Pelplin

Kaszb.Pôłplëno,niem.Pelplin miasto w województwie pomorskim,w powiecie tczewskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pelplin.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.gdańskiego.Pelplin jest lokalnym węzłem komunikacyjnym,krzyżują się tu:droga wojewódzka nr 229 z drogą nr 230,w pobliżu miasta znajduje się węzeł drogowy Pelplin autostrady A1 z drogą wojewódzką nr 229.Przez miasto biegnie magistrala kolejowa Chorzów Batory-Tczew.Według danych GUS z 31 grudnia 2009,miasto liczyło 8320 mieszkańców.
Położenie
Miasto położone jest w południowej części województwa pomorskiego,w powiecie tczewskim,nad rzeką Wierzycą.Geograficznie Gmina i Pelplin położony jest w obrębie dwóch mezoregionów fizyczno-geograficznych Pojezierza Starogardzkiego(część centralna i zachodnia)oraz Doliny Kwidzyńskiej(część wschodnia),która jest częścią makroregionu Doliny Dolnej Wisły.Etnicznie należy do regionu zwanego Kociewiem.Położenie geograficzne a także struktura środowiska przyrodniczego(wynik zlodowacenia bałtyckiego oraz procesów przyrodniczych po ustąpieniu lądolodu)determinują większość warunków naturalnych jest to gmina o wiodącej funkcji rolniczej.
Historia

Historia Pelplina nierozerwalnie związana jest z zakonem cystersów,przybyłych tu z Bad Doberan w Meklemburgii.W 1274 wieś(wtedy zwana Polplin)z przyległymi terenami została nadana zakonowi przez księcia pomorskiego Mściwoja II.Od 1821 stolica diecezji chełmińskiej(po przeniesieniu z Chełmży),od 1992 diecezji pelplińskiej.W 1931 Pelplin otrzymał prawa miejskie.Od 1994 z Pelplina nadaje Katolicka Rozgłośnia Diecezji Pelplińskiej Radio Głos.

Z kart historii

• 1274 książę pomorski Mszczuj II darował cystersom wieś Pelplin
• 1281 cysterska wieś Lignowy została przekazana Krzyżakom
• 1433 klasztor pelpliński padł ofiarą najazdu czeskich sierotek pod wodzą Jana Čapka z Sán
• 1626 król szwedzki Gustaw Adolf podziwiał obraz Hermana Hana w kościele opactwa
• 1677 Jan III Sobieski z rodziną gościł w opactwie cysterskim w Pelplinie
• 1807 stacjonowała w klasztorze dywizja gen.Mennarda w drodze do Gdańska
• 1823 przeniesiono stolicę biskupów chełmińskich do Pelplina
• 1829 otwarto seminarium duchowne
• 1836 założono szkołę przykatedralną słynne"Collegium Marianum"
• 1869 rozpoczęto wydawanie"Pielgrzyma",reaktywowanego po wojnie w 1989 r.
• 1878 uruchomiona została potężna cukrownia pelplińska
• 1931 Pelplin otrzymał prawa miejskie,a w 1937 r.herb
• 1992 Pelplin zostaje stolicą nowo utworzonej diecezji pelplińskiej
• 1999 z pielgrzymką apostolską przybył Jan Paweł II.

Nazwy Pelplina
W tekstach średniowiecznych spotykamy nazwę Poplin(1274),Polplyn(1298),Poplin(1301),Polpelin(1306),a później Paplin lub Peplin(1583).Nazwę tę wywodzono dawniej od rzeczownika"pło",jezioro.Dziś przeważa opinia,że jest ona patronimiczna i pochodzi od nazwiska Pepła.
II wojna światowa
Wybuch II wojny światowej otworzył najbardziej tragiczny rozdział w historii Pelplina.Seminarium Duchowne stało się m.in.więzieniem,gdzie przeprowadzano połączone z torturami przesłuchiwania więźniów.20 października 1939 r.po procesji,jaka przeszła przez miasto,zamordowano pelplińskich profesorów,kanoników i pracowników Kurii,którzy znajdowali się na miejscu.Śmierć poniosło także kilku świeckich mieszkańców Pelplina.
Turystyka
Zabytki

Gotycki pocysterski zespół klasztorny kościół z końca XIII-poł.XIV wieku,sklepiony w XIV,XV w. i 1557 r.(Antoni Schultes z Gdańska),odnawiany i częściowo rekonstruowany w latach 1894-99,duża trójnawowa bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi o układzie nawy głównej imitującej układ halowy,z prosto zamkniętym prezbiterium i transeptem;bogate wyposażenie wnętrza gotyckie stalle z połowy XV w.najcenniejsze w Polsce,o bogatej dekoracji,wielki manierystyczny ołtarz główny z lat 1623-24 z obrazami Hermana Hana(Koronacja Marii,Wizja św.Bernarda)oraz bogatą dekoracją rzeźbiarską,manierystyczne ołtarz w nawach bocznych i przy filarach nawy głównej z obrazami Hermana Hana(słynny Pokłon pasterzy),A.Stecha,B.Strobla i in.do kościoła od południa przylega budynek dawnego klasztoru z XIV w.trój skrzydłowy z wirydarzem i otaczającymi go krużgankami,w których malowidło gotyckie z XV wieku oraz obrazy z końca XVII w.malowane przez A.Stecha i jego warsztat. Kościół Bożego Ciała gotycki z około 1417 roku;w drugiej połowie wieku XVII stał się kościołem parafialnym dla rozwijającej się wokół klasztoru osady wiejskiej. Cmentarz,na którym pochowani są między innymi Aleksander Karczyński,ks.Janusz Stanisław Pasierb Muzeum Diecezjalne z bogatymi zbiorami sztuki gotyckiej(Biblia Gutenberga) Klasycystyczny pałac biskupi z około 1837 r.

Edukacja

• Przedszkole Nr 1 w Pelplinie
• Przedszkole Nr 2 w Pelplinie
• Zespół Szkół Nr 1 im.Jana Pawła II
• Zespół Szkół Nr 2 im.Biskupa Konstantyna Dominika
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pelplinie
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
• Zespół Szkół Policealnych"Przyszłość"szkoła prywatna
• Collegium Marianum,Liceum Katolickie im.Jana Pawła II
• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Pelplińskiej
• Państwowa Szkoła Muzyczna I st.w Tczewie im.Janiny Garści filia w Pelplinie
• Niepubliczna Diecezjalna Szkoła Muzyczna II stopnia w Pelplinie,Studium Organistowskie Diecezji Pelplińskiej

Gospodarka
Główne sektory gospodarki:

• Handel
• Rolnictwo
• Usługi

Największe przedsiębiorstwa:

• "Pelbud"Adam Kwidziński
• Wydawnictwo"Bernardinum"Sp.z o.o.
• "Colmec"Sp.z o.o.
• Zakład Masarski"Rąbała"
• Zakłady Mięsne"Michna"Sp.z o.o.

Na początku 2016 r.w miejscowości Rajkowy(gm.Pelplin)zostanie oddany do użytku pierwszy z dwóch bloków elektrowni węglowej.Siłownia z infrastrukturą ma zająć teren o pow.ok.200 ha położony nad Wisłą.Spółka Elektrownia Północ należy do międzynarodowej grupy Kulczyk Investments działającej głównie w sektorach:ropa naftowa i gaz,surowce mineralne,wytwarzanie energii,dystrybucja oraz obrót energią elektryczną i gazem. Sport
KS Wierzyca Pelplin Klub Sportowy założony w 1956 roku w Pelplinie.
Do największych sukcesów klubu,można zaliczyć:

• Piłka nożna

Zdobycie Regionalnego Pucharu Polski(2004/2005)Awans do IV ligi(2004/2005)Awans do III ligi(2006/2007)

• Koszykówka

Historyczny awans do II ligi jako SKS Polpharma II Pakmet Pelplin,następnie jako Wierzyca Pelplin.

• Sekcje Klubu Sportowego"Wierzyca"Pelplin Rok Założenia:1956 r.Barwy:bordowo-czarno-białe

Karate Dane podstawowe
Istnieje od 1991 roku.W latach 1999-2003 należała do Polskiej Federacji Karate Tradycyjnego Fudokan.Sekcja uczestniczyła w tych latach w wielu obozach i stażach szkoleniowych,zarówno krajowych,jak i międzynarodowych.Na ten czas przypada również wiele sukcesów sportowych naszych zawodników.Od 1 czerwca 2003 roku sekcja była członkiem miejskiego klubu sportowego KS"Wierzyca"Pelplin.Posiadała licencję wydaną przez Polski Związek Karate była zrzeszona w Podkomisji Karate Shotokan W.S.I. PZK.Od 2008 roku jest nie zrzeszona.KS Centrum Pelplin klub założony w 1998 roku.Największym sukcesem klubu,jest awans do A-Klasy.W 2008 roku klub obchodził będzie 10-lecie istnienia.MUKS Olimpijczyk Pelplin klub lekkoatletyczny założony w 2005 roku

Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:

• Teisnach Niemcy
  
• Grafling Niemcy
  
• Gniew Polska
  

Znane osoby związane z Pelplinem

• Mikołaj Kostka
• Aleksander Karczyński
• Cyryl Karczyński
• Bernard Białkowski
• Janusz Stanisław Pasierb
• Leszek Kosedowski
• Krzysztof Kosedowski
• Dariusz Kosedowski
• Jerzy Świnka
• Jan Bernard Szlaga
• Konstantyn Dominik
• Piotr Krupa
• Wojciech Cejrowski