelistą wieżyczką wyróżnia się ciekawą architekturą.W podziemiach kaplicy znajdują się krypty grobowe tutejszych duchownych z początków XX wieku.
Dworzec kolejowy
Dworzec wybudowany w latach 1925–1928 przy linii kolejowej Kutno Strzałkowo wraz z wieżą ciśnień.Na jego ścianie znajduje się tablica ku czci ofiar bombardowania dokonanego 2 września 1939 r.przez lotnictwo niemieckie.Przed dworcem znajduje się głaz upamiętniający ok.80 tys.Żydów transportowanych tędy z getta łódzkiego do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem.Tu odbywała się przesiadka Żydów jadących do Kulmhof na wagony kolejki wąskotorowej.
Pozostałe
- dom przy ul.Grodzka 2
- dom przy ul.Sienkiewicza 7
- dom przy Starym Rynku 26
- fabryka fajansu
- gmach Urzędu Miejskiego
- willa"Sejmik"
Dokładna data założenia cmentarza parafialnego w Kole jest trudna do ustalenia.Nie podaje jej żadne źródło archiwalne pochodzenia kościelnego.Także w materiałach drukowanych cmentarz jest wzmiankowany sporadycznie.W sposób encyklopedyczny wspominają o nim jedynie kolejne Roczniki Diecezji Włocławskiej.Dokumenty z 1811 roku informują,że pochówki zmarłych odbywają się na cmentarzu przy kościółku św.Wawrzyńca(znajdującego się w okolicach dzisiejszej kaplicy cmentarnej).W roku 1874 cmentarz otoczono parkanem,dzięki staraniom ks.Ignacego Górskiego.9 sierpnia 1908 roku na cmentarzu ks.Edward Narkiewicz poświęcił kaplicę pw.Przemienienia Pańskiego.W sobotę 2 września 1939 r.lotnictwo niemieckie zbombardowało okolice kolskiego dworca kolejowego,na którym znajdował się pociąg ewakuacyjny z ludnością cywilną z południowej Wielkopolski.Zginęło ponad 200 osób.Ofiary nalotu pochowano w zbiorowej mogile.Znajduje się tutaj także symboliczna mogiła poświęcona żołnierzom Wojska Polskiego poległym podczas II wojny światowej.Obecnie cmentarz zajmuje powierzchnię 3,46 ha.Jego właścicielem jest Kuria Diecezjalna we Włocławku,a użytkownikiem parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole.
Cmentarz wojenny
Pochowani są tu polscy lotnicy z 1939 r.oraz żołnierze Armii Radzieckiej,którzy polegli w walce o Koło i okolice w styczniu 1945 r.W związku z tym usytuowano tu dwa pomniki.Pierwszy dotyczy walki powietrznej nad Kołem 5 września 1939 r.w której zginęli dwaj młodzi polscy lotnicy.Drugi obiekt to pomnik obelisk ze symbolem ówczesnego ZSRR sierpem i młotem,oraz napisem:Cześć i chwała bohaterom Armii Radzieckiej,poległym w wyzwolenie miasta Koła i okolic w dniach 19-21 stycznia 1945 roku.W kilkunastu kwaterach spoczywa tu 132 żołnierzy,których nazwiska są widoczne na tablicach wokół dolnej części obelisku.W lutym 1997 r.pochowano tu także 13 ekshumowanych zwłok żołnierzy radzieckich ze Słupcy.Znajdują się tu także zabytkowe nagrobki z XIX wieku.
Cmentarz żydowski
Nie zachowany do dzisiaj,mający kilkuwiekową tradycję.Znajdował się między rzeką Wartą a ulicą 3 Maja.Obecnie jest to teren za domem kultury.W 1993 r.na pamiątkę istnienia usytuowano pomnik w postaci fragmentu muru z cegieł z umieszczoną na nim tablicą(obecnie zniszczoną).Zasadniczego zniszczenia cmentarza dokonali hitlerowcy;natomiast po 1945 r.dewastacja była spowodowana brakiem należytej opieki.W roku 1970 oddano do użytku,wybudowany na terenie graniczącym z cmentarzem,decyzją ówczesnych władz powiatowych dom kultury.Kilka lat później zlokalizowano na tym terenie basen kąpielowy co było profanacją cmentarza.Obecnie basen jest zasypany,a teren byłego cmentarza ogrodzony.
Cmentarz ewangelicki
Został założony wraz z powstaniem kościoła ewangelickiego w Kole(1882).W dużej mierze jest miejscem spoczynku tutejszych luterańskich Niemców,choć parafia ewangelicka,która zarządza cmentarzem jest otwarta na pochówek osób każdego wyznania.Mimo stosunkowo niewielkiego obszaru jaki zajmuje,można tu spotkać ciekawe,różnorodne nagrobki.Jedyna kolska nekropolia wpisana do rejestru zabytków.
Polityka
Burmistrz stoi na czele magistratu;od 2002 r.wybierany jest w wyborach bezpośrednich na 4-letnią kadencję.Jest on również organem wykonawczym miasta.Stanowi on jednoosobowy zarząd.Funkcję doradczą dla burmistrza miasta stanowi jego zastępca.Od 2006 r.funkcję burmistrza miasta pełni Mieczysław Drożdżewski.Organem uchwałodawczym jest rada miejska składająca się z 21 radnych wybieranych w wyborach bezpośrednich odbywających się co 4 lata.Sesje Rady Miasta odbywają się w sali konferencyjnej kolskiego ratusza.Przewodniczącym Rady Miejskiej jest Urszula Pękacz.
Przynależność partyjna radnych:
- Sojusz Lewicy Demokratycznej 6 mandatów
- Prawo i Sprawiedliwość 4 mandaty
- Towarzystwo Samorządowe 4 mandaty
- Platforma Obywatelska 3 mandaty
- Przyjazny Samorząd 3 mandaty
- niezależni 1 mandat
Wspólnoty religijne
Na obszarze miasta funkcjonują trzy parafie katolickie:
- parafia Podwyższenia Świętego Krzyża
- parafia Matki Bożej Częstochowskiej
- parafia Świętego Bogumiła
Na terenie Koła znajdują się cztery świątynie wyznania rzymskokatolickiego:
- kościół farny Podwyższenia Świętego Krzyża(XV wiek)
- kościół bernardyński Nawiedzenia NMP(XVIII wiek)
- kościół Przemienienia Pańskiego kaplica cmentarna(początek XX wieku)
- kościół Matki Bożej Częstochowskiej(II połowa XX wieku)
Kultura
Sport
Najstarszym klubem sportowym w mieście jest Miejski Klub Sportowy"Olimpia"Koło,który powstał w 1920 r.W przeszłości klub prowadził wiele sekcji,m.in.:piłki ręcznej,boksu,lekkoatletyki i piłkarską,której największym sukcesem były występy w III lidze.W sezonie 2008/2009 drużyna piłkarska występuje w IV lidze.Klub korzysta ze stadionu sportowego Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji z dwoma boiskami do piłki nożnej oraz kortami tenisowymi i trybunami na 600 miejsc siedzących.W ramach MOSiR czynna jest także hala sportowa z 300-osobową widownią.Ognisko Statutowe Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej"Sokół"jest stowarzyszeniem wyższej użyteczności działające społecznie na rzecz osób nie kwalifikujących się do uprawiania sportu wyczynowego.Stowarzyszenie jest organizatorem wielu imprez o charakterze ogólnopolskim,regionalnym i imprez własnych.Do wyróżniających się należy wymienić:Międzynarodowy Bieg Warciański oraz ogólnopolskie biegi Krokus i Kolska Patera.Działacze TKKF Sokół od lat współpracują i mają uznanie Polskiego Komitetu Olimpijskiego i Polskiego Związku Lekkiej Atletyki.
W Kole działa także wiele innych mniejszych klubów sportowych:
- UKS Maratończyk drużyna korfballu,której zawodnicy wielokrotnie zdobywali tytuły młodzieżowych mistrzów Polski
- SMS MOSiR klub prowadzi sekcję korfballu,która od sezonu 2008/2009 występuje w seniorskiej I lidze
- MLUKS Triathlon prowadzi sekcje triathlonu,duatlonu,crossduatlonu oraz lekkoatletyki
- UKS Przystań zawodnicy uczestniczą w zawodach wioślarskich i kajakowych
Gospodarka
Koło należy do większych i bardziej uprzemysłowionych ośrodków gospodarczych w województwie.Rozwojowi miasta sprzyja dogodne położenie w centrum Polski.Korzystna jest również bliskość najpotężniejszych ośrodków przemysłowych i handlowych:Warszawy,Poznania i Łodzi,a także położenie zaledwie kilka kilometrów od Autostrady A2.Branżą,która ma w Kole wieloletnią tradycję jest przemysł ceramiczny.Pierwsza fabryka wyrobów fajansowych,założona przez kupca Józefa Freudenreicha,powstała w 1842 roku.Dziś ręcznie malowane naczynia i ozdoby dostarcza na rynek Zakład Fajansu.Ton życiu gospodarczemu miasta nadają duże zakłady przemysłowe.Największym z nich są Zakłady Wyrobów Sanitarnych"Koło",których właścicielem jest fińska firma Sanitec.Kolski zakład posiada także filie we Włocławku,Ozorkowie,Mińsku Mazowieckim i ukraińskiej Sławucie.Do zakładów w mieście należy również"Saint Gobain Abrasives"firma o zasięgu globalnym producent szerokiej gamy wyrobów ściernych.W 1987 r.powstał Zakład Wytwarzania Artykułów Ściernych"Andre Abrasive Articles"drugi producent wyrobów ściernych.Koło jest ośrodkiem przemysłu spożywczego.Działają tu m.in.zakłady mięsne obecnie oddział Zakładów Mięsnych"Sokołów"oraz Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska.
Transport
Przez Koło przebiega linia kolejowa nr 3 z Frankfurtu nad Odrą do Warszawy.Dworzec kolejowy znajduje się w północnej części miasta,przy ulicy Kolejowej.Obecnie z kolskiego dworca odjeżdżają bezpośrednie pociągi do m.in.Poznania,Kutna,Warszawy,Łodzi,Szczecina oraz Lublina.Przez Koło przebiega linia nieczynna od 2004 r.kolei wąskotorowej Dąbie Koło Sompolno.W mieście były dwie stacje Koło Miasto i Koło Wąskotorowe(budynek dworca rozebrany w lipcu 2006 r.)Odcinek Koło Dąbie nad Nerem rozebrano w latach siedemdziesiątych.W Kole znajdowała się stacja styczna tej kolei.
Drogi
Koło jest znacznym węzłem drogowym.
Krzyżują się tu drogi krajowe i wojewódzkie:
- Droga krajowa nr 92 Rzepin Świebodzin Poznań Konin Koło Łowicz
- Droga wojewódzka nr 270 Koło Brdów Izbica Kujawska Lubraniec Brześć Kujawski
- Droga wojewódzka nr 473 Koło Dąbie Uniejów Łask
- Koło zjazd na autostradę A2 Turek
- Koło Brudzew
- Koło Sompolno Inowrocław
- Koło Kramsk Konin
- Koło Grzegorzew Grabów Łęczyca
Kolski dworzec autobusowy zlokalizowany jest przy ulicy Toruńskiej.Bezpośrednimi połączeniami autobusowymi można dojechać do większości miejscowości powiatu kolskiego oraz do m.in.Bydgoszczy,Jeleniej Góry,Konina,Łeby,Łodzi,Poznania oraz Warszawy.Miasto jest obsługiwane przez PKS Konin,które swoim zasięgiem obejmują powiat kolski,koniński i słupecki.Lokalne kursy odbywają się m.in.do Grzegorzewa,Kościelca,Osieka Wielkiego,Ponętowa i Powiercia.
Oświata
- Szkoła Podstawowa nr 1 im.Stanisława Konarskiego
- Szkoła Podstawowa nr 2 im.Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 3 im.Marii Konopnickiej
- Szkoła Podstawowa nr 4 im.Kawalerów Orderu Uśmiechu
- Szkoła Podstawowa nr 5 im.Arkadego Fiedlera
- Gimnazjum nr 1 im.Stanisławy Fleszarowej-Muskat
- Gimnazjum nr 2 im.Polskich Olimpijczyków
- Gimnazjum nr 3 im.Papieża Jana Pawła II
- Liceum Ogólnokształcące im.Kazimierza III Wielkiego
- Zespół Szkół Technicznych
- Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych im.Stanisława i Władysława Grabskich
- Zespół Szkół Plastycznych
- Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi,zamiejscowy ośrodek dydaktyczny
W 1999 r.ustanowiono partnerstwo między miastami Koło i Reinbek.Koło zawarło również umowę partnerską z ukraińskim miastem Ładyżyn.Uroczysty akt podpisania umowy miał miejsce 23 maja 2003 w Ładyżynie.
Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
---|---|---|
Reinbek | Niemcy | 29 maja 1999 |
Ładyżyn | Ukraina | 23 maja 2003 |
- Wiesław Binienda doktor inżynierii mechanicznej,dziekan w Kolegium Inżynierii University of Akron
- Franciszek Ksawery Dmochowski pijar,działacz polityczny,publicysta,poeta i tłumacz,proboszcz kolski
- Stanisława Fleszarowa-Muskat powieściopisarka,poetka,publicystka i dramaturg
- Czesław Freudenreich przedwojenny właściciel fabryki fajansu i założyciel TŚ-M"Lutnia"
- Janusz Kapusta rysownik,malarz,scenograf,twórca figury K-dron
- Czesław Lewandowski duchowny katolicki,biskup sufragan diecezji włocławskiej
- Mykoła Nosula(Микола Носуля)ukraiński wojskowy,sierżant,bohater Związku Radzieckiego,poległy w Kole w czasie II wojny światowej
- Serafin Opałko duchowny katolicki,podpułkownik Wojska Polskiego,proboszcz kolski
|
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz