Żupy krakowskie

Przedsiębiorstwo powstałe pod koniec XIII wieku,w skład którego wchodziła żupa w Wieliczce(Kopalnia soli Wieliczka) i żupa w Bochni(Kopalnia soli Bochnia),wraz z warzelniami znajdującymi się w tych miastach,nadwiślańskich portów żupnych oraz w XVII wieku warzelni soli w Dobiegniewie.Przedsiębiorstwem zarządzał żupnik mianowany przez króla.Pierwszym żupnikiem tej saliny został w 1333 Francuz,Wojciech Porinus.Przedsiębiorstwo działało przez blisko 500 lat,aż do I rozbioru Polski(1772),bez większych zmian organizacyjnych.Okres rozkwitu żupy krakowskiej przypadał od XVI wieku do połowy XVII wieku.W okresie tym tylko w żupie w Wieliczce pracowało ok.2000 górników,a wydobycie przekraczało 30000 ton soli.Żupa krakowska była największym w dawnej Rzeczypospolitej zakładem przemysłowym i jednym z największych w Europie.Po I rozbiorze Polski doszło do jej podziału na dwie oddzielne kopalnie soli w Wieliczce i Bochni.