Grabów nad Prosną

(niem.Grabow)miasto w województwie wielkopolskim,w powiecie ostrzeszowskim,w Kotlinie Grabowskiej,nad Prosną,w Kaliskiem,na ziemi wieluńskiej;siedziba gminy Grabów nad Prosną;zakłady przemysłu spożywczego.Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 1960 mieszkańców.W latach 1975–1998 miasto leżało w województwie kaliskim.
Położenie Grabów leży w Kotlinie Grabowskiej,na wschodnim skraju Wzgórz Ostrzeszowskich(części Wału Trzebnickiego),na lewym brzegu Prosny,na wysokości 219 m n.p.m.28 km na południe od Kalisza i 17 km na północny-wschód od Ostrzeszowa;węzeł drogowy,krzyżują się w nim drogi wojewódzkie:

• nr 447:Antonin Grabów Kraszewice
• nr 449:Syców Grabów Błaszki
• nr 450:Kalisz Grabów Wieruszów

Przez Grabów przebiega linia kolejowa Ostrzeszów Grabów Namysłaki tzw.Grabowska Toczka(zamknięta w 1999 i ponownie otwarta 30 sierpnia 2008 jako turystyczna kolej drezynowa). Historia
Pierwsze wzmianki o Grabowie pochodzą z 1264.Było to starostwo niegrodowe obejmujące trzy klucze:grabowski,kuźnicki i mikstacki.Siedzibą starostów był zamek zajęty w 1396 roku przez Władysława Jagiełłę.Grabów otrzymał prawa miejskie w 1416.Za herb obrano pelikana karmiącego własną krwią swoje pisklęta.Miasto rozwijało się dobrze(między innymi dzięki korzystnemu położeniu)do połowy XVI w.kiedy to zniszczyły je pożary i wojny.W 1628 powstał tu nowy zamek,ale dotrwał on tylko do połowy XVII w.Wojenna pożoga nawiedzała miasto jeszcze kilkanaście razy do czasów zaborów.Od 1795 aż do końca I wojny światowej z krótką przerwą w latach 1807-1815 miasto znajdowało się w granicach Prus.Kongres wiedeński w 1815 wytyczył granicę prusko-rosyjską na rzece Prośnie,na ponad 100 lat sytuując położony na zachodnim brzegu rzeki Grabów w roli pruskiego miasta granicznego.Wiek XIX,szczególnie od 1871,to okres presji germanizacyjnej i oporu przeciwko niej przez dominującą w mieście ludność polską.Mieszkańcy czynnie uczestniczyli w powstaniach,działało Towarzystwo Czytelni Ludowych.W 1905 miasto liczyło 1806 mieszkańców,w tym niemal 84% Polaków,11% Niemców i 6% Żydów.82% ludności Grabowa stanowili katolicy,protestanci zaś niecałe 12%.Miasto korzystało z szybkiego rozwoju cywilizacyjnego Niemiec w II poł.XIX w.jednak jego przygraniczne położenie nie przekładało się na wzrost znaczenia.W 1910 Grabów uzyskał połączenie kolejowe ze stolicą powiatu Ostrzeszowem.W 1919 miasto znalazło się w granicach odrodzonego państwa polskiego,zaś Prosna straciła swoją graniczną funkcję.Dzięki temu w okresie międzywojennym zaznaczyło się przyspieszenie rozwoju Grabowa,który stał się ośrodkiem handlowym i usługowym także dla obszarów położonych w dawnym zaborze rosyjskim.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.kaliskiego,a przed rokiem 1975 i od 1999 do powiatu ostrzeszowskiego.W 1999 zamknięta została linia Ostrzeszów-Namysłaki,jedyne połączenie kolejowe Grabowa ze światem.Ponowne jej otwarcie nastąpiło 30 sierpnia 2008 już jako turystycznej Kolei Drezynowej"Grabowska Toczka".
Zabytki

• kościół pofranciszkański,barokowy,z 1642,główny ołtarz rokokowy,z lat 1751-1752,sześć bocznych ołtarzy z połowy XVIII w.z barokowymi obrazami,
• klasztor pofranciszkański,barokowy,wzniesiony po 1642,obecnie biblioteka i Izba Pamiątek,
• kościół z lat 1622-1684,barokowy,bazylikowy,trzynawowy,
• neogotycki kościół ewangelicki z 1887(opuszczony,elementy wyposażenia zdemontowane)
• dwór z XVIII/XIX w.masywny,murowany budynek z wieżyczką pośrodku dachu,obecnie Urząd Miasta i Gminy Grabów nad Prosną,
• zespół stacji kolejowej z 1910(używana przez Kolej Drezynową"Grabowska Toczka")
• grodzisko na lewym brzegu Prosny,miejsce dawnego zamku,
• krzyż Pawła Brylińskiego.

Przyroda

• Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Prosny i Kotlina Grabowska,
• Park Miejski,stare założenie parkowe,drzewa pomnikowe.

Wspólnoty wyznaniowe

• Parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny i św.Mikołaja w Grabowie nad Prosną
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa.

Miasta partnerskie

• Emlichheim

Ludzie związani z Grabowem

• profesor Teofil Ciesielski(1846-1916)znawca pszczelarstwa,profesor botaniki Uniwersytetu Lwowskiego urodzony w Grabowie nad Prosną;
• doktor Władysław Biegański(1857-1917)lekarz,twórca współczesnej metodologii lekarskiej,czołowy filozof polski XX w.urodzony w Grabowie nad Prosną.Obecnie przychodnia w Grabowie nad Prosną nosi jego imię.Od 1999 jest siedzibą NZOZ"Przychodnia Rodzinna"S.C.
• ksiądz Jan Kompałła(1776-1844)dziekan ostrzeszowski,proboszcz w Grabowie,założyciel Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim;
• Franciszek Cegiełka(1908-2003)ksiądz pallotyn,działacz polonijny,teolog dogmatyk,urodzony w Grabowie nad Prosną;
• Wacław Cegiełka(1887-1966)polski działacz społeczny i polityczny,urodzony w Grabowie nad Prosną;
• Adam Wiedemann(ur.1967)poeta,prozaik,tłumacz,krytyk literacki i muzyczny;laureat Nagrody Kościelskich 1999,trzykrotnie nominowany do nagrody Nike.Laureat Nagrody Literackiej Gdynia 2008 za tom Pensum.Mieszka w Grabownie nad Prosną.
• Szymon Jonczyk(ur.1988)najmłodszy doktor nauk matematycznych w historii Politechniki Wrocławskiej.Obecnie wykłada na uczelniach w Stanach Zjednoczonych.