Jordanów

Miasto i gmina w województwie małopolskim,w powiecie suskim.Położone jest nad rzeką Skawą w Kotlinie Rabczańskiej u południowych podnóży Beskidu Makowskiego.Według danych z 31 grudnia 2010 r.miasto miało 5234 mieszkańców.Jordanów tworzy odrębną gminą miejską,ale jest także siedzibą gminy wiejskiej Jordanów.Sąsiednie gminy:Bystra-Sidzina,Jordanów,Raba Wyżna.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa nowosądeckiego.
Zabytki

• dwór drewniany z 2.poł.XVIII w.(Jordanów-Chrobacze).
• kościół z początku XX w.z wyposażeniem z XVI i XVII wieku;w ołtarzu obraz Matki Bożej Trudnego Zawierzenia koronowany w 1994 r.
• Budynek"Poczekaj"przy ulicy Kolejowej 10,pochodzący z początku XVIII wieku.Na parterze budynku znajdował się zajazd,bowiem tędy prowadził"szlak solny"z Wieliczki na Węgry i tu na posiłek i wypoczynek zatrzymywali się kupcy.W piętrowej części budynku były pokoje(hotel).
• Dąb Wolności na jordanowskich plantach"szubertowskich",posadzony zgodnie z uchwałą Rady Miasta w dniu 21 maja 1919 roku w celu upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości.
• Figura św.Jana Nepomucena,znajdująca się na skrzyżowaniu głównych szlaków komunikacyjnych w centrum jordanowskiego rynku,pochodząca z XVIII wieku.Św.Jan Nepomucen był czczony jako Patron"dobrej sławy"oraz jako opiekun dróg i mostów,a także orędownik w czasie powodzi.Do dnia dzisiejszego zachował się orzeł w koronie wykuty w cokole kamiennej figury,mimo zaborów i wojen,jakimi dotknięta była Polska.
• Ratusz Miejski zlokalizowany na środku jordanowskiego rynku,wybudowany z cegły,oddany do użytku w 1911.W budynku tym mają siedzibę władze samorządowe miasta oraz Urząd Miasta.

Historia
Miasto zostało lokowane w 1564 r.przez Wawrzyńca Spytka Jordana z Zakliczyna na terenie wsi Malejowa.Nazwa miasta wywodzi się właśnie od nazwiska jego założyciela.Osada położona była przy skrzyżowaniu szlaków:z Krakowa i Wieliczki(trakt solny)przez Myślenice na Orawę i Węgry oraz szlaku doliną Skawy aż na historyczny Śląsk.W 1581 Jordanów uzyskał prawo dorocznych jarmarków,które w XVII w.stały się bardzo znane w południowej części Korony.Sprzedawano tu bydło,płótno oraz sól.W XIX w.miasto trochę podupadło i miało charakter raczej rolniczy.Ludność Jordanowa ledwie przekraczała tysiąc mieszkańców.W latach 20.XX w.do miasta przyłączono sąsiednią wieś Malejową oraz przysiółki Chrobacze i Mąkacz.Tym samym liczba ludności przekroczyła trzy tysiące.W 1939 r.okolice Jordanowa były miejscem walk 10.Brygady Kawalerii oraz miejscowej ludności z wojskami niemieckimi.Miasto zostało silnie zniszczone w czasie II wojny światowej.
Kalendarium

