Valentin Trozendorf

(rzadziej:Trotzendorf;urodzony jako Valentin Friedland 14 lutego 1490 r.w Trójcy koło Zgorzelca,zmarł 26 kwietnia 1556 r.w Legnicy)śląski pedagog i teolog protestancki,rektor Gimnazjum Łacińskiego w Złotoryi,wykładowca na uniwersytetach w Wittenberdze i Legnicy.
Biografia
Po studiach w Lipsku,od 1515 r.uczył religii w szkole w Zgorzelcu,trzy lata później odebrał święcenia kapłańskie we Wrocławiu,gdzie w latach 1519-1524 był duchownym w katedrze.31 maja 1519 immatrykulował się w Wittenberdze.Słuchał dysputy lipskiej między Lutrem a Eckiem.W Wittenberdze prowadził wykłady na temat dzieł Cycerona i pism św.Pawła,zapewniły mu one rozgłos i sławę uczonego.Dzieła Cycerona znał na pamięć.W latach 1525-1527 objął rektorat w szkole w Złotoryi.Dwa lata później przeniósł się na uniwersytet w Legnicy,jego miejsce w Złotoryi zajął Johannes Longus.Po upadku legnickiego uniwersytetu Trozendorf wrócił do Wittenbergi.Po zwycięstwie luteranizmu w księstwie legnicko-brzeskim,Trozendorf ponownie objął stanowisko rektora w Złotoryi(1531).Trozendorf podjął się dzieła naprawy podupadłej szkoły.Z Wittenbergi do Złotoryi sprowadził trzech nauczycieli,w 1540 uzyskał od księcia Fryderyka II przekazanie na rzecz szkoły budynków byłego klasztoru franciszkańskiego.W 1546 roku szkoła cieszyła się europejską sławą,wśród kilkuset(500-600,wg innych źródeł nawet do tysiąca)uczniów byli m.in.Niemcy,Polacy,Ślązacy,Czesi,Węgrzy i Litwini.Planowano także jej przekształcenie w uniwersytet,czemu sprzyjał Fryderyk II.Zaraza w roku 1553 i pożar Złotoryi w 1554 zniweczyły te plany.30 lipca 1554 Fryderyk III nakazał przenieść szkołę do Legnicy,pozwalając na pozostanie w Złotoryi jednego nauczyciela.Złotoryjanie odbudowali szkołę,ale Trozendorf tego już nie doczekał.Umarł 26 kwietnia 1556,rażony apopleksją.28 kwietnia pochowano go w katedrze św.św.Piotra i Pawła w Legnicy.
Republika szkolna
Trozendorf uważał,że młodzież może dojść do wysokich godności i stanowisk poprzez pracowitość i posłuszeństwo.Kierując się tą ideą,stworzył specjalną strukturę organizacyjną,republikę szkolną,korzystając z wzorców starożytnego Rzymu w okresie republiki.Uczniów podzielił na sześć klas,a te na mniejsze oddziały ordines lub tribus.
Każda z klas miała swoich"urzędników"pełniących funkcje porządkowe i nadzorcze:

• ekonomowie utrzymywali porządki domowe(budzenie,nadzór nad odpowiednim ubraniem się,udaniem się na modlitwę,wyjściem na posiłki i lekcje,sprawdzanie porządku)
• eforowie pilnowali porządku przy stole,którym podlegali discoforowie
• discoforowie ich zadaniem była obsługa przy stole
• kwestorowie mieli nadzorować przebieg nauki
• cenzorzy sprawowali nadzór nad obyczajnym zachowaniem się.

Spośród najzdolniejszych uczniów Trozendorf powoływał zarząd szkolny(magistratus scholasticus),składającego się z 12 senatorów i 2 cenzorów,na czele których stał konsul.W szkole funkcjonował też sąd uczniowski,złożony ze starszych uczniów.Sprawy rozpatrywane przez ten sąd dotyczyły m.in.niestosownego zachowania się,waśni narodowościowych i stanowych między uczniami,używanie języka niemieckiego zamiast łaciny.Oskarżenie wnosili cenzorowie,mowę oskarżycielską wygłaszał rektor.Po mowie oskarżycielskiej głos zabierał oskarżony.Werdykt zapadał poprzez głosowanie.Orzekane kary:pieniężne,karcer,kary cielesne,pręgierz.
Plan studiów
Przedmioty nauczane w gimnazjum Trozendorfa:

• gramatyka łacińska i grecka(w tym ortografia,etymologia,składnia,prozodia)
• arytmetyka
• astronomia
• muzyka
• dialektyka
• retoryka
• filozofia
• religia
• prawo

Porządek szkolny
Porządek szkolny(niem.Schulordnung)składał się z następujących części:

• Ustawy zasadnicze
• O pobożności
• O studiach
• O obyczajach

Wśród ustaw zasadniczych pierwszy ustęp zaczynał się od cytatu z Wergiliusza:Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur(Trojanie i Tyryjczycy nie będą u mnie rozróżniani).Porządek szkolny zjednywał w prawach uczniów wszystkich narodowości,kolejne zasady nakazywały także zrównanie w prawach uczniów różnych stanów("Szlachcic składa swe przywileje,stając się uczniem").Rozdział"O pobożności"nakazuje przestrzeganie zasad religii chrześcijańskiej(tj.luteranizmu)."O studiach"nakazuje pilne uczenie się,odrabianie lekcji,przestrzegania dyscypliny;zakazuje ponadto stosowanie języka niemieckiego,wszyscy mają mówić po łacinie,także między sobą.
Dzieła

• Porządek szkolny(opublikowany pośmiertnie,1563)
• Leges scholae Goldbergensis
• Catechesis kompendium wiedzy biblijnej
• Rosarium książka z przypowieściami dla szkół protestanckich,nawiązującymi do Starego i Nowego Testamentu(w jęz.niemieckim,greckim,łacińskim i hebrajskim)
• Precationes modlitewnik