wtorek, 7 lutego 2017

Józef Glemp

Ur.18 grudnia 1929 w Inowrocławiu,zm.23 stycznia 2013 w Warszawie polski duchowny rzymskokatolicki,doktor obojga praw,biskup diecezjalny warmiński w latach 1979–1981,arcybiskup metropolita gnieźnieński w latach 1981–1992,arcybiskup metropolita warszawski w latach 1981–2006,prymas Polski w latach 1981–2009,przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski w latach 1981–2004,kardynał prezbiter od 1983 r.od 2006 r.arcybiskup senior archidiecezji warszawskiej.Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys
Młodość i wykształcenie
Urodził się 18 grudnia 1929 w Inowrocławiu.Podczas okupacji niemieckiej pracował jako robotnik przymusowy w niemieckim gospodarstwie rolnym.Po wyzwoleniu,od marca 1945 do 1950 r.był uczniem Państwowego Gimnazjum i Liceum im.Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.W latach 1950–1952 odbył studia filozoficzne w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie,a następnie w latach 1952–1956 studia teologiczne w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu.Święceń prezbiteriatu udzielił mu 25 maja 1956 w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie biskup pomocniczy poznański Franciszek Jedwabski,który sprawował ten obrzęd w zastępstwie internowanego prymasa Stefana Wyszyńskiego.W latach 1958–1964 przebywał w Rzymie,gdzie na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim studiował prawo kanoniczne i świeckie.Studia te ukończył uzyskaniem stopnia doktora obojga praw,który nostryfikował w Polsce w 1975 r.na Wydziale Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.W latach 1961–1964 kształcił się w Studium Rotalnym,po czym uzyskał tytuł adwokata Roty Rzymskiej.Ukończył ponadto w 1962 r.Studium Administracji Kościelnej przy Kongregacji Soboru,a w 1963 r.kurs specjalistyczny(m.in.stylistyki łacińskiej)na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim.
Prezbiter
Po przyjęciu święceń kapłańskich nie uzyskał zgody władz świeckich na podjęcie pracy w parafii wyznaczonej mu przez władze kościelne.Do grudnia 1956 r.pomagał więc w obowiązkach duszpasterskich w rodzinnej parafii św.Jakuba w Mogilnie,po czym został kapelanem sióstr dominikanek w Mielżynie,a później kapelanem sióstr Sacré Coeur w Polskiej Wsi.Następnie pracował jako wikariusz w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wągrowcu,po czym został skierowany do duszpasterstwa w Miasteczku Krajeńskim.Po powrocie do archidiecezji gnieźnieńskiej ze studiów w Rzymie objął funkcje notariusza w kurii metropolitalnej i trybunale metropolitarnym oraz sekretarza seminarium duchownego,później także został obrońcą węzła małżeńskiego.Był wykładowcą w studium soborowym oraz egzaminatorem pro synodalnym.Od grudnia 1967 r.pracował w Sekretariacie Prymasa Polski w Warszawie.Był referentem do spraw prawnych,a także kapelanem i sekretarzem prymasa Stefana Wyszyńskiego.W 1975 r.został sekretarzem Komisji Episkopatu Polski ds.instytucji polskich w Rzymie i członkiem Komisji Episkopatu ds.rewizji prawa kanonicznego.Pełnił posługę duszpasterską w kościele św.Marcina i w ośrodku duszpasterstwa akademickiego przy kościele św.Anny w Warszawie.Był ponadto duszpasterzem warszawskich prawników.W latach 1972–1979 prowadził na Wydziale Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie zajęcia z prawa rzymskiego i prawa małżeńskiego.Jako delegat prymasa Wyszyńskiego,sprawującego urząd wielkiego kanclerza Akademii Teologii Katolickiej,uczestniczył w przewodach doktorskich i habilitacyjnych na tej uczelni.W 1974 r.opracował podręcznik akademicki Lexiculum prawa rzymskiego.W 1972 r.otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości,a w 1976 r.kanonika gremialnego Kapituły Prymasowskiej w Gnieźnie.Od lat 60 Służba Bezpieczeństwa podsłuchiwała go,inwigilowała bezpośrednio,wzywała na rozmowy,a nawet podjęła próbę skompromitowania go na tle obyczajowym.Glemp nie uległ zastraszeniu i nieustępliwie odmawiał współpracy z SB.Z tego powodu władze państwowe nie wyraziły zgody na jego nominację na urząd arcybiskupa wrocławskiego,a następnie arcybiskupa poznańskiego.
Biskup diecezjalny warmiński
4 marca 1979 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji warmińskiej.Święcenia biskupie otrzymał 21 kwietnia 1979 w archikatedrze gnieźnieńskiej.Głównym konsekratorem był kardynał Stefan Wyszyński,prymas Polski,zaś współkonsekratorami Franciszek Macharski,arcybiskup metropolita krakowski i Jan Obłąk,biskup pomocniczy warmiński.Ingres do konkatedry św.Jakuba w Olsztynie odbył 29 kwietnia 1979.Jako zawołanie biskupie przyjął słowa„Caritati in iustitia”(Przez sprawiedliwość do miłości).Sprawując urząd biskupa warmińskiego,erygował 21 nowych parafii oraz założył Instytut Kultury Chrześcijańskiej w Olsztynie.Zapoczątkował wstępne prace synodu diecezjalnego.Organizował także comiesięczne spotkania z przedstawicielami różnych grup zawodowych.W ramach prac Episkopatu Polski był przewodniczącym Komisji Iustitia et Pax oraz członkiem komisji:ds.duszpasterstwa ludzi pracy,ds.rewizji prawa kanonicznego i ds.instytucji polskich w Rzymie.Pełnił funkcję współprzewodniczącego zespołu legislacyjnego Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu i Episkopatu,a także członka stałej grupy roboczej episkopatów Polski i Francji.
Arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski
7 lipca 1981 papież Jan Paweł II mianował go arcybiskupem metropolitą warszawskim,a także arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim,co wiązało się z przyznaniem godności prymasa Polski.Urzędy biskupie w obydwu archidiecezjach objął kanonicznie 9 lipca 1981.13 września 1981 odbył ingres do archikatedry gnieźnieńskiej,natomiast 24 września 1981 do archikatedry warszawskiej.Jako prymas Polski objął funkcje opiekuna duszpasterstwa Polonii oraz ordynariusza Kościołów obrządku greckokatolickiego i ormiańskiego na terenie Polski.Ordynariuszem wiernych obrządku greckokatolickiego był do 1991 r.gdy powtórnie została ustanowiona greckokatolicka eparchia przemyska.Urząd arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego sprawował do 25 marca 1992,kiedy to w wyniku reorganizacji struktur Kościoła katolickiego w Polsce została rozwiązana unia personalna między archidiecezją gnieźnieńską i warszawską.Zachował jednak godność prymasa Polski jako kustosz relikwii św.Wojciecha.Nadal też pełnił funkcję ordynariusza wiernych obrządku wschodniego w Polsce,pozbawionych ordynariusza własnego obrządku.Po powstaniu NSZZ„Solidarność”prowadził politykę powściągliwego poparcia dla tej organizacji,dystansując się od podziemia i napięć związanych z jego działalnością.Poparł zakończoną niepowodzeniem próbę nakłonienia uwięzionych przywódców NSZZ„Solidarność”do emigracji.W okresie ostrych konfliktów społecznych podejmował się mediacji,uczestnicząc m.in.4 listopada 1981 w spotkaniu generała Wojciecha Jaruzelskiego z Lechem Wałęsą.13 grudnia 1981,w dniu wprowadzenia stanu wojennego,chcąc zapobiec otwartym walkom,w kazaniu wygłoszonym w kościele Matki Bożej Łaskawej w Warszawie apelował o zachowanie spokoju.17 grudnia 1981 powołał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.W końcu lat 80 poparł ideę Okrągłego Stołu,mianując na przedstawicieli Kościoła przy nim Bronisława Dembowskiego i Alojzego Orszulika.Dzięki m.in.jego staraniom 17 maja 1989 została przyjęta ustawa o stosunkach między państwem a Kościołem,porządkująca obustronne relacje,a także umożliwiająca Kościołowi w Polsce pełną swobodę działania.Gdy kilka miesięcy później Polska i Stolica Apostolska ustanowiły pełne stosunki dyplomatyczne,dokonując wymiany przedstawicieli w osobach ambasadora i nuncjusza,utracił wszelkie uprawnienia należne oficjalnemu przedstawicielowi papieża w kraju.Przyczynił się do podpisania i ratyfikacji konkordatu.Wspierał przystąpienie Polski do Unii Europejskiej.20 maja 2000,w roku Wielkiego Jubileuszu,w imieniu Kościoła w Polsce dokonał publicznego rachunku sumienia,przepraszając m.in.za kolaborację niektórych księży w okresie PRL,życie duchownych ponad stan i uleganie nałogom oraz tolerowanie przejawów antysemityzmu.Osobiście wyraził skruchę,że mimo podejmowanych wysiłków nie zdołał ocalić życia księdza Jerzego Popiełuszki.Jako arcybiskup warszawski erygował 119 parafii i konsekrował 61 nowo wybudowanych kościołów.Uczestniczył w 19 procesach beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych.W grudniu 1989 r.reaktywował Caritas archidiecezjalną.Przyczynił się do utworzenia Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie i przekształcenia Akademii Teologii Katolickiej w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.Z racji sprawowania urzędu arcybiskupa metropolity warszawskiego był wielkim kanclerzem tych uczelni.Za jego pontyfikatu powstały w archidiecezji nowe ruchy katolickie.W 1990 r.erygował Archidiecezjalne Seminarium Misyjne