Kalendarium historii Bełchatowa

Wszystkie najistotniejsze daty związane z Bełchatowem.Historia Bełchatowa jest nierozerwalnie związana z Grocholicami,które od początków państwowości polskiej,łącznie z Klukami,Parznem i przyległościami stanowiły znaczną część majątku należącego do rozległych dóbr Arcybiskupstwa Gnieźnieńskiego.

XII-XIII wiek

• 1137 pierwsza wzmianka o Grocholicach
• 1230-1233 budowa kościoła pw."Wszystkich Świętych"w Grocholicach

XIV-XVIII wiek

• 1391 pierwsza historyczna wzmianka o Bełchtowie(pierwsza nazwa Bełchatowa)
• 1405 pierwszymi właścicielami Bełchatowa byli Grzymalici(lub Bełchat jak podaje między innymi"Miejski informator aktualności"miasta Bełchatowa)herbu Topór,którzy zmienili swoje nazwisko na Bełchaccy(bądź jak podają niektóre źródła Bełchaczcy).
• 1420 Grocholice zostały podniesione przez Władysława Jagiełłę do praw magdeburskich.
• 1485 podniesienie Grocholic do rzędu miast przez Kazimierza Jagiellończyka.
• Koniec XVI wieku Bełchatów przejęła rodzina Kowalewskich herbu Prus III.
• 1617,17 kwietnia ufundowanie drewnianego klasztoru oo.Franciszkanów przez Zofie(z domu Bykowska) i Mikołaja Kowalewskich,przez to Bełchatów staje się wsią kościelną.
• 1624 oo.Adam Gaski konsekruje drewniany klasztor.Pierwszym ojcem oo.W Bełchatowie był Bogusław Paruliusz.
• I ćw.XVIII wieku Bełchatów przeszedł w ręce rodziny Rychłowskich.
• 1670 dzięki Stanisławowi Rychłowskiemu powstaje nowy,murowany kościół,klasztor oraz dworek otoczony parkiem(dzisiejszy Dwór Olszewskich).Projektantem najprawdopodobniej był włoski architekt biskupa płockiego, Lodovico Coci.
• 1731,25 lipca oficjał i sufragan,franciszkanin,Józef Kraczkowski nadaje kościołowi 3 wezwania:Narodzenia Najświętszej Maryi Panny,św.Jacka Odrowąża i św.Bonawentury.
• 1737 możliwość urządzania przez Bełchatów targów uzyskany przez Franciszka Rychłowskiego.
• 1743 Bełchatów otrzymał prawa miejskie z rąk króla Augusta III Sasa.Dokończono budowę wieży kościoła na ul.Pabianickiej(dzisiejsza ulica Kościuszki).
• 1750 przebudowa z drewnianego na murowany kościoła oo.Franciszkanów przez Franciszka Rychłowskiego.
• 1793 Bełchatów przeszedł pod panowanie pruskie(II rozbiór Polski),przez co zwiększył się napływ ludności niemieckiej,głównie rzemieślników.

XIX wiek

• 1801 pierwsza manufaktura,założona przez Józefa Kaczkowskiego.
• 1803 przybycie na teren Bełchatowa rodu Kaczkowskich herbu Świnka.
• 1805/1806 w wyniku epidemii cholery umiera 30% mieszkańców miasta.
• 1809 utworzono parafie Katolicką w Grocholicach(uzależnienie Bełchatowa od Grocholic).
• 1818 pozwolenie na urządzanie kolejnych targów.
• 1820 właścicielami Bełchatowa zostali Kaczkowscy;
  • 18 września Bełchatów dzięki staraniom ówczesnego właściciela Leona Kaczkowskiego znalazł się w rejestrze miast fabrycznych Królestwa Polskiego.
• 1830–1832 budowa kościoła ewangelickiego z inicjatywy Stanisława Kaczkowskiego.
• 1832 Bełchatów należał do szeregu miast(246),w których Żydzi nie podlegali ograniczeniom,co do osiedlania się z uwagi gdyż była to prywatna własność dziedzica;Stanisław Kaczkowski oddał do użytku nowy kościół ewangelicki wybudowany przez Czechów z Zelowa.
• 1835 Ludwik Kacykowski został właścicielem Bełchatowa.
• 1837 konsekracja kościoła ewangelickiego i założenie parafii ewangelickiej.Pierwszym pastorem został Edward Lembke.
• 1839 powstał w Bełchatowie pierwszy cech tkacki.
• 1840 w Bełchatowie było już 18 zakładów tkackich.
• 1842,3 maja w Bełchatowie wybuchł pożar,który strawił 45% zabudowań miasta.
• 1843 Ludwik Kacykowski doprowadził do otwarcia w Bełchatowie Towarzystwa Szkoły Elementarnej,której pierwszym dyrektorem,a zarazem nauczycielem został Leon Ambroziewicz.
• 1847 Bełchatów uzyskuje potwierdzenie herbu przedstawiającego Adama i Ewę przy rajskim drzewie.
• 1848 otwarcie pierwszej apteki prowadzonej przez Piotra Cisarzewskiego(w niektórych źródłach podawane jest nazwisko Cieszkowski).
• 1850 otwarcie granicy celnej z Rosją po 20 latach.
• 1852 otwarcie Elementarnej Szkoły Ewangelickiej(ESE)dzięki staraniom Pastora Ludwika Schwarza;na początku uczyło się tam 148 dzieci;pierwszym nauczycielem w tej szkole został Henryk Korseln.
• 1859 powstał park tysiąclecia i Zakon Patyja zakon tatarski;1526 mieszkańców(101 domów).
• 1860 powstanie pierwszej w Bełchatowie poczty;w mieście są już dwie ulice:Piotrkowska i Pabianicka oraz jeden plac spełniający funkcję miejskiego targowiska.
  • ówczesny burmistrz Majewski sporządza spis mieszkańców miasta.W Bełchatowie mieszka wówczas 325 Polaków(22% mieszkańców miasta),35 Niemców(2%)oraz 1139 Żydów(76%).Według wyznania:212 katolików,148 ewangelików augsburskich(ponad 75% z nich uważało się za Polaków),4 ewangelików reformowanych oraz 1139 osób wyznania mojżeszowego.
• 1863 powstanie styczniowe;wojskami pod Bełchatowem dowodził mjr.Józef Oxiński;właściciele Bełchatowa czynnie poparli powstanie przekazując na rzecz żołnierzy broń,konie,odzież i żywność.W okolicach miasta dochodzi do kilku potyczek z Rosjanami we wsiach Lipy,Kaszewice,Wólka Łękawska.
• 1864 kasacja klasztoru franciszkanów.
• 1867 licytacja majątku rodziny Kaczkowskich.
• 1870,10 września utrata przez Bełchatów praw miejskich.Jako osada Bełchatów został przydzielony przez gubernatora piotrkowskiego pod zarząd gminy Bełchatówek.Nowym wójtem zostaje August Felker.
• 1876 licytacja majątku Kaczkowskich.Cenny księgozbiór rodzinny trafia do Biblioteki Jagiellońskiej Kolejnym właścicielem Bełchatowa stał się Niemiec Reinhard(lub też Reinhold)Spiller,który po kilku latach sprzedał nieruchomości Ernestowi Ludendorfowi.
• 1887 Ernest Ludendorf odsprzedaje majątek Henrykowi Hellvigowi,pochodzącemu z Tuszyna(rodem z Bawarii);miasto,pomimo formalnej utraty praw miejskich,nadal wolno się rozwijał dzięki bełchatowskim Żydom,w coraz większym stopniu inwestującym w bełchatowski przemysł.
  • Hellwig zakłada w Bełchatowie browar.
• 1888 pracę w Bełchatowie rozpoczyna lekarz,dr Włodzimierz Rodziewicz.
• 1890 w Bełchatowie mieszka 2600 mieszkańców(w tym 2000 Żydów).
• 1891 w Bełchatowie były już 32 zakłady tkackie
• 1892 w Bełchatowie obowiązywały prawa budowlane obowiązujące w miastach.
• 1893,25 czerwca utworzenie parafii katolickiej pw.NNMP przez Leona Zarembę;
  • budowa murowanej synagogi.Od tej pory przez 46 lat istniały obok siebie w koegzystencji 3 parafie,3 wyznań i 3 narodowości.
• 1899 założono lokalny bank zwany kasą pożyczkowo-oszczędnościową.

XX wiek,I połowa

• 1901,6 grudnia utworzenie Ochotniczej Straży Pożarnej(OSP),jej założycielami byli dr Włodzimierz Rodziewicz,Felicjan Otocki,ks.Leon Zaremba,Stanisław Pieniążek,Albert Hellvig.
• utworzenie pierwszej tkalni mechanicznej w Bełchatowie przez Pereca Frajtaga.
• 1905,październik uchwalenie manifestu Dumy Państwowej.
• 1905,9 listopada pierwsza manifestacja w Bełchatowie z okazji uchwalenia manifestu Dumy Narodowej,jedna z największych w regionie.Wystąpieniom przewodził ksiądz Jan Żak,proboszcz z Łobudzić k.Zelowa.Domagano się między innymi spolszczenia szkół i urzędów.
• 1906,1 sierpnia powstanie w Bełchatowie Polskiej Macierzy Szkolnej skupiającej 30 osób.Przewodniczącą została Bronisława Hellvigowa,zastępcą Antoni Gotwald,członkowie:Anna Hellviżanka(córka)skarbnik,ks.Leon Zaremba,Czesław Moskelewski.
• 1914,styczeń walki o Borową Górę i do Bełchatowa wkroczyły wojska niemieckie.
• 1914,październik do miasta na krótko wkroczyły wojska rosyjskie wypierając Niemców.
• 1915 powstaje jeden z 15 obwodów Polskiej Organizacji Wojskowej(POW),przynależny do V okręgu POW w Piotrkowie Trybunalskim.
• 1916 powstaje Polska Organizacja Wojskowa skupiająca 30 członków m.in.Albert i Stefan Hellvigowie,Jan Ubysz,Konstanty,Feliks i Julian Miętkiewiczowie.
• 1917 rozpoczęło działalność Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne Polskiej Macierzy Szkolnej,którego dyrektorem został dr inż.Bolesław Kołakowski.Do Bełchatowa jako instruktor został oddelegowany Stefan Starzyński,przyszły prezydent Warszawy. 
• 1918–1920 budowa drogi Bełchatów Wadlew.Miało to ogromne komunikacyjne dla miasta(ułatwienie komunikacji między Bełchatowem a Łodzią,skąd surowiec do produkcji czerpali właściciele bełchatowskich manufaktur włókienniczych.
• 1925,1 stycznia Bełchatów odzyskuje prawa miejskie przywrócone rozporządzeniem Rady Ministrów RP z dnia 22 grudnia 1924 r.o utworzeniu gminy miejskiej"Bełchatów"w powiecie piotrkowskim.(Dz.U.z 1924 nr 116 poz.1035);
  • 26 kwietnia odbywają się wybory władz miasta prezydenta,jego zastępcy oraz 3 ławników.Pierwszym prezydentem Bełchatowa po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został Ludwik Bryłka.
  • dołączenie do Bełchatowa wsi Olsztyn(teren dzisiejszego osiedla Olsztyńskiego),Zamość i Lipy(okolice ulicy Lipowej).
• 1930 powstaje Robotniczy Klub Sportowy Skra
• 1933 przyłączenie do Bełchatowa wsi Czapliniec(okolice dzisiejszej ulicy Czaplinieckiej)na mocy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 października 1933 r.o zmianie granic miasta Bełchatowa w powiecie piotrkowskim,województwie łódzkiem.(Dz.U.z 1933 nr 88 poz. 679);
• 1937,14 stycznia potwierdzenie herbu Bełchatowa.
• 1939,4 września bombardowanie Bełchatowa przez lotnictwo niemieckie;
  • 6 września wkroczenie wojsk niemieckich.Zniszczeniu uległy ulice Kościuszki,Pabianicka i rynek.Zniszczenia w budownictwie wyniosły 40%,a we włókiennictwie 50%(łącznie z maszynami i urządzeniami).Początkowo miasto zostało włączone do terenów Generalnego Gubernatorstwa.Podczas okupacji w Bełchatowie zaktywizowała się mniejszość niemiecka na czele z miejscowym pastorem Jakubem Gerhardtem,dzięki której po pół roku miasto włączono do Rzeszy,w granicach Kraju Warty,który miał zostać poddany szybkiej germanizacji.Sam Bełchatów został ogłoszony"miastem żydowskim".
• 1940 wiosną tego roku nowym komisarzem zostaje Reichsdeutscher Tramler(był komisarzem miasta do końca wojny).
• 1941 w Bełchatowie w rejonie ul.Fabrycznej,Sienkiewicza i Pabianickiej hitlerowcy założyli getto(zlikwidowane w sierpniu 1942)
• 1942,7 marca rozstrzelanie w Bełchatowie 3 żołnierzy Armii Krajowej
  • 11 sierpnia rozpoczęto likwidacje bełchatowskiego getta,gdzie stłoczono na niewielkiej przestrzeni ok.5 tys.Żydów.Wywożono ich do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i do getta łódzkiego.
• 1943 Niemcy wprowadzili dla miasta nazwę okupacyjną niem.Belchental.
• 1945,19 stycznia wyzwolenie Bełchatowa przez 63 Brygadę Pancerną dowodzoną przez Generał-lejtnanta Michaiła Fomiczewa(lub płk Fronciszewa też Froniszewa/Fromiszewa),wchodzącej w skład 10 Korpusu Pancernego Gwardii dowodzonego przez płk.Nikołaja Czuprowa z 4 Armii Pancernej,1 Frontu Ukraińskiego.Po przeszło pięcioletniej okupacji Bełchatów liczył zaledwie 3,5 tys.mieszkańców.
• 1945 organizacja życia społeczno–gospodarczego w mieście.Uruchomiło zakłady włókiennicze,centralę telefoniczną i pocztę.Rozpoczęto usuwanie zniszczeń wojennych,organizowano od postaw instytucje administracyjne i usługowe.

XX wiek,II połowa

• 1956 decyzją Rady Ministrów ze stycznia 1956 r.Bełchatów awansował do rangi miasta powiatowego.Od tej pory nastąpił szybki rozwój miasta zarówno pod względem urbanistycznym jak i społecznym.Powiat bełchatowski został podzielony na 26 gromad i 2 miasta
• 1958 oddano do użytku budynek administracyjny dla Prezydium Powiatowej Rady Nadzorczej.Obecnie budynek zajmuje na swą siedzibę Zarząd Miasta Bełchatowa.
• 1975 decyzje Rządu o rozpoczęciu budowy Zespołu Górniczo–Energetycznego"Bełchatów".
• 1977 powstanie klubu piłkarskiego pod nazwą Górniczy Klub Sportowy"Węgiel Brunatny"Bełchatów;budowa nowoczesnych zakładów pracy kopalni i elektrowni wymagała połączenia kolejowego z cały systemem gospodarczym kraju.W tym też celu wybudowano połączenie kolejowe Piotrków Trybunalski Bełchatów Miasto Rogowiec Biłgoraj,które rusza w grudniu.
  • 1 lutego włączenie do Bełchatowa Binkowa(dzisiejsze tereny osiedla Binków,Grocholic(obecnie najstarsza dzielnica miasta),Politanic,części sołectwa Dobrzelowa(wieś Paulinów) i Domiechowic zgodnie z rozporządzeniem Ministra Administracji,Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r.w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach białostockim,krośnieńskim,legnickim,nowosądeckim,piotrkowskim,rzeszowskim,tarnowskim i włocławskim.(Dz.U.z 1977 nr 2 poz.12);
  • 26 listopada powstaje Górniczy Klub Sportowy"Węgiel Brunatny"Bełchatów.W 1983 r.nazwa została skrócona do Górniczy Klub Sportowy"Bełchatów"
• 1979,25-27 maja pierwsze obchody Dni Bełchatowa.
• 1980,sierpień utworzenie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego NSZZ"Solidarność"z siedzibą przy KWB Bełchatów.Początkowo część zakładów Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego(BOP),które się przyłączyły do Związku,zostały podporządkowane MKS-owi działającemu przy Hucie Katowice.
  • 19 listopada wydobycie pierwszej tony węgla brunatnego z kopalni Bełchatów.
• 1981 synchronizacja pierwszego bloku energetycznego mocy 360 MW.
  • 18 zakładów z terenu BOPu przystępuje do Regionu NSZZ"Solidarność"Ziemi Piotrkowskiej.Przewodniczącym NSZZ"Solidarność"jest Stefan Borysewicz
  • grudzień internowanie Stefana Borysewicza.
• 1985 w siedzibie klubu"Pod kielnią"powstaje Osiedlowy Dom Kultury"Piwnica".
• 1986 Bełchatów przekroczył 50 tys.mieszkańców,w związku z tym stał się miastem prezydenckim.Pierwszym prezydentem Bełchatowa został Stanisław Wojtasik;
  • otwarcie Szpitala Rejonowego,nowocześnie wyposażonego szpitala,który otrzymał imię Jana Pawła II.
• 1988 na mocy uchwały Rady Ministrów przestaje istnieć Centralny Okręg Energetyczny,zaś wchodząca w jego skład Elektrownia Bełchatów uzyskuje samodzielność i staje się przedsiębiorstwem użyteczności publicznej.
• 1990 ze stanowiska prezydenta miasta rezygnuje Stanisław Wojtasik.W wyborach do samorządu lokalnego na przewodniczącego Rady Miasta Bełchatowa zostaje wybrany Józef Węgrzyński,zaś na stanowisko prezydenta Rada Miasta powołuje Edwarda Olszewskiego.
• 1991 uruchomiono targowisko miejskie przy ulicy Wojska Polskiego(potocznie zwane dużym rynkiem).
  • od początku czerwca Bełchatów został włączony do automatycznego ruchu telekomunikacyjnego.
• 1992 powstanie Radia Bełchatów.
  • Telewizja Bełchatów zaczyna emisję programów.
  • rozpoczęła działalność Straż Miejska Bełchatowa.
• 1993 Bełchatów przystępuje do Związku Miast Polskich.
• 1994 utworzenie Muzeum Regionalnego.
• 1995 GKS Bełchatów po raz pierwszy w historii awansował do piłkarskiej ekstraklasy.
• 1996 Minister przemysłu Klemens Ścierski wydał decyzję o budowie odkrywki"Szczerców" i Elektrowni"Bełchatów II";
  • powstaje Stowarzyszenie Kultury Alternatywnej"Zgrzyt".
  • 20 września zostaje zarejestrowane Przedsiębiorstwo Państwowe Elektrownia Bełchatów II Sp.z o.o.(obecnie ELBIS Sp.z o.o)
• 1997,28 kwietnia przyjęcie herbu(w obecnym kształcie)barwy zostały przyjęte uchwałą Rady Miejskiej Bełchatowa nr 58/V/97.
• 1998 Bełchatów zostaje siedzibą powiatu bełchatowskiego na mocy Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.w sprawie utworzenia powiatów(Dz.U.1998 nr 103 poz.652).
• 1999 Skra Bełchatów po raz pierwszy w historii awansowała do Serii A I ligi siatkówki mężczyzn(obecnie Polska Liga Siatkówki).
• 2002,15 stycznia – zostaje otworzony nowy budynek Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej.
• 2005 Skra Bełchatów po raz pierwszy w historii zdobyła Mistrzostwo Polski i Puchar Polski w siatkówce męskiej.W latach 2006-2010 powtórzyła ten sukces.
• 2006,14 sierpnia Uroczyste otwarcie Hali Energia,
• 2007 BOT GKS Bełchatów zdobył wicemistrzostwo w ekstraklasie piłkarskiej.
• 2009,17 marca miasto odwiedza Lech Kaczyński.Prezydent odwiedził Elektrownię Bełchatów i spotkał się z mieszkańcami w Hali Widowiskowo-Sportowej przy ul.1 Maja.
• 2011,28 września Odwiedziny premiera Donalda Tuska.