Bartosz Paprocki

Bartłomiej(Bartosz)Paprocki,Bartolomej Paprocký herbu Jastrzębiec(ur.ok.1540 w Paprockiej Woli,w pobliżu Sierpca,zm.27 grudnia 1614 we Lwowie)podczaszy dobrzyński,heraldyk polski i czeski(nazywany ojcem heraldyki polskiej i czeskiej),autor wielu herbarzy,pisarz,historyk,poeta i tłumacz,wydał liczne prace heraldyczne,wśród nich słynne„Herby rycerstwa polskiego”.Działał w Czechach i na Morawach na przełomie XVI i XVII wieku.Założył wieś Bartoszowiny w województwie świętokrzyskim.
Rodzina
Urodził się w rodzinie Paprockich,w Paprockiej Woli w parafii Sierpc(Stara Wola,gm.Szczutowo).Był synem Jędrzeja Paprockiego,herbu Jastrzębiec i Elżbiety z Jeżewskich.Miał dwóch braci Rosłańca,późniejszego proboszcza płońskiego i Wojciecha.Studiował na Akademii Krakowskiej,po czym przebywał u zamożnych krewnych m.in.na dworze Modliszewskiego,Gorajskiego,Piotra Gorajskiego.Po śmierci rodziców,powrócił do domu i zajął się gospodarowaniem pozostawionymi po nich dwiema maleńkimi wioseczkami Paprocką Wolą i Głogołami.Ożenił się z bogatą,podwójną wdową,Jadwigą,z domu Kossobudzką,córką Mikołaja,kasztelana sierpeckiego,dziedziczką Krajkowa i połowy Lipy koło Raciąża.Po jej śmierci wyjechał do Czech.
Twórczość
Początkowo pisał wiersze,jednak wkrótce poświęcił się pisarstwu historycznemu oraz heraldyce.Dzięki dziełom poświęconym szlachcie polskiej jak"Gniazdo cnoty"(1578)oraz"Herby rycerstwa polskiego"(1584)pogłębił i przyczynił się do utrwalenia wiedzy o genealogii polskich rodów szlacheckich.Wyjechał do Warszawy na dwór Andrzeja Taranowskiego,sekretarza królewskiego,któremu towarzyszył w jego drugim poselstwie do Stambułu.Po powrocie do kraju dowiedział się o śmierci żony,która nastąpiła w 1572 r.Osiadłszy na swych włościach otrzymał godność podczaszego Ziemi Dobrzyńskiej.W 1577 r.bierze udział w gdańskiej wyprawie Stefana Batorego.W latach 80.XVI w.wiąże się niefortunnie z rodem Zborowskich.Staje się stronnikiem Habsburgów popierając w staraniach o tron polski po śmierci Batorego austriackiego księcia Maksymiliana.Po zwycięstwie Zygmunta III w 1588 w Bitwie pod Byczyną zmuszony zostaje opuścić kraj i udaje się na emigrację do Czech i na Morawy gdzie spędził 22 lata.Przebywał na dworze biskupa ołomunieckiego Stanisława Pawłowskiego w Kromieryżu.Przez ten czas opanowuje język czeski i oddaje się pracy pisarskiej.Był autorem historii Moraw,herbarzy szlachty morawskiej i czeskiej oraz tłumaczem wierszy Jana Kochanowskiego na język czeski.Wkrótce uzyskał także czeski indygenat.Wartość dzieł Paprockiego jest o tyle większa,że korzystał z licznych źródeł polskich i czeskich,które nie zachowały się do czasów dzisiejszych.Jest także autorem wielu utworów poezji okolicznościowej,satyr,panegiryków i pamfletów.W 1610 roku u kresu życia powrócił do Polski z ogarniętych wojnami religijnymi Czech.Pozbawiony środków do życia mieszkał w klasztorach w Wąchocku oraz Lądzie.Zmarł nagle we Lwowie w 1614 r. i został pochowany w krypcie u franciszkanów.
Dzieła po polsku

• Dziesiecioro przykazań meżowo,Kraków,1575.
• Koło rycerskie w którem rozmaite zwierzęta swe rozmowy wiodą,Kraków,1576.
• Panosza to jest wysławianie panów i paniąt ziem ruskich i podolskich,Kraków,1575.
• Historia żalosna o pratkosci i okrutnosci Tatarskiej,Kraków,1575.
• Gniazdo Cnoty,zkąd herby Rycerstwa Polskiego swój początek mają,Kraków,1578.
• Krótki a prawdziwy wypis z jechania do ziemi Wołoskiej Iwana Wojewody,którego Podkową zowią,Kraków,1578.
• Hetman,Kraków,1578.
• Król,Kraków,1578.
• Testament starca jednego,który miał trzech synow,Kraków,1578.
• Historia barzo piekna i zalosna o Ekwanusie Krolu Skockim,Kraków,1578.
• Wesele Bogiń,Kraków,1581.
• Herby rycerstwa polskiego na pięcioro ksiąg rozdzielone,Kraków,1584.
• Bartosza Paprockiego Dwie broszury polityczne z lat 1587 i 1588.
• Pamięć nierządu,1588.
• Nauka rozmanitych philosophów obieranie żony,Kraków,1590
• Gwałt na pogany,1595.
• Próba cnót dobrych,Kraków,kolem 1595.
• Ogród królewski w którym krótko opisuje historye Cesarzów,Królow Polskich i Czeskich,arcyksiążąt Austryi,książąt Ruskich,Praha,1599.
• Cathalogus arcybiskupów,Kraków,1613.
• Nauka i przestrogi na różne przypadki ludzkie,Kraków,1613.
• Naprawa Rzeczypospoletej,Kraków,1895.
• Upominek,Kraków,1900.
• Odpowiedź,Kraków,1910.

Dzieła po czesku

• Zrcadlo slavného Markrabí moravského 1593 Ilustrowana drzeworytami Jana Willenbergera.Dzieło pierwotnie napisane po polsku,przełożył na język czeski Jan Wodiczka,pastor luterański.
• Kvalt na pohany,1595,
• Nová kratochvíle,Praha,1579-1600,
• Ecclesia,Praha,1601,
• Kšaft,Praha,1601,
• Půst tělesný,Praha,1601,
• Třinácte tabulí,Praha,1601,
• Diadochus,tj.posloupnost knížat a králů českých,biskupů a arcibiskupů pražských a všech třech stavů slavného království českého,to jest panského,rytířského a městského 1602 Praga
• "O valce Turecké a jiné Přibéhy: vybor z Diadochu"
• Obora,Praha,1602.
• "Panna,zenitba,zena ve staroceskie uprave polskych skladeb Reje z Naglovic"Praha,1602
• Historie o příbězích v království uherském,Praha,1602.
• Štambuch slezský Brno 1609