• 7 listopada 1564 Wawrzyniec Spytek Jordan otrzymał od króla Zygmunta Augusta przywilej na założenie miasta Jordanowa.
• 1576 został wzniesiony drewniany kościółek,którego fundatorką była żona zmarłego Spytka Jordana Anna Jordanowa z Sieniawskich.
• 1588 utworzono pierwszą szkołę parafialną obok Skotnicy(dzisiejsza ulica Batalionów Chłopskich).
• 1618 pierwsza wzmianka historyczna o obrazie Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus,czczonej jako Pani Jordanowska.
• 1772 w wyniku rozbioru Polski dobra jordanowskie,których właścicielem był Józef Sierakowski,przeszły pod panowanie Austrii,tak jak inne tereny południowej Polski.
• 1858 wizytacja w Jordanowie Jego Cesarskiej Mości Franciszka Józefa.
• 1885 została założona Ochotnicza Straż Pożarna Miasta Jordanowa.
• 1896 zostało założone Towarzystwo Gimnastyczne pod nazwą"Sokół".
• 1900 powstało Towarzystwo Zaliczkowe pod nazwą"Praca i Oszczędność".
• 1912 w ramach Towarzystwa Gimnastycznego"Sokół"powstał paramilitarny oddział Polowych Drużyn Sokolich.
• 1913 wybudowano kościół parafialny wg projektu dr.Jana Sas-Zubrzyckiego.Również ten sam architekt zaprojektował budynek Ratusza Miejskiego(1911)oraz budynek Sądu Grodzkiego(1908).
• 1919 posadzono na zachodniej stronie jordanowskiego Rynku"Dąb Wolności"na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości.
• 1926 założenie Miejskiego Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego im.św.Stanisława ze Szczepanowa.
• 1929 przyłączono do miasta Jordanowa gminę Malejowa oraz przysiółki:Chrobacze,Przykrzec i Mąkacz.
• 1930 miasto Jordanów zostaje zelektryfikowane.
• 1932 miasto wizytował ks.kardynał Adam Stefan Sapieha metropolita krakowski i uczestniczył w uroczystym posiedzeniu Rady Miasta.
• 1933 powstał organ lewicy chłopskiej pod tytułem"Wieś i Jej Pieśń".
• 1 września 1939 od strony słowackiej Orawy Niemcy hitlerowskie napadły ziemię jordanowską.
• 1939 wprowadzono w Jordanowie tajne nauczanie dla klas od V do VII,a następnie w zakresie szkoły średniej.
• 1939–1945 miasto zostało dwukrotnie spalone,a straty w wyniku zniszczeń wyniosły 72%.
• 1939–1945 na terenie ziemi jordanowskiej działają między innymi takie ugrupowania partyzanckie jak:Bocian,Chełm, arnasie,Walka,Związek Walki Zbrojnej oraz Koła:Rocha i Bataliony Chłopskie.
• 1942 rozstrzelanie przez okupanta hitlerowskiego 67 Żydów jordanowskich.
• 29 stycznia 1945 wyzwolenie Jordanowa spod okupacji hitlerowskiej.
• 1951 miasto otrzymało wodę z wodociągów miejskich z ujęciem źródeł na górze Przykrzec oraz zostały uruchomione 22 hydranty przeciwpożarowe.
• 1967 groźny pożar kościoła parafialnego, powstały w wyniku wyładowań atmosferycznych.Dzięki sprawnej akcji gaśniczej straży pożarnych udało się uratować świątynię.Spłonął tylko dach kościoła.
• Na przełomie lat 60. i 70.powstał największy zakład produkcyjny Krakowskiej Fabryki Armatur Zakład nr 3 w Jordanowie.
• 1975 Miejska Rada Narodowa podjęła uchwałę w formie wniosku pod adresem Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie o utworzeniu wspólnej Rady dla: Miasta Jordanowa,Gminy w Jordanowie oraz Gminy Bystra-Sidzina.
• 13 grudnia 1975 na stację kolejową w Jordanowie wjechał pierwszy specjalny pociąg elektryczny relacji Kraków Zakopane.
• 4 marca 1977 w sali widowiskowej Domu Strażaka odbył się I Wojewódzki Zjazd Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu województwa nowosądeckiego.
• 15 maja 1978 powołano Towarzystwo Miłośników Ziemi Jordanowskiej.
• 3 czerwca 1979 miasto Jordanów było organizatorem"Wojewódzkiego Święta Ludowego".
• 9 września 1984 miasto Jordanów zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III kl.Złotą odznaką"Zasłużone dla Województwa Nowosądeckiego,odznaczenie honorowe Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Zarząd Główny.
• 1981–1985 oddano do użytku bloki mieszkalne z budownictwa spółdzielczego na osiedlu"Wrzosy"oraz oczyszczalnię ścieków typu"bioblok".
• 1983 wybudowano nowe ujęcie wody dla Jordanowa na rzece Skawa.
• 25 września 1994 koronacja obrazu Matki Bożej Trudnego Zawierzenia Pani Jordanowskiej. Koronacji dokonał kardynał Franciszek Macharski metropolita krakowski.
• 13 czerwca 1999 beatyfikacja sług bożych wywodzących się z parafii jordanowskiej ks.Piotra Dańkowskiego i ks.Stanisława Pyrtka.
• 9 września 2001 na jordanowskich plantach posadzono"Dęby Pomniki Historii"dla upamiętnienia:papieża Jana Pawła II,księdza kardynała Stefana Wyszyńskiego prymasa 1000-lecia,księdza błogosławionego Piotra Dańkowskiego,księdza błogosławionego Stanisława Pyrtka.Otwarto wystawę ekumeniczną w Izbie Historii Miasta Jordanowa pod tytułem"Przyjaźń bez granic".Organizatorem wystawy były władze szwedzkiego miasta Karlskoga i Towarzystwo Miłośników Ziemi Jordanowskiej.
• 9 października 2010 koronacja papieskimi koronami obrazu Matki Bożej Trudnego Zawierzenia w parafii Przenajświętszej Trójcy Świętej w Jordanowie.Korony,które zostały nałożone na skronie Dzieciątka Jezus i Matki Bożej,zostały pobłogosławione przez papieża Benedykta XVI dnia l września 2010 r.w Castel Gandolfo.Korony wykonano wg wzoru koron częstochowskich pobłogosławionych przez Jana Pawła II tuż przed jego śmiercią.W koronie Matki Bożej umieszczono pierścień Sługi Bożego Jana Pawła,ofiarowany jordanowskiemu sanktuarium przez ks.kardynała Stanisława Dziwisza.

Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002 Jordanów ma obszar 20,92 km²,w tym:

• użytki rolne:57%
• użytki leśne:34%

Miasto stanowi 3,05% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5118	100	2662	52	2456	48
gęstość zaludnienia(mieszk./km²)	244,6		127,2		117,4

Rozwój ludności

• 1857 1040 mieszk.
• 1870 1140
• 1880 1236
• 1890 1262
• 1900 1345
• 1910 1511
• 1921 1486
• 1931 3115
• 1939 3300
• 1946 2638
• 1950 2515
• 1960 3091
• 1986 4400
• 2002 5063
• 2004 5118

Sport
W mieście działają:Ludowy Klub Sportowy"Jordan",Uczniowski Klub Sportowy Taekwondo Olimpijskie Podhale oraz Koło Polskiego Związku Wędkarskiego.
Ludowy Klub Sportowy"Jordan"
Sekcja piłkarska skupia wokół siebie młodzież w czterech drużynach(ok.90 zawodników):trampkarze,juniorzy młodsi,juniorzy i seniorzy.Klub dysponuje zmodernizowanym i odwodnionym boiskiem sportowym z dobrze rozbudowanym zapleczem socjalnym.W sezonie 2001/2002 drużyna trampkarzy zajęła V miejsce w lidze okręgowej,natomiast drużyna juniorów I miejsce w tej samej lidze.Drużyna seniorów grająca w klasie A zajęła w sezonie 2001/2002 VI miejsce.W sezonie 2008/2009 drużyna seniorów zajęła I miejsce w klasie A Podhale i niniejszym dokonała historycznego awansu(po raz pierwszy w historii klubu i piłki nożnej w miasteczku)do Ligi Okręgowej okręgu Nowy Sącz.
Uczniowski Klub Sportowy Taekwondo Olimpijskie Podhale
Uczniowski Klub Sportowy Taekwondo Olimpijskie Podhale skupia dzieci i młodzież oraz dorosłych z terenu Podhala.Klub powstał w 2001 r.Obecnie trenuje w nim ok.60 zawodników.Klub promuje zdrowy styl życia poprzez trening dyscypliny olimpijskiej.W sezonie 2010/2011 zawodnicy klubu startowali w międzynarodowych i krajowych zawodach sportowych.
Najwyższe osiągnięcia minionego sezonu to:

• 2 srebrne i 2 brązowe medale na Międzynarodowych Zawodach Taekwondo"Ilyo Cup 2010"na Słowacji miejsca 7 i 10 w kategorii mężczyzn oraz 8 i 9 w kategorii kobiet na III Technicznych Mistrzostwach Polski Poomsae dzieci i młodzików w 2011
• brązowy medal w konkurencji walk kobiet na Ogólnopolskiej Olimpiadzie Młodzieży Podlaskie 2011
• złoty medal w konkurencji walk kobiet na Międzynarodowych Mistrzostwach Bydgoszcz CUP'2011.

W 2010 klub był również organizatorem seminarium treningowego z koreańskim Mistrzem Choel In Kang 6 dan.UKS Taekwondo Olimpijskie Podhale organizuje też bezpłatne zajęcia w hali sportowej dla dzieci i młodzieży z Jordanowa i powiatu suskiego.Zajęcia prowadzi Artur Skwirut trener II klasy sportowej,posiadacz czarnego pasa III Dan,kilkukrotny medalista Mistrzostw Polski oraz medalista I Olimpiady Młodzieży w 1995 r.
Turystyka
Z uwagi na swoje położenie wśród gór i lasów Jordanów posiada charakter miejscowości wczasowo-turystycznej.Miasto stanowi dogodny punkt wyjściowy w otaczające pasma górskie.Z centrum prowadzi pięć szlaków turystycznych m.in.na Luboń Wielki i Babią Górę.
Piesze szlaki turystyczne
(Główny Szlak Beskidzki)Rabka-Zdrój Skawa st.PKP Jordanów Bystra Okrąglica Przełęcz Kucałowa(Schronisko PTTK na Hali Krupowej)Polica Przełęcz Krowiarki Babia Góra
Lanckorona Przełęcz Sanguszki Bieńkówka Koskowa Góra Przełęcz Jabconiówka Groń Osielec Górny Jordanów Naprawa Dolna Luboń Mały Luboń Wielki Rabka Zaryte
Lubień Klimas Zembalowa Krzeczów Masztelowo Naprawa Górna Jordanów
Jordanów dw.PKP Wysoka
W najbliższych okolicach Jordanowa leżą miejscowości:Naprawa,rodzinna wieś Jalu Kurka,autora głośnej powieści"Grypa szaleje w Naprawie",Łętownia z zabytkowym drewnianym kościołem z XVIII wieku oraz wieś Wysoka z zabytkowym dworem z XVI wieku.W niewielkiej odległości znajduje się Babiogórski Park Narodowy.Cennym zespołem krajobrazowo przyrodniczym jest góra Przykrzec z atrakcyjnymi punktami widokowymi na dolinę Skawy,Beskid Wyspowy,Gorce,Tatry i Pasmo Babiogórskie.
Komunikacja
Komunikację w okolicach i z Krakowem,Zakopanem czy Rabką zapewniają busy,a na trasie Kraków Zakopane i Sucha Beskidzka Nowy Sącz także linia kolejowa wraz ze stacją PKP w Jordanowie.Przez miasto przebiega droga krajowa nr 28,dzięki temu przez Jordanów przejeżdżają przelotowe autobusy PKS ze Śląska w kierunku Zakopanego,Rzeszowa,Przemyśla.
Miasta partnerskie

• Askersund
• Dukla