Kolegium jezuickie w Poznaniu

Zespół poklasztorny zlokalizowany w Poznaniu,przy placu Kolegiackim,obecnie siedziba Urzędu Miasta Poznania.
Historia
Jezuici przybyli do Poznania w 1571 r.obejmując ówczesny kościół świętego Stanisława biskupa(obecnie kolegiata Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św.Marii Magdaleny w Poznaniu),dwa szpitale,szkołę miejską"ad Sanctam Mariam Magdalenam"oraz plac pod budowę przyszłego kolegium,a także tereny wokół ówczesnego,rozebranego w XVII wieku,kościoła farnego Kolegiata św.Marii Magdaleny w Poznaniu.Tak liczne nadania sprawiły,że już w krótkim czasie Poznań stał się jednym z największych centrów Towarzystwa Jezusowego w Polsce.Obecny budynek Kolegium wzniesiono w latach 1701-1733 pod kierownictwem Jana Catenazziego.Kolegium stało się drugą po Akademii Lubrańskiego szkołą o charakterze uczelni wyższej w mieście.Szkoła miała 16 profesorów,w tym pierwszego rektora Jakuba Wujka i ok.300 studentów.Wykładano takie przedmioty jak:matematyka,geometria,fizyka,filozofia,prawo,języki antyczne oraz współczesne a także zoologię i ogrodnictwo.Szkoła,jak na owe czasy,była nowoczesna,gdyż wykłady z nauk przyrodniczych obejmowały również przeprowadzanie doświadczeń.Na terenie szkoły działało,poza bogato wyposażonymi gabinetami biologicznym i fizycznym,także obserwatorium astronomiczne i teatr szkolny.Jezuici próbowali przekształcić Kolegium w uniwersytet,na co otrzymali nawet zgodę papieża,która została jednak cofnięta wobec ostrej reakcji Akademii Krakowskiej,którego władze argumentowały,że dwa uniwersytety w Koronie stanowiłyby dla siebie jedynie konkurencję i jeden w zupełności wystarczy.Jednakże na mocy przywileju królewskiego Zygmunta III Wazy z 28 października 1611 roku Kolegium Jezuickie zaistniało jako pierwszy(drugi jeśli liczyć po Akademii Lubrańskiego)w Poznaniu uniwersytet.Przywilej króla Zygmunta III został potwierdzony przez króla Jana Kazimierza w 1650 roku i króla Jana III Sobieskiego w 1678 roku.Na podstawie tych przywilejów nadawano w Poznaniu stopnie i tytuły magistra oraz doktoraty.Po kasacie zakonu jezuickiego szkołę przejęła w 1773 Komisja Edukacji Narodowej i połączyła ją z Akademią Lubrańskiego.Nowo powstała Wojewódzka Szkoła Wydziałowa ponownie podjęła starania o uzyskanie statusu uniwersytetu i ponownie te starania zostały storpedowane przez Uniwersytet Jagielloński.Szkoła do dziś istnieje jako Liceum św.Marii Magdaleny.Po II rozbiorze Polski szkołę przekształcono w gimnazjum,potem podzielono na dwa(gimnazjum im.Fryderyka Wilhelma i gimnazjum Św.Marii Magdaleny),a budynek stał się siedzibą władz zaborcy.W ręce polskie ponownie przeszedł w 1806 roku.Wówczas,w listopadzie,przez niemal trzy tygodnie Kolegium stanowiło centrum ówczesnego świata stało się kwaterą Napoleona Bonaparte.Po kongresie wiedeńskim budynek stał się siedzibą namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego,księcia Antoniego Henryka Radziwiłła.Funkcję tę pełnił do likwidacji autonomii w 1830 roku.Na dworze księcia gościło wiele sław,m.in.Fryderyk Chopin(1829) i Arthur Wellesley książę Wellington,pogromca Napoleona w bitwie pod Waterloo(1826).W 1830 gmach zajęły pruskie urzędy Prowincji Poznańskiej.Po odzyskaniu niepodległości w 1919 stał się siedzibą Urzędu Wojewódzkiego,a po II wojnie światowej kolejno:Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej,Prezydium Rady Narodowej Miasta Poznania i wreszcie Urząd Miejski(i tę funkcję spełnia do dziś).
Opis
Jest to trzypiętrowy gmach w kształcie podkowy otaczający wewnętrzny dziedziniec,który od strony północnej zamyka jednopiętrowe skrzydło z barokową wieżą bramą od ulicy Koziej.Różowa elewacja podzielona jest przez liczne białe pilastry oraz gzymsy(tzw.wielki porządek).Najstarszą część stanowią skrzydło południowe i zachodnie,następnie dobudowano skrzydło wschodnie a niskie skrzydło północne wraz z wieżą powstało dopiero w 1737.Pierwotnie cały dziedziniec otaczał krużganek zamurowany w większości w XIX wieku,jego ocalałe fragmenty prowadzą do kościoła farnego.Najstarszym elementem całej budowli jest stojący przy bramie wjazdowej spiżowy słupek,będący w rzeczywistości sercem dzwonu,który spadł z dawnej,gotyckiej Kolegiaty św.Marii Magdaleny która zajmowała obecny Plac Kolegiacki.
Wieża
W dzwonnicy w formie wieży bramnej wiszą trzy dzwony:

• Bogurodzica 1370 kg wys.123 cm.średnica 136 cm.odlany w 1928 w Przemyślu w ludwisarni braci Felczyńskich
• Św.Józef 827 kg,wys.103 cm.średnica 120 cm.odlany w 1928 w Przemyślu w ludwisarni braci Felczyńskich
• Św.Antoni 643 kg,wys.89.średnica 112 cm.odlany w 1928 w Przemyślu w ludwisarni braci Felczyńskich

Znani wychowankowie

• Wawrzyniec Gembicki(1559-1624)biskup chełmiński 1600-1610,biskup kujawski 1610-1616,arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski 1616-1624,kanclerz wielki koronny,podkanclerzy koronny,sekretarz wielki koronny
• Maciej Łubieński(1572-1652)biskup chełmiński 1620-1626,biskup poznański 1626-1631,biskup kujawski 1631-1641 arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski 1641-1652
• Bernard z Wąbrzeźna(1575-1603)mnich opactwa lubińskiego,sługa boży
• Wojciech Sokołowski(1586-1656)jezuita,filozof i teolog
• Władysław Czarnkowski(ok.1590-po 1656)starosta kłecki,autor wierszy elegijnych
• Jerzy Tyszkiewicz(1596-1656)biskup żmudzki i wileński
• Augustyn Kordecki(1603-1673)przeor paulinów i obrońca Jasnej Góry w czasie potopu szwedzkiego
• Wacław Leszczyński(1605-1666)biskup warmiński 1644-1659,arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski 1659-1666
• Krzysztof Grzymułtowski(1620-1687)wojewoda poznański,dyplomata w służbie królewskiej
• bł.Rafał Chyliński(1694-1741)
• Stanisław Staszic(1755-1826)historyk,pisarz i publicysta;działacz polityczny,społeczny i gospodarczy

Szkoły odwołujące się do tradycji kolegium

• Uniwersytet im.Adama Mickiewicza
• Liceum Ogólnokształcące św.Marii Magdaleny w Poznaniu