Redemptoris Mater,prowadzone przez Drogę Neokatechumenalną.Zainicjował powrót do idei budowy Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie,mającej stanowić wotum narodu polskiego za uchwalenie Konstytucji 3 maja,odzyskanie wolności w 1918 r. i jej wywalczenie w 1989 r.a także za pontyfikat Jana Pawła II.W latach 1981–2004 pełnił funkcje przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski i przewodniczącego jej Rady Głównej (następnie Rady Stałej). Przewodniczył II Synodowi Plenarnemu w Polsce,który miał miejsce w latach 1991–1999.Z urzędu przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski zasiadał w Radzie Konferencji Episkopatów Europy(CCEE).Był również honorowym przewodniczącym międzynarodowych spotkań Uomini e Religioni(Ludzie i Religie),organizowanych przez rzymską Wspólnotę św.Idziego.5 stycznia 1983 Jan Paweł II mianował go kardynałem prezbiterem.Jego kreacja kardynalska odbyła się na konsystorzu 2 lutego 1983.Jako kościół tytularny została mu przyznana bazylika Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu.W 1983 r.został członkiem Kongregacji ds.Kościołów Wschodnich,w 1993 r.Papieskiej Rady ds.Kultury,zaś w latach 1993–1998 zasiadał w Papieskiej Radzie Iustitia et Pax.W 2002 r.został członkiem Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej.Był także honorowym członkiem Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej.Konsekrował 39 polskich biskupów oraz asystował w konsekracji jednego biskupa.W kwietniu 2005 r.brał udział w konklawe,na którym wybrano na papieża Benedykta XVI.Był jednym z trzech skrutatorów,którzy podpisali dokumenty stwierdzające zakończenie konklawe.
Arcybiskup senior
6 grudnia 2006 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity warszawskiego,pozostawiając mu tytuł prymasa Polski.Do czasu objęcia urzędu przez jego następcę Stanisława Wielgusa papież zlecił mu pełnienie obowiązków administratora archidiecezji,natomiast po złożeniu rezygnacji przez Wielgusa pełnił od 7 stycznia do 1 kwietnia 2007 funkcję administratora apostolskiego.Godność prymasowską zachował do 18 grudnia 2009,kiedy to ukończył 80 rok życia.Wówczas tytuł prymasa został przywrócony metropolitom gnieźnieńskim.9 czerwca 2007 Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z funkcji ordynariusza wiernych obrządku wschodniego w Polsce,pozbawionych ordynariusza własnego obrządku.W 2009 r.wystąpił w filmie"Popiełuszko.Wolność jest w Nas",w którym zagrał samego siebie.W styczniu 2012 zdiagnozowano u niego złośliwy nowotwór na dolnym płacie prawego płuca.W lutym tego samego roku duchowny został zoperowany.Zmarł 23 stycznia 2013 w Warszawie.28 stycznia 2013 po mszy pogrzebowej w archikatedrze warszawskiej został pochowany w znajdującej się w niej krypcie arcybiskupów warszawskich.
Odznaczenia,tytuły,wyróżnienia,upamiętnienie
Postanowieniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z dnia 18 grudnia 2009 został odznaczony Orderem Orła Białego.Otrzymał tytuł honorowego obywatela wielu miast,m.in.Inowrocławia(1981 r.)Kcyni(1989 r.)Chojnic(1994 r.)Darłowa(1995 r.)Mogilna(1996 r.)Warszawy(2000 r.)Łowicza(2004 r.)Piastowa(2004 r.)Skierniewic(2007 r.)Lidzbarka Warmińskiego,Miechowa i Żnina,również Castel Sant’Elia i Codroipo we Włoszech,a także województwa kujawsko-pomorskiego(2010 r.)Tytuł doctora honoris causa przyznały mu uczelnie:Akademia Teologii Katolickiej w Warszawie(1982 r.)Villanova University w Filadelfii(1985 r.)Katolicki Uniwersytet Lubelski(1985 r.)University of Santo Tomas w Manili(1988 r.)Universita degli Studi di Bari(1990 r.)Seton Hall University w South Orange(1991 r.)Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie(1992 r.)Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie(1995 r.)Loyola University w Chicago(1998 r.)oraz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie(2001 r.)W 2000 r.otrzymał Pokojową Nagrodę im.Giorgia La Piry w uznaniu dla postawy w czasie stanu wojennego w Polsce.W 2003 r.Towarzystwo im.Hipolita Cegielskiego wyróżniło go statuetką Złotego Hipolita i tytułem Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej.W 2010 r.został laureatem Orderu Ecce Homo.W 1994 r.otrzymał godność baliwa Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Świętego Jana Jerozolimskiego,zwanego Maltańskim.W 1996 r.objął funkcję wielkiego przeora Zwierzchnictwa Polskiego Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie,w zakonie otrzymał rangę kawalera Wielkiego Krzyża.W 2000 r.wyprodukowano film biograficzny o nim pt."Pasterz"w reżyserii Ewy Świecińskiej.W 2009 r.z okazji 80 urodzin kardynała i zakończenia jego posługi prymasowskiej zainaugurował swoją działalność Instytut Prymasa Józefa Glempa w Inowrocławiu.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz