Położenie
Pod względem geograficznym Oława położona jest w większej części w Pradolinie Wrocławskiej,jedynie pd-zach.fragment sięga Równiny Wrocławskiej.Pod względem administracyjnym miasto położone jest w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego,w środkowej części powiatu oławskiego.Graniczy z gminą Oława oraz z gminą Jelcz-Laskowice.Przez miasto przepływają 2 rzeki:Odra i Oława,ponadto Zielona wyznacza pd-zach.granicę administracyjną miasta.
Od najbliższych ważniejszych ośrodków miejskich Oława oddalona jest(w linii prostej"ratusz-ratusz")o:
- 26 km od Wrocławia
- 54 km od Opola
- 165 km od Poznania
- 167 km od Zielonej Góry
- 225 km od Pragi
- 295 km od Warszawy
- 321 km od Berlina
W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym Henryka I Brodatego z 1214 roku miasto wymienione jest pod nazwą Olaua we fragmencie Olauam et Odriczam.W łacińskim dokumencie średniowiecznym wydanym we Wrocławiu w 1269 roku,który sygnował książę śląski Władysław wrocławski miejscowość wymieniona jest pod dwoma nazwami Olawa oraz Olauia.W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis(pol.Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego)spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Olavia.W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel wymienił miejscowość w swoim łacińskim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając dwie nazwy Olavia oraz Olaw.Jeszcze w 1750 roku nazwa"Olawa"wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska.Nazwę Oława w książce"Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej"wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.
Historia
W X wieku w okolicy przebywał najprawdopodobniej benedyktyński pustelnik,Andrzej Świerad.Gród i osada targowa powstałe przy zbiegu rzek Odry i Oławy istniały od XII wieku.Po raz pierwszy notowana jako Olewa w 1149 jako darowizna Piotra Włostowica na rzecz opactwa na Ołbinie.W 1206 Henryk Brodaty zamienił swoje ziemie w okolicach Psiego Pola na Oławę.Lokowana na prawie średzkim w 1234 roku.Zasiedlana przez tkaczy walońskich,których dziedzictwem jest herb miasta przedstawiający białego,galijskiego koguta w czerwonym polu.Zniszczona przez Mongołów w 1241,zaczyna się mimo to dynamicznie rozwijać.Działa tu mennica wypuszczająca brakteaty z wizerunkiem herbowego koguta.W 1282 Henryk IV Probus nadaje przywilej budowy 12 kramów sukienniczych oraz korzystania z łąk,wód i roli.W 1310 miasto otrzymuje od Bolesława Rozrzutnego prawo przymusu drożnego,a od 1317 burmistrza i radę.W 1329 r.Oława przechodzi wraz z księstwem legnicko-brzeskim pod zwierzchnictwo króla Czech.Zdobyta przy pomocy ludności i spalona przez husytów w 1429.Wyludnione w 1437 epidemią dżumy,którą poprzedziła klęska głodu.W 1474 pod miastem zwycięska dla Polaków bitwa z wojskami Macieja Korwina.Połowa miasta spłonęła w wielkim pożarze 1502 roku.Ponowna epidemia dżumy nawiedziła miasto w 1588.Kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk w czasie wojny 30-letniej.19 maja 1634 podpalona i doszczętnie zniszczona przez wycofujące się oddziały płk.von Rostock,17 czerwca 1642 przez Szwedów Georga Wrangla.W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Oławy,włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego.Od roku 1248 do 1675 w księstwie legnicko-brzeskim władanym przez najdłuższą linię Piastów śląskich.Ostatnim jej przedstawicielem był urodzony w Oławie Jerzy IV Wilhelm(ostatni panujący z całej dynastii).Po jej wygaśnięciu w latach 1691-1737 własność żonatego ze szwagierką cesarza Leopolda I Jakuba Sobieskiego,syna króla Polski,Jana III.Po trzech wojnach śląskich od 1742 wraz z większością Śląska w granicach Królestwa Prus.Pod rządami Prus na terenach tych rozpoczęto germanizację.Zwarte osadnictwo ludności polskojęzycznej utrzymało się jednak w okolicach Oławy bardzo długo.
Jeszcze w 1896 roku w niemieckiej książce"Schlesien:eine Landeskunde für das deutsche Volk"wybitny niemiecki geograf Joseph Partsch wyraża zdziwienie,że:
| ...trudno zrozumieć,jak mogło się zdarzyć,że na zachodniej stronie rzeki Odry,w dystrykcie Oława i w sąsiedztwie części dystryktu Wrocław i Strzelin mogło przetrwać całkowicie zwarte terytorium mówiących po polsku mieszkańców,które zawiera w sobie wiele ważnych dróg i które rozciąga się na wszystkie strony od wielkiego centrum transportowego jakim jest Wrocław... |
| Od XV wieku podobnie jak w wielu innych miastach Dolnego Śląska silny rozwój sukiennictwa,potem w wiekach XVII–XVIII przeróbki bawełny.Od 1842 roku między Wrocławiem a Oławą istnieje najstarsza w dzisiejszych granicach Polski linia kolejowa,zainicjowana 22 maja.Z podoławskiego lotniska wojskowego Oława-Stanowice 1 września 1939 roku wystartowały hitlerowskie samoloty,które jako pierwsze zaatakowały Polskę.2 września 1939 jeden polski samolot Karaś z 21 eskadry bombowej zbombardował fabrykę w Oławie,dokonując pierwszego ataku bombowego na terytorium Niemiec w II wojnie światowej.Zbliżanie się Armii Czerwonej w styczniu 1945 spowodowało ucieczkę i ewakuację ludności niemieckiej z terenów Pomorza i Śląska zarządzonej przez władze niemieckie bez przygotowania.Z tego powodu wielu ludzi zginęło bądź to w wyniku działań frontowych,bądź wskutek wysokich mrozów.W 1946 r.wieś została włączona administracyjnie do nowo powstałego województwa wrocławskiego,zaś pozostała na miejscu niemiecka ludność została wysiedlona do Niemiec na mocy porozumienia pomiędzy USA,Wielką Brytanią i ZSRR zawartego w konferencji jałtańskiej.Na ich miejsce zaczęli przybywać Polacy z obszarów,które po konferencji jałtańskiej znalazły się poza nową wschodnią granicą Polski.Polaków tych wysiedlano przymusowo na podstawie narzuconych przez rząd ZSRR umów,które podpisał podporządkowany Stalinowi Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego.Do roku 1992 była siedzibą silnego garnizonu Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej obsługujących pobliskie lotnisko wojskowe.Do 1975 r.Oława była siedzibą powiatu.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa wrocławskiego.Status odzyskała dzięki reformie administracyjnej z 1998 r.Kolejnymi starostami byli:Stanisław Kałuża,Maria Bożena Polakowska i Marek Szponar.Po wyborach w 2010 r.funkcję tę objął Zdzisław Brezdeń.Pierwszym burmistrzem po 1989 r.była Janina Stelmaszek.Następnie Rada Miasta wybrała Waldemara Wiązowskiego,także pierwszego w historii miasta posła na Sejm RP(1997-2001).W 2002 roku,gdy wprowadzono wybory powszechne,wygrał je Franciszek Październik.W 2010 został burmistrzem po raz trzeci.Od 2007 r.Oława ma ponownie swojego posła Romana Kaczora.29 maja 2009 roku Oławę odwiedził prezydent Lech Kaczyński była to pierwsza w historii powojennej Oławy wizyta głowy państwa.Po załamaniu gospodarczym na początku lat 90.XX wieku,gdy upadło wiele miejscowych zakładów,od ich końca sytuacja zaczęła się poprawiać.Powstały nowe przedsiębiorstwa największym pracodawcą w powiecie jest istniejący od 1998 r.Autoliv Poland,producent systemów bezpieczeństwa do samochodów. |
- miasto
- kościół par.pw.Matki Bożej Pocieszenia,pl.Maksymiliana Kolbe,z k.XIII w.XV w.1587 r.1881 r.
- kościół ewangelicki,obecnie Kościół rzym.-kat.par.pw.św.Piotra i Pawła,pl.Zamkowy,z l.1833-35 XIX w.1928 r.
- kościół cmentarny,obecnie pomocniczy pw.św.Rocha,ul.św.Rocha,z l.1602-04,przebudowany w 1706 r.
- cmentarz żydowski,ul.Cicha,z poł.XIX w.
- Zamek Sobieskich Pałac Luizy,z drugiej poł.XVII w.obecnie siedziba władz miasta
- mury miejskie,z XIV/XV w.
- zespół koszarowy huzarów,ul.3 Maja,z końca XIX w.
- zespół koszarowy,ul.Młyńska,z pierwszej ćw.XIX w.k.XIX w.lazaret,maneż,stajnie,koszary,ob.dom mieszkalny
- ratusz,z 1585 r.poł.XVII w.1823 r.XIX w.
- budynek dworca kolejowego i wiata peronowa,z 1840 r.1870 r.
- domy,ul.Brzeska 9,14(Rzeźnicza),29/31,z XVI-XX w.
- zespół poczty,ul.1 Maja 21,z l.1885-86:poczta,oficyna,ogrodzenie z bramą i furtą
- zespół folwarczny,z pierwszej ćw.XIX w.ul.Małopolna 4:dwa budynki mieszkalne,budynek gospodarczy
- kamienice w rynku
- domy,Rynek 11 i 12,24,25,29,36,z XVII w.XVIII w.XIX w.
- dom w zespole młyna,ul.Sienkiewicza 5,z 1839 r.
- dom,ul.Wrocławska 2,z końca XVIII w.
- dom,ul.Wrocławska 8,z około 1600 r.z pocz.XIX w.
- dom,pl.Zamkowy 24,z końca XVII w.XVIII w.pocz.XX w.
- zespół rzeźni miejskiej,ul.Rybacka 30,z 1892 r.osiem budynków produkcyjnych i magazynowych,dom mieszkalny,ogrodzenie z bramami
- kościół św.Józefa z 1877 r.(dawniej kościół ewangelicki,garnizonowy,pw.św.Michała;częściowo spłonął 30 maja 2013 r.)
- pręgierz przed ratuszem
- miejska wieża ciśnień,wybudowana na początku XX w.Z eksploatacji została wyłączona w 1988 r.
Wyodrębniono 8 jednostek funkcjonalno-przestrzennych w obrębie miasta:
- Oława Centrum Stare Miasto(jednostka centralna O)
- Oława Śródmieście(jednostka śródmiejska I)
- Oława Zachód(jednostka mieszkaniowa II)
- Oława Zaodrze(jednostka mieszkaniowa III)
- Oława Przemysłowa(jednostka przemysłowa IV)
- Oława Południe(jednostka południowa V)
- Oława Nowy Otok(jednostka peryferyjna VI)
- Oława Północ(jednostka przyrodnicza VII)
Według danych z 2011 roku Oława ma obszar 27,36 km²,w tym:
- użytki rolne:57,0%
- teren zabudowany:27,9%
- wody:6,1%
- grunty leśne:5,2%
- nieużytki:1,9%
- tereny różne:1,9%
Dane z 31 grudnia 2012
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 32091 | 100 | 16632 | 51,8 | 15459 | 48,2 |
| gęstość zaludnienia(mieszk./km²) | 1173 | 608 | 565 | |||
Szkoły oraz instytucje oświatowe w Oławie.
Szkoły średnie
- Liceum Ogólnokształcące im.Jana III Sobieskiego,
- Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im.J.Szajny-Lewandowskiej,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im.T.Kościuszki,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im.Zjednoczonej Europy,
- Gimnazjum nr 1 im.Polskich Olimpijczyków,
- Gimnazjum nr 2 im.Orląt Lwowskich,
- Gimnazjum nr 3 im.Polskich Noblistów,
- Szkoła Podstawowa nr 1 im.B.Chrobrego,
- Szkoła Podstawowa nr 2 im.Jakuba Sobieskiego,
- Szkoła Podstawowa nr 3,
- Szkoła Podstawowa nr 4 im.Jana Pawła II,
- Szkoła Podstawowa nr 5 im.Kawalerów Orderu Uśmiechu,
- Szkoła Podstawowa nr 8 im.Gen.K.Rolow Miałowskiego,
- Żłobek Miejski
- Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 im.Gen.K.Rolow Miałowskiego,
- Przedszkole Miejskie nr 2,
- Przedszkole Miejskie nr 3,
- Przedszkole Miejskie nr 4,
- Zespół Obsługi Szkół i Placówek Oświatowo-Wychowawczych,
- Dolnośląski Zakład Doskonalenia Zawodowego
- Oławskie Centrum Kultury Fizycznej,
- Ośrodek Kultury
- Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
Infrastruktura drogowa
Przez miasto przebiegają następujące drogi:
- droga krajowa nr 94(ul.ks.Kutrowskiego,gen.Andersa,11 Listopada,1 Maja,Opolska)
- drogi wojewódzkie:
- nr 396(ul.Oleśnicka,Chrobrego,3 Maja,Strzelna,Wiejska,Nowy Otok)
- nr 455(niewielkim odcinkiem biegnie fragment granicy miasta)
- drogi powiatowe:
- nr 1567D(ul.Broniewskiego,Zaciszna)
- nr 1570D(ul.Lipowa,Siedlecka)
- nr 1571D(ul.Portowa,Zwierzyniecka,Janowskiego)
- nr 1572D(ul.Ofiar Katynia,3 Maja)
- nr 1574D(ul.Kilińskiego)
- nr 1575D(ul.Nowy Górnik,Baczyńskiego)
- nr 1576D(pl.Zamkowy)
- nr 1577D(ul.1 Maja(część))
- nr 1578D(ul.Żołnierza Polskiego)
- nr 1580D(ul.Rybacka)
- nr 1581D(ul.Zwierzyniec Duży)
- nr 1582D(ul.Zielna)
- nr 1584D(ul.W.Sikorskiego,Różana(część),Spacerowa)
Z zachodu na wschód przechodzi dwutorowa,zelektryfikowana linia kolejowa nr 132.Na terenie miasta znajduje się 1 stacja kolejowa Oława.Na trasie Wrocław Oława pociągi zaczęły kursować od 1842 roku i jest to najstarsze połączenie kolejowe w obecnych granicach Polski.
Infrastruktura wodna
Położenie nad Odrą sprzyja rozwojowi żeglugi śródlądowej.Powstał Oławski Węzeł Wodny na szlaku żeglownym Odrzańskiej Drogi Wodnej
Infrastruktura lotnicza
W 2012 otwarto oficjalnie sanitarne lądowisko przy ul.K.Baczyńskiego.
Klimat
| Średnia temperatura i opady dla Oławy | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
| Rekordowo wysokie temperatury[°C] | 14 | 18 | 24 | 28 | 31 | 34 | 36 | 37 | 31 | 26 | 19 | 16 | 37 |
| Średnie najwyższe temperatury[°C] | 1.6 | 3.4 | 7.7 | 13.7 | 19.1 | 22.3 | 23.9 | 23.8 | 19.2 | 14.0 | 7.1 | 2.9 | 13,2 |
| Średnia dzienna temperatura[°C] | -1.4 | -0.1 | 3.2 | 8.3 | 13.4 | 16.7 | 18.1 | 17.7 | 13.7 | 9.1 | 3.9 | 0.2 | 8,5 |
| Średnie najniższe temperatury[°C] | -4.7 | -3.7 | -0.8 | 3.1 | 7.5 | 11.0 | 12.5 | 12.0 | 8.8 | 4.8 | 0.7 | -2.7 | 4,0 |
| Rekordowo niskie temperatury[°C] | -28 | -27 | -21 | -6 | -2 | 1 | 4 | 2 | -3 | -6 | -14 | -25 | -28 |
| Opady[mm] | 24 | 24 | 27 | 35 | 56 | 68 | 85 | 63 | 45 | 34 | 36 | 29 | 527 |
| Średnia liczba dni z opadami | 7 | 7 | 8 | 9 | 11 | 11 | 12 | 10 | 9 | 7 | 9 | 9 | 109 |
Największe zakłady przemysłowe:
- Zm Silesia SA(dawniej Huta Oława S.A.)produkcja bieli cynkowej,mini ołowianej i tlenku kadmu
- SCA Hygiene Products produkcja pieluch dla dzieci i dorosłych
- SCA Packaging Poland produkcja opakowań
- Autoliv Poland produkcja pasów i poduszek bezpieczeństwa do aut
- Centrozłom Wrocław PPZM oddział przerobu złomu, metali
- The Lorenz Bahlsen Snack-World Sp.z o.o.produkcja artukyłów spożywczych
- Ergis-Eurofilms S.A.produkcja tworzyw sztucznych
- MetalErg obróbka metali i przetwórstwo tworzyw sztucznych
- Tabex produkcja części samochodowych
- ZNTK Oława Sp.z o.o.naprawa taboru kolejowego
- Zakpol produkcja ościeżnic
- Marco produkcja wyrobów z plastiku
- Formtech produkcja wyrobów z plastiku
- Roteks produkcja wyrobów z plastiku
- Atex Sp.z o.o.produkcja tłumików i zbiorników paliwa
- Electrolux Poland produkcja AGD
- Nardi Appliances Poland produkcja AGD
- Oławski Serwis Informacyjny OSI OLAWA.INFO internetowy serwis informacyjny istniejący od 2004 r.www.olawa.info
- Gazeta Powiatowa Wiadomości Oławskie lokalny tygodnik,ukazujący się w każdy czwartek na terenie całego powiatu,
- Portal Informacyjny OLAWA24.PL nowy wymiar informacji z regionu www.olawa24.pl
- Oławska Telewizja Kablowa –lokalna telewizja www.otvk.pl
- Regionalny Serwis Ogłoszeniowy OLAWA.COM darmowe ogłoszenia z różnych branż www.olawa.com
- Radio Hit Oława www.radiohitolawa.pl
- Oławska Telewizja Internetowa OLAWA.TV relacje video i reportaże z wydarzeń powiatu oławskiego, transmisje na żywo www.olawa.tv
- Serwis dla rodziców i dzieci iDziecko.pl zadania edukacyjne,gry i zabawy,galeria prac dziecięcych www.iDziecko.pl
Większość mieszkańców Oławy stanowią wyznawcy Kościoła Rzymskokatolickiego.
- Parafia Matki Boskiej Pocieszenia w Oławie
- Parafia Matki Bożej Różańcowej w Oławie
- Parafia Miłosierdzia Bożego w Oławie
- Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej w Oławie-Nowym Otoku
- Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Oławie
- topola kanadyjska(nr 065)w parku miejskim(obwód 400 cm,wysokość 31 m)
- klon srebrzysty(nr 066)w parku miejskim(obwód 378 cm,wysokość 20 m)
- dąb szypułkowy(nr 067)w parku miejskim(obwód 533 cm,wysokość 26 m)
- olsza czarna(nr 068)w parku miejskim(obwód 294 cm,wysokość 27 m)
- dąb szypułkowy(nr 069)w parku miejskim(obwód 479 cm,wysokość 24 m)
- klon srebrzysty(nr 070)w parku miejskim(obwód 306 cm,wysokość 25 m)
- olsza czarna(nr 071)w parku miejskim(obwód 310 cm,wysokość 29 m)
- klon srebrzysty(nr 072)w parku miejskim(obwód 303 cm,wysokość 19 m)
- wierzba krucha(nr 073)w parku miejskim(obwód 490 cm,wysokość 18 m)
- dąb szypułkowy(nr-)w Zwierzyńcu Dużym(obwód 440 cm,wysokość 19 m)
W Oławie rozgrywa się część akcji Trylogii husyckiej Andrzeja Sapkowskiego.
Ludzie związani z miastem
- Maria Klementyna Sobieska
- Maria Karolina Sobieska
- Alexis Langer
- Alfred Pringsheim
- Bernard Lichtenberg
- Roman Kaczor
- Grzegorz Kleszcz
- Szymon Kołecki
- Janusz Gancarczyk
- Henryk Gulbinowicz(1999)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz