Historia Pierwsza pisana wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r.kiedy książę Władysław Łokietek nadał rycerzowi Wilczkowi dwa łany ziemi"apud civitatem nostram Schadek"(pod miastem naszym Szadkiem).Początek Szadkowi dała prawdopodobnie osada powstała w XI w.nad istniejącym tu niegdyś jeziorem.Dokumenty lokacyjne zaginęły,o prawach miejskich Szadka dowiadujemy się z potwierdzenia lokacji miasta przez Władysława Jagiełłę w 1401 r.Od 1362 r.odbywały się tu sądy wiecowe ziemi sieradzkiej.Największy rozkwit miasto przeżywało w XV i XVI w.Już wtedy było ośrodkiem produkcji sukna.Osiadło tu wielu rzemieślników,a synowie mieszczan udawali się na studia do Krakowa,uzyskując tytuły bakałarzy,magistrów i profesorów.Najbardziej znani z nich to Jan z Szadka,Jakub z Szadka,Stanisław z Szadka,Mikołaj z Szadka Prokopowicz,Gabriel z Szadka.W powstałym w XVI w.powiecie szadkowskim było 8 miast:Łask,Widawa,Lutomiersk,Szadek,Szczerców,Pabianice,Uniejów i Niemysłów wchodzących wraz z powiatem w skład województwa sieradzkiego.Liczne pożary i epidemie,a przede wszystkim zapaść gospodarcza kraju spowodowały jednak upadek miasta w następnych stuleciach.W czasach zaborów szadkowianie czynnie współdziałali w wysiłku zmierzającym do odzyskania wolności.Po upadku powstania listopadowego,gdy w marcu 1833 r.na terytorium Królestwa wkraczały niewielkie partie podległe płk.Józefowi Zaliwskiemu,jedna z nich(kilkunastu ludzi),dowodzona przez Faustyna Sulimierskiego została rozbita w lesie janowickim pod Szadkiem.Dwóch z nich schwytano i po śledztwie Audytoriatu Polowego Sądu Wojennego skazano na karę śmierci.Wyrok wykonano 19 VIII 1833 r.na rynku Szadkowskim.Rosjanie rozstrzelali:Feliksa Bugajskiego i Sylwestra Racieńskiego.Za pomoc udzieloną spiskowcom aresztowano:Salomeę Kozłowską i Salomeę Leopoldową.Gdy Józef Oxiński,pierwszy dowódca powstańczy w 1863 r.w okolicach Sieradza wyznaczył punkt zborny w lesie koło Miedźna,licznie stawili się tam mieszkańcy Szadka.Naczelnikiem cywilnym miasta z ramienia władz powstańczych był Feliks Czekalski.W 1905 r.miały tu miejsce manifestacje patriotyczne i starcia z policją.W nocy z 11/12 listopada 1918 r.miejscowy oddział Polskiej Organizacji Wojskowej(POW)rozbroił Niemców,a następnie"uzbrojony w tęgie kije"opanował Zduńską Wolę wraz z dworcem kolejowym,ubezpieczając w ten sposób oddział sieradzki POW,walczący w tym czasie z Niemcami na sieradzkiej stacji kolejowej.W 1919 r.Szadek odzyskał prawa miejskie utracone w 1870 r.W okresie międzywojennym rozwinął się przemysł młynarski,stworzono połączenie kolejowe na trasie Śląsk porty.W 1921 r.w Szadku żyło 535 Żydów,co stanowiło 17% mieszkańców.W czerwcu 1940 okupant niemiecki utworzył dla ludności żydowskiej getto,w którym umieszczono ok.400 osób.W sierpniu 1942 wszyscy jego mieszkańcy zostali wywiezieni do Chełmna nad Nerem i zamordowani.W 1943 Niemcy wprowadzili dla miasta nazwę okupacyjną niem.Schadeck.Zasłużeni dla regionu szadkowskiego:Alfons Józef Ignacy Parczewski,Józef Leopold,Jerzy Karol Kurnatowski.
Zabytki
Najcenniejszym zabytkiem jest kościół Wniebowzięcia NMP i św.Jakuba Apostoła zbudowany w l.1333-1335 w stylu gotyckim w miejscu drewnianego zniszczonego przez Krzyżaków w 1331 r.Świątynię rozbudowano przed poł.XIV i w poł.XVI w.także po 1868 r. i w 1905 r.Jest to budowla trójnawowa,halowa,podparta szkarpami.W fasadzie i w przejściu do zakrystii posiada profilowane ostrołukowe portale.Sklepienia naw z XVI w.:w prezbiterium i w nawie głównej gwiaździste,w bocznych sieciowe.Drzwi zewnętrzne do zakrystii z blachy wykuwanej ręcznie z XV w.Zachowana fragmentarycznie polichromia Jana z Wrocławia z 1451 r.Zespół 5 renesansowych ołtarzy z początku XVII w.Chór muzyczny z XVI w.wsparty na tragarzach zdobionych rzeźbionymi łańcuchami.Ambona późnorenesansowa z 1 połowy XVII w.Chrzcielnica z brązu,gotycka ze sceną ukrzyżowania z XIV w.Gotycka Pieta z połowy XV w.W otworze tęczowym medalion z MB z Dzieciątkiem,późnogotycki z XVI w.dwa cenne relikwiarze z połowy XVII w.Szereg cennych nagrobków i tablic epitafijnych,najstarsze z XVI i XVII w.Obok kościoła wznosi się dzwonnica o charakterze obronnej baszty z wąskimi otworami strzelniczymi.Na murach widać ślady w postaci okrągłych wgłębień po nieceniu ognia przy użyciu świdra ogniowego oraz wmurowane na pamiątkę kamienne kule armatnie.Na opuszczonym cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Szadku zachowała się kwatera żołnierzy niemieckich poległych między 21 listopada a 9 grudnia 1914 r.w walkach w okolicach Szadku,które były częścią Operacji Łódzkiej.Żołnierze pochodzili z garnizonów z Dolnego Śląska,m.in.z Nowej Soli.Kwaterę opisano w 2008 r.na łamach 97 numeru dwumiesięcznika oświatowego Szkolne Wieści.Na cmentarzu grzebalnym kościół św.Idziego,wg tradycji na miejscu najstarszego kościoła w Szadku,z 1858-1860 r.Na uwagę zasługuje tabernakulum misternie rzeźbione z I poł.XVII w.Na drugim cmentarzu(cholerycznym)dwie duże mogiły ludności cywilnej i żołnierzy polskich z września 1939 r.Przy głównej alejce mogiła 13 powstańców z partii Powidzkiego,dowódcy plutonu strzelców powiatu sieradzkiego,poległych w bitwie pod Szadkowicami 6 października 1863 r.
Według rejestru zabytków KOBiDZ na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw.Wniebowzięcia MB,XIV-XIX w.nr rej.:850 z 28.12.1967
- dzwonnica,nr rej.:851 z 28.12.1967
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz