Konrad III Rudy

(ur.ok.1448,zm.28 października 1503 w Osiecku koło Garwolina)książę czerski,liwski,warszawski,nurski,łomżyński,ciechanowski,różański,zakroczymski i wyszogrodzki w latach 1454-1471 razem z braćmi(do 1462 regencja),książę płocki,wiski i płoński,oraz pan Zawkrza w latach 1462-1471,w wyniku podziału od 1471 książę czerski i liwski,w latach 1474-1489 i od 1495 ponownie wyszogrodzki,od 1484 zakroczymski,od 1488 nurski,od 1489 warszawski.Konrad III był trzecim pod względem starszeństwa synem księcia warszawskiego Bolesława IV(najstarszym który przeżył ojca) i Barbary Olelkówny.10 września 1454 zmarł ojciec księcia Bolesław IV i Konrad III znalazł się wraz z młodszym rodzeństwem pod opieką regencji kierowanej przez biskupa płockiego Pawła Giżyckiego i matkę Barbarę.Za pełnoletniego Konrad III został uznany w 1462 r. i aż do 1471 r.rządził formalnie wspólnie z braćmi jako tzw.bracia niedzielni.Na początku 1462 r.z sąsiedniego Mazowsza płockiego nadeszła wieść o niespodziewanej bezpotomnej śmierci tamtejszych książąt Siemowita VI i Władysława II.Konrad III mając nadzieję przejąć całość spadku niezwłocznie przyjął tytuł księcia płockiego.Niestety na spuściznę tę miał ochotę również i Kazimierz Jagiellończyk,który powołując się na prawa suwerena i dysponując większymi możliwościami zajął ziemię bełską,rawską i gostynińską i połączył je z koroną.Tylko ze względu na fakt toczonej wojny trzynastoletniej z zakonem krzyżackim i obawa,że inkorporacja całości spotka się z niezadowoleniem opinii publicznej jako zbyt agresywna,skłoniły króla tymczasowo do zaakceptowania panowania Konrada III w ziemi płockiej,płońskiej i Zawkrzu(o tym,że ziemie te w ogóle przeszły w ręce Konrada III zawdzięczał tylko energicznej postawie ciotki ostatnich książąt mazowieckich z linii płockiej Katarzynie Siemowitównie).Zajęcie ziemi płockiej nie oznaczało jednak końca zmagań o zachowanie jej w rękach Piastów mazowieckich.W listopadzie 1462 książę został zobowiązany do stawienie się w Piotrkowie,gdzie miał stanąć przed sądem królewskim kierowany przez wojewodę kaliskiego Stanisława Ostroroga.Werdykt sądu można było przewidzieć z góry i 25 listopada 1462 książę oburzony opuścił miejsce obrad,na których uznano fakt inkorporacji Rawy,Gostynina i Bełza,oraz polecono dokonać tego samego z pozostałą częścią spuścizny po Siemowicie VI i Władysławie II.Z nieznanych przyczyn,mimo potwierdzenia wyroku w latach następnych,Kazimierz Jagiellończyk nie wykorzystał wtedy przysługujących mu praw i Płock pozostał jeszcze na jakiś czas przy Piastach(w 1476 r.odpadła tylko po śmierci Anny wdowy po Władysławie I jej oprawa wdowia ziemia sochaczewska).Nie chcąc ryzykować ostatecznej utraty łaski królewskiej Konrad III wsparł wojska koronne w wojnie z zakonem oblegając np.w 1464 r.Działdowo.3 kwietnia 1471,w związku z osiągnięciem przez braci Konrada III Kazimierza III,Janusza II i Bolesława V pełnoletności,zdecydowano się na podział jednolitego Mazowsza na dzielnice.Konrad III jako najstarszy miał pierwszeństwo wyboru i zdecydował się na ziemię czerską i liwską.Nie był to ostateczny podział,gdyż w 1474 r.Konradowi udało się uzyskać od Kazimierza ziemię wyszogrodzką,a dziesięć lat później od Bolesława V ziemię zakroczymską.27 kwietnia 1488 zmarł książę warszawski i nurski Bolesław V.Zgodnie ze wcześniejszymi umowami jego władztwo miał objąć Konrad III.Z nieznanych przyczyn mieszczanie warszawscy wypowiedzieli jednak księciu posłuszeństwo i przywołali do miasta Janusza II.Dopiero układ zawarty w następnym roku,w którym Konrad III wymienił z Januszem ziemię wyszogrodzką na warszawską,pozwolił temu pierwszemu przejąć całość spadku po Bolesławie V.Ciągłe zagrożenie dla Mazowsza ze strony Jagiellonów książę próbował ograniczyć przez kontakty z państwami wrogimi Polsce z Krzyżakami,a nawet Moskwą.Jednak bezskutecznie,gdyż kiedy 16 lutego 1495 zmarł Janusz II i o jego dzierżawy upomniał się król Polski Jan Olbracht,Konrad III pozostał sam.Niemniej książę początkowo nie rezygnował i wyprzedzając wojska koronne obsadził błyskawicznie zamek w Płocku.Jan Olbracht w przeciwieństwie do ojca nie chciał jednak odpuścić i kiedy w sierpniu 1495 wojska polskie przybyły do Płocka,Konrad III zdając sobie sprawę z niemożności stawienia oporu,zrezygnował z walki.Zwycięskiemu królowi inkorporacja ziemi płockiej jednak nie wystarczyła i polecił w lutym 1495 stawić się księciu do Piotrkowa,gdzie został dodatkowo upokorzony odebraniem mu jako dziedzicznych posiadłości większości obszaru Mazowsza.Tylko w ziemi czerskiej Piastowie mieli panować dziedzicznie,reszta dzielnicy miała po śmierci Konrada zostać inkorporowana do korony.W Piotrkowie ograniczono również możliwości Konrada realizacji polityki wewnętrznej,gdyż odtąd każdy szlachcic prowincji mógł w razie konfliktu z księciem odwołać się do decyzji króla.Decyzja ta w 1501 r.omal nie pozbawiła Konrada III władzy,kiedy to senat w królestwie wydał wyrok upoważniający odebranie mu ziem dzierżonych w dożywotnio za krzywdy wyrządzone przez księcia niejakiemu Radzymińskiemu.Tylko śmierć Jana Olbrachta i wywołany tym chaos spowodowały,że pomysł ten nie został zrealizowany.Konrad III był od 1496 lub 1497 r.żonaty z Anną Radziwiłłówną,córką wojewody wileńskiego Mikołaja Radziwiłłowicza(choć Konrad III był wcześniej związany z Magdaleną Stawrotówną,była to jednak kobieta niskiego stanu i ewentualne potomstwu nie miałoby praw do Mazowsza),z którego doczekał się czworga dzieci:dwóch córek(Zofia żona najpierw magnata węgierskiego Stefana Batorego,następnie Ludwika Pekryego i Anna żona Stanisława Odrowąża wojewody podolskiego)oraz dwóch synów(Stanisław i Janusz III).Ponadto książę miał dwoje dzieci z Dorotą z Warszawy i syna Hieronima oraz najprawdopodobniej córkę Annę Dorotę Chynowską,żonę podsędka czerskiego Jana Warszewieckiego z Anną Łoską.Konrad III Rudy zmarł 28 października 1503 w Osiecku i został pochowany w kolegiacie św.Jana w Warszawie.