Mielnik

(biał.Мельнік)wieś w Polsce położona na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej,w województwie podlaskim,w powiecie siemiatyckim,w gminie Mielnik.Miejscowość leży nad Bugiem.W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.Miejscowość jest siedzibą gminy Mielnik.
Historia

• 1018-1022 południowy brzeg rzeki Bug w rejonie osady opanowuje Bolesław Chrobry.
• 1044-1046 od piastowskiego księcia Kazimierza Odnowiciela okolice przejmuje książę kijowski Jarosław Mądry w zamian za pomoc w stłumieniu buntu wojewody mazowieckiego Miecława
• 1240 wzmianka o przejściu przez Mielnik polsko-ruskiej wyprawy na Jaćwież.
• 1260 książę halicki Wasylko Romanowicz modli się w cerkwi pw.Bogarodzicy przed wyprawą na Jaćwież.
• 1323-1324 opanowanie ziemi drohickiej przez litewskiego księcia Giedymina.
• 1350 okolice zostały zdobyte przez litewskiego księcia Kiejstuta
• 1366 w umowie Kazimierza Wielkiego z Olgierdem,wzmiankowany jako gród litewski pod zarządem Kiejstuta
• 1378 Kronikarz Wigand z Marburga opisał próbę oblężenia grodu przez krzyżackiego komtura Bałgi Teodoryka Elnera wracającego z wyprawy na Kamieniec Litewski.
• 1379 wzmiankowany jako gród litewski
• 1382 książę mazowiecki Janusz I Starszy wykorzystuje wojnę domową na Litwie między Kiejstutem i Jagiełłą i zajmuje gród
• 1383 gród zajmuje Władysław Jagiełło.
• 1391 Władysław Jagiełło nadał zamek księciu mazowieckiemu Januszowi I Starszemu.
• ok.1408 przejęcie grodu przez litewskiego księcia Witolda
• 1420 książę litewski Witold funduje kościół katolicki pod wezwaniami Bożego Ciała,Wniebowzięcia NMP,św.Mikołaja i Wszystkich Świętych.Kościół znajdował się na zamku dolnym i posiadał jedną nawę.
• 1430-1444 Mielnik w rękach księcia mazowieckiego Bolesława IV warszawskiego
• 1439 plebanem mielnickim był ks.Maciej z Turny
• 1440,22 września nadanie miejskiego prawa chełmińskiego przez księcia czerskiego i warszawskiego Bolesława IV.W akcie tym król zezwolił miastu na posiadanie łaźni i postrzygalni.
• 1444 gród kupuje od księcia Bolesława IV warszawskiego król Kazimierz IV Jagiellończyk
• 1484 plebanem mielnickim był ksiądz Jan
• 1501
  • 1 października Aleksander Jagiellończyk ustanowił w Mielniku dziedziczne wójtostwo,mianując na ten urząd Mikołaja Rychlika,który otrzymał dwór w Osłowie,młyn nad Mętną,jatkę i karczmy.
  • 23 października Aleksander Jagiellończyk i dygnitarze litewscy zatwierdzili akt Unii mielnickiej łączący Polskę i Litwę w jedno państwo poprzez osobę tego samego władcy wybranego na wspólnej elekcji.
  • 27 października zmiana prawa miejskiego na prