Kraśnik

Miasto i gmina w województwie lubelskim,w powiecie kraśnickim,położone 49 km na południowy zachód od Lublina.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.Miasto położone jest w Małopolsce(początkowo w ziemi sandomierskiej,a następnie na ziemi lubelskiej).Według danych z 30 czerwca 2004 miasto miało 36256 mieszkańców.
Środowisko naturalne Położenie
Kraśnik leży na południowy zachód od Lublina.Od stolicy województwa lubelskiego znajduje się w odległości 49 km.Kraśnik dzieli się na dwie główne części,odległe od siebie o kilka kilometrów dzielnice:Fabryczna i Lubelska(zwana też Starą),położone na wzgórzach(Wzniesienia Urzędowskie)okalających dolinę Wyżnicy.Pozostałe(podrzędne)dzielnice to:Piaski,Budzyń,Koszary oraz Kolejowa.W okolicach miasta swój początek ma Roztocze Zachodnie.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002 Kraśnik ma obszar 25,28 km²,w tym:

• użytki rolne:45%
• użytki leśne:17%

Miasto zajmuje 2,51% powierzchni powiatu.
Historia
Kraśnik miasto położone przy dawnym szlaku prowadzącym ze Śląska i Gór Świętokrzyskich do Włodzimierza i Kijowa.W drugiej połowie XIV wieku należało do Gorajskich.W 1377 r.król Ludwik Węgierski potwierdził własność i nadał Kraśnikowi prawo niemieckie(średzkie)w miejsce polskiego.W 1403 r.istniał tu kościół parafialny pw.św.Pawła.Przed 1410 r.jako posag Anny z Goraja,miasto przeszło w ręce Tęczyńskich.To oni doprowadzili je do rozkwitu.Od 1558 r.właścicielami miasta byli książęta Olelkowicze-Słuccy,a później Radziwiłłowie.W 1604 r.miasto kupił hetman wielki koronny Jan Zamoyski,włączając je do Ordynacji Zamojskiej,w skład której wchodziło do 1866 r.Miasto wielokrotnie niszczyły pożary,z których największy wzniecili Szwedzi w 1657 r.W 1813 r.spłonęło 3/4 zabudowy i ratusz.Od XIV wieku miasto otoczone było wałami.Na ich miejscu ok.1465 r.z inicjatywy Jana Tęczyńskiego,powstały ceglano-kamienne mury obronne z dwiema bramami:Lubelską i Sandomierską.Rozebrano je w II połowie XIX wieku.Dodatkowymi punktami oporu były kościół otoczony wysokim murem i zamek.Ten ostatni powstał już w XIV wieku na północny zachód od miasta,na górze otoczonej mokradłami.Była to czworoboczna budowla z kamienia i drewna.Na jego dziedzińcu stała kaplica pw.Matki Bożej Loretańskiej.Już w 1646 r.zamek chylił się ku upadkowi,a w 1657 r.został doszczętnie zniszczony przez Szwedów.Jego pozostałości rozebrano w I połowie XVIII wieku.W 1878 roku Kraśnik,po udziale w powstaniu styczniowym,utracił prawa miejskie.W 1914 i 1915 r.w okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki austriacko-rosyjskie(bitwa pod Kraśnikiem).Dla poprawy zaopatrzenia frontu Rosjanie zbudowali linię kolejową Lublin Rozwadów,którą oddano do użytku w dniu 31 grudnia 1914 r.Po odzyskaniu niepodległości Kraśnik na nowo otrzymał prawa miejskie.W latach 1937-1938,w ramach tworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego,na północ od miasta w lesie Budzyń wzniesiono zakład zbrojeniowy.Miał on wytwarzać amunicję artyleryjską,ruszyła jednak tylko produkcja zapalników.Zakład przejęli Niemcy,produkowano tu części do samolotu Heinkel.W 1942 r.utworzono w Budzyniu obóz koncentracyjny.Zginęło w nim 8 tys.ludzi.W 1975 roku miasta Kraśnik Lubelski i pobliski Kraśnik Fabryczny oraz wsie położone między nimi Piaski i Budzyń połączono w jedno miasto Kraśnik.
Zabytki

• Kościół parafialny pw.Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor kanoników regularnych. Tworzą go następujące budowle:
  • Kościół parafialny pw.Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św.Augustyna
  • Klasztor budowla barokowa z fragmentami gotyckimi i renesansowymi
  • Dzwonnica wzniesiona przed 1682 r.Na niej dzwony z 1758 i 1845 r.
  • Klasycystyczna kaplica św.Jacka,zbudowana w końcu XVIII wieku
  • Mur otaczający klasztor wzniesiony w I połowie XVII wieku
• Barokowy kościół św.Ducha z lat 1758–1761
  • Zachowany przy nim drewniany budynek szpitala dla ubogich(tzw.Dworek Modrzewiowy)
• Wielka Synagoga i Mała Synagoga z 1654 r. i XIX wieku:
  • obie Synagogi mają zachowane bimy i fragmenty polichromii
• Nowy cmentarz żydowski(W Kraśniku istniały jeszcze dwa inne kirkuty najstarszy i stary)
• Wzgórze zamkowe z pozostałościami zamku z przełomu XIV i XV wieku
• Ślady dawnych obwarowań miejskich widoczne są na ul.Podwalnej.
• Cmentarz przy ulicach Tadeusza Kościuszki i Cmentarnej z zachowanymi nagrobkami z XIX wieku

Demografia
Struktura demograficzna mieszkańców Kraśnika wg danych z 31 grudnia 2007:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	35731	100	18721	52,39	17010	47,61
Wiek przedprodukcyjny(0–17 lat)	6496	18,18	3086	8,64	3410	9,54
Wiek produkcyjny(18–65 lat)	23032	64,46	11449	32,04	11583	32,42
Wiek poprodukcyjny(powyżej 65 lat)	6203	17,36	4186	11,72	2017	5,64

Oświata

Szkoły podstawowe Szkoła podstawowa nr 1 im.Marii Skłodowskiej-Curie ul.Tadeusza Kościuszki 23 Szkoła Podstawowa nr 2 im.Mikołaja Kopernika ul.Urzędowska 10 Szkoła Podstawowa nr 3 im.Adama Mickiewicza ul.Urzędowska 435 Szkoła Podstawowa nr 4 im.Kornela Makuszyńskiego ul.Kolejowa 28 Szkoła Podstawowa nr 5 im.Henryka Sienkiewicza ul.Aleja Niepodległości 54 Szkoła Podstawowa nr 6 im.Jana Pawła II(dawniej im.Władysława Broniewskiego)ul.Grunwaldzka 2 Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Specjalnych ul.Tadeusza Kościuszki 23 Społeczna Szkoła Podstawowa im.24.Pułku Ułanów ul.Szpitalna 1a Gimnazja Gimnazjum nr 1 im.Szarych Szeregów ul.ks.Jerzego Popiełuszki 1 Gimnazjum nr 2 im.Jana Kochanowskiego ul.Urzędowska 10 Gimnazjum Społeczne im.24.Pułku Ułanów ul.Szpitalna 1a Gimnazjum przy Zespole Szkół Specjalnych ul.Tadeusza Kościuszki 23 Gimnazjum Sportowe przy Zespole Szkół nr 3 ul.Juliusza Słowackiego 7 Inne placówki 7 przedszkoli Szkoła Muzyczna I Stopnia w Kraśniku Szkoła Muzyczna im.Jana z Lublina w Kraśniku

Szkoły ponadgimnazjalne Zespół Szkół nr 1 im.Tadeusza Kościuszki ul.Armii Krajowej 23 I Liceum Ogólnokształcące I Liceum Profilowane Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych Zespół Szkół nr 2 im.Mikołaja Reja ul.Gen.Władysława Sikorskiego 25 II Liceum Ogólnokształcące Technikum Ekonomiczne Zespół Szkół nr 3 im.Juliusza Słowackiego ul.Juliusza Słowackiego 7 III Liceum Ogólnokształcące III Liceum Profilowane Szkoła Mistrzostwa Sportowego Technikum nr 3 Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 2 Policealna Szkoła Zawodowa Szkoły Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Lublinie Filia w Kraśniku ul.Lubelska 116 Centrum Nauki i Biznesu"Żak"Filia w Kraśniku ul.Tadeusza Kościuszki 7A Dwuletnia szkoła policealna Jednoroczna szkoła policealna Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych

Kultura

Muzea Muzeum Regionalne Muzeum 24 Pułku Ułanów Muzeum Św.Floriana Galerie i wystawy Galeria Sztuki"Odnowa" Galeria"X" Kina Metalowiec

Biblioteki i czytelnie Miejska Biblioteka Publiczna Filia nr 1 Filia nr 2 Ośrodki kultury Centrum Kultury i Promocji Osiedlowy Dom Kultury"Pomoc"

Lokalne media

• Prasa
  • Głos Gazeta Powiatowa
  • Kurier Lubelski Kraśnik
  • Dziennik Wschodni Kraśnik
• Telewizja
  • Telewizja Kraśnik

Wspólnoty religijne
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Katolicyzm

• Kościół rzymskokatolicki
• Organizacje Katolickie

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży"Amaneo"działająca przy kościele pw.Świętego Ducha
Protestantyzm

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego(grupa w Kraśniku)
• Kościół Chrześcijan Baptystów
• Kościół Zielonoświątkowy(Zbór Kościoła Zielonoświątkowego„Dobra Nowina”)

Świadkowie Jehowy
Dwa zbory:Kraśnik-Fabryczny i Kraśnik-Południe.
Sport
Kluby sportowe działające w mieście:

• Fabryczny Klub Sportowy Stal Kraśnik klub piłkarski występujący w III lidze
• Ludowy Klub Sportowy Tęcza Kraśnik piłka nożna,tenis stołowy
• Uczniowski Klub Pływacki"Fala"Kraśnik pływanie,pływanie synchroniczne,trójbój nowoczesny
• Ludowy Uczniowski Klub Sportowy"Suples"zapasy
• Kraśnicki Międzyszkolny Klub Sportowy Kraśnik piłka ręczna
• Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy Kraśnik piłka nożna
• Ludowy Klub Sportowy Kowalin piłka nożna
• Szkolny Klub Biegowy Kraśnik biegi
• Uczniowski Klub Sportowy Biało-Czarni koszykówka
• UKSKT Kraśnik(Uczniowski Klub Sportowy Karate Tradycyjnego przy Zespole Placówek Oświatowych nr 2 w Kraśniku)
• Fantan Kraśnik taniec towarzyski
• Low-Kick Kraśnik kick-boxing
• Racing Team Kraśnik kolarstwo

Obiekty sportowe 
Znaczącą rolę w mieście w dziedzinie sportu i rekreacji odgrywa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Obiekty Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji:

• Pływalnie:
  • Pływalnia kryta(25-m)
  • Pływalnia odkryta(50-m)
• Sauna
• Boiska:
  • Płyta główna z trybunami na 2 tysiące miejsc siedzących i bieżnią(400 m)
  • Płyta boczna treningowa
  • Dwa boiska trawiaste do mini piłki nożnej
  • Trzy boiska do siatkówki plażowej
  • Boiska asfaltowe do piłki ręcznej i koszykówki
  • Trzy boiska"Orlik"
• Pięć kortów tenisowych o naturalnej nawierzchni
• Plac zabaw
• Lodowisko naturalne
• Skatepark

Przemysł i gospodarka
Kraśnik jest miastem w którym przemysł ma nieznaczną przewagę nad usługami,co jest związane z lokalizacją w Kraśniku Fabryki Łożysk Tocznych.Wśród ogółu zatrudnionej ludności większość pracuje w przemyśle(ok.52%),natomiast w usługach i budownictwie pozostała część ludności(ok.46%).W Kraśniku dominują małe i średnie przedsiębiorstwa,działa także kilka większych zakładów produkcyjnych.
Główne zakłady przemysłowe zlokalizowane w Kraśniku:

• Fabryka Łożysk Tocznych Kraśnik S.A.produkcja łożysk tocznych
• Tsubaki-Hoover Polska Sp.z o.o.produkcja wyrobów metalowych
• Gumet produkcja uszczelnień gumowo-metalowych i gumowych
• Nabor produkcja wyrobów gumowych i gumowo-metalowych
• AJG Zakłady Poligraficzne usługi poligraficzne
• Cegielnia Cekobud s.c.największy producent cegły ręcznie formowanej w regionie.

Ponadto w mieście istnieje wiele mniejszych przedsiębiorstw.
Handel
W Kraśniku ulokowanych jest także kilka placówek sieci handlowych:Carrefour Express(2),Lidl,Stokrotka,Biedronka(4),Media Expert oraz Galeria Handlowa"Londyn"
Transport
Kolej
Przez Kraśnik przebiega linia kolejowa D29-68 Lublin Główny Kraśnik Stalowa Wola Rozwadów Stalowa Wola Południe Przeworsk.Dworzec PKP znajduje się przy ulicy Kolejowej w dzielnicy Starej.Obecnie z dworca można dostać się bezpośrednio do wielu polskich miast.Do dworca PKP z dzielnicy Fabrycznej kursują linie autobusowe 2,2A oraz 7 obsługiwane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Kraśniku.Do roku 2012 ze stacji kolejowej do Fabryki Łożysk Tocznych biegła nieczynna linia kolejowa,jednak została rozebrana.Oprócz niej istnieją jeszcze bocznica do Jednostki Wojskowej oraz tartaku,który rozebrano w latach 90.XX wieku.
Drogi
Kraśnik jest znaczącym węzłem drogowym województwa lubelskiego.
Krzyżują się tu drogi krajowe i wojewódzkie:

• 19 Białystok Lublin Kraśnik Rzeszów(W przyszłości jej rolę ma zająć planowana na jej miejsce S19 ze wschodnią obwodnicą miasta)
• 74 Kielce Kraśnik Zamość(obwodnica południowa)
• 833Chodel Kraśnik
• Obwodnica Kraśnika(istniejąca w ciągu Drogi Krajowej nr 74,w ciągu S19 planowana)

Komunikacja miejska i autobusowa
W Kraśniku działa komunikacja miejska obsługiwana przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Kraśniku oraz przez przewoźników prywatnych.Prężnie działa komunikacja międzymiastowa,oferująca kursy do Lublina,Krakowa,Warszawy,Puław,Stalowej Woli,Janowa Lubelskiego,Rzeszowa,Zakopanego i in.
Administracja
Burmistrzowie miasta Kraśnik w III RP:

• Antoni Pyzik(1990–1996)
• Piotr Czubiński(1996–2010),
• Mirosław Włodarczyk(od 5 grudnia 2010).

Miasta partnerskie
Głównym celem współpracy międzynarodowej jest stała wymiana doświadczeń zdobytych przez samorząd Kraśnika i miast partnerskich,a także szukanie wspólnych rozwiązań podobnych problemów pojawiających się przed samorządami lokalnymi. Miasta partnerskie z którymi współpracuje Kraśnik:

Miasto	Kraj
Ruiselede	Belgia
Nogent-sur-Oise	Francja
Hajdúböszörmény	Węgry
Korosteń	Ukraina
Łuck	Ukraina
Turzysk	Ukraina
Szyłele	Litwa