sobota, 3 sierpnia 2013

Janusz I Starszy

Janusz I Starszy(warszawski)(ur.ok.1346,zm.8 grudnia 1429)od 1373/1374 r.książę warszawski,od 1381 r.w wyniku podziału książę na Warszawie,Nurze,Łomży,Liwie,Ciechanowie,Wyszogrodzie i Zakroczymiu,lennik Polski,od 1391 na Podlasiu(dożywotnio).Janusz I był najstarszym synem księcia mazowieckiego Siemowita III i Eufemii Opawskiej.Na skutek pomyłki Jana Długosza wcześniej przyjmowano,że Janusz urodził się w 1329 r.Dopiero współcześnie datę tę udało się skorygować na znacznie późniejszą,tj.na ok.1346 r.Świadczy o tym fakt wydzielenia dopiero na przełomie 1373/1374 r.Januszowi własnej dzielnicy(ze stolicą w Warszawie).Do ostatecznego podziału dzielnicy pomiędzy Janusza,a jego brata Siemowita IV doszło dopiero po śmierci ojca w 1381 r.Wtedy też Janusz otrzymał ostatecznie w swoje posiadanie ziemie:warszawską,nurską,liwską,łomżyńską,ciechanowską,wyszogrodzką i zakroczymską.
Polityka wobec Polski W swojej polityce Janusz stał wiernie na stanowisku ścisłej współpracy z Polską i jej kolejnymi władcami Ludwikiem Andegaweńskim,Jadwigą i Władysławem Jagiełłą.Wyrazem tego były kolejne hołdy lenne składane przez Janusza w latach 1373,1383 i 1387.W ten sposób Janusz sprzeciwił się polityce swojego brata Siemowita IV,który próbując wykorzystać trudności Andegawenów chciał zdobyć koronę Polską dla siebie.Po śmierci króla Polski i Węgier Ludwika uznał prawo Jadwigi do korony polskiej.W tym też celu w 1383 r.udał się nawet do Budy,gdzie zaoferował wsparcie zbrojne,w zamian za co uzyskał stałą pensję w wysokości 24000 florenów rocznie pobieraną z dochodów z żup solnych w Bochni.Polityka proandegaweńska już wkrótce zaowocowała uchronieniem dzierżaw Janusza przed zniszczeniem przez wojska stojącego na czele obozu legitymistów późniejszego cesarza Zygmunta Luksemburczyka.
Polityka wobec Litwy i zajęcie Podlasia
Powodem braku większego zainteresowania sytuacją w Polsce mogła być sprawa wojny domowej na Litwie pomiędzy wielkim księciem Jagiełłą a jego stryjem Kiejstutem.Janusz korzystając z panującego na Litwie zamieszania w 1382 r.zajął zbrojnie należące dotąd do sąsiada Podlasie z Drohiczynem jako wiano swojej żony Anny Danuty(córki Kiejstuta).Nabytek ten nie okazał się jednak trwały,gdyż jeszcze w tym samym roku zwycięskiemu Jagielle udało się odzyskać straty.Książę mazowiecki,nie chcąc dodatkowo zaogniać sytuacji,uciekającego z Litwy Witolda przyjął niezwykle chłodno,a po odmowie przyjęcia przez niego chrztu odesłał niewygodnego gościa do Krzyżaków.Do pogodzenia Jagiełły z Januszem doszło w 1387 r.kiedy to książę mazowiecki po wyborze Jagiełły na króla Polski uznał jego władzę i wziął następnie udział w podróży króla do Wilna w celu chrystianizacji kraju.Dobrych stosunków z Jagiełłą nie popsuł fakt ponownej wizyty w 1389 r.na Mazowszu skłóconego z królem Polski Witolda,w trakcie której Janusz odmówił po uczcie Witoldowi złotego pucharu,co ten odebrał jako zniewagę.Władysław Jagiełło w dniu 2 września 1391 nadał dożywotnio Januszowi sporne Podlasie z Drohiczynem,Mielnikiem,Bielskiem Podlaskim i Surażem("terram nostram Drohiczensen,Melnyk,Surasz,Byelsko ac omnibus villis in eisdem districtubus").
Polityka wobec Zakonu krzyżackiego
Przyjazne stosunki łączące Janusza z Polską i Litwą spowodowały stan permanentnej wrogości względem Mazowsza ze strony zakonu krzyżackiego.W 1393 r.z nieznanych bliżej powodów doszło do porwania księcia,z budowanego nad granicą zamku w Złotorii nad Narwią,przez krzyżackiego komtura Bałgi Rudolfa i Walrodora komtura Ragnety i odstawienia go do Malborka przed oblicze wielkiego mistrza Konrada von Junginen.Być może Krzyżakom chodziło o sprowokowanie nieprzygotowanej Polski do wojny z zakonem.Na skutek interwencji Władysława Jagiełły,który wysłał do Krzyżaków posłów,Janusz został przez Krzyżaków uwolniony.W 1404 roku Krzyżacy ponownie porwali księcia Janusza wraz z żoną i synami i uprowadzili do państwa zakonnego.Zwolnili ich po kolejnej interwencji króla Polski.W 1409 roku komtur Ostródy i komtur Brandenburga najechali na księstwo Janusza.W latach 1409-1411 Janusz wziął udział po stronie polskiej w wielkiej wojnie z zakonem krzyżackim.Na terenie władztwa Janusza pod Czerwińskiem zostało wyznaczone miejsce koncentracji zjednoczonych wojsk polsko-litewskich.Stamtąd też książę mazowiecki na czele zorganizowanej przez siebie chorągwi rycerstwa udał się pod Grunwald,gdzie 15 lipca 1410 r.wziął udział w bitwie.Następnie Janusz uczestniczył w dalszej części kampanii otrzymując od króla w podzięce nadanie zamków krzyżackich w Nidzicy,Ostródzie i Olsztynie.Nabytki te wobec niezdobycia Malborka i podpisania pokoju toruńskiego nie okazały się jednak trwałe.Kiedy w 1414 r.wybuchła kolejna wojna Polski z Krzyżakami,Janusz ponownie zdecydował się poprzeć swojego suwerena wypowiadając wojnę państwu zakonnemu.Tym razem jednak,zapewne z powodu wieku,sam nie wziął udziału w kampanii wysyłając na wojnę syna Bolesława.
Polityka wewnętrzna i reformy gospodarcze
W polityce wewnętrznej Janusz zajął się gruntowną reformą polityki gospodarczej księstwa kontynuując nadania prawa chełmińskiego.Na prawie niemieckim lokował 24 miasta m.in.Czersk(1383),Ciechanów(1400),Różan(1403),Nową Warszawę(1408),Drohiczyn(1408),Łomżę(1418),Maków Mazowiecki i Mińsk Mazowiecki(1421),Kolno i Tykocin(1425),Przasnysz i Ostrołękę(1427) i Kamieńczyk(1428).Niezwykle ważnym krokiem było również przeniesienie w 1406 r.swojej głównej siedziby z podupadającego Czerska do nowego prężnie rozwijającego się ośrodka Warszawy,czego wymownym znakiem było uczynienie z kościoła pod wezwaniem św.Jana kolegiaty oraz zbudowanie zamku(najstarszej części późniejszego Zamku Królewskiego).Książę fortyfikował swoje księstwo budując także inne zamki,np:w stołecznym Czersku,Liwie i Ciechanowie.
Rodzina
Janusz I Starszy był żonaty z córką wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i siostrą Witolda Danutą Anną,z którą doczekał się trzech synów:Janusza,Bolesława i Konrada.Długowieczny książę mazowiecki przeżył jednak wszystkich swoich potomków,w związku z czym w testamencie tron przekazał wnukowi po średnim synu Bolesławie,noszącemu imię ojca Bolesławowi IV.Janusz zmarł 8 grudnia 1429 w Czersku,a pochowany został w kościele św.Jana w Warszawie.
Ciekawostki
  • Na warszawskiej Woli,na osiedlu Koło znajduje się ulica Księcia Janusza,biegnąca prostopadle pomiędzy ulicami Górczewską a Obozową.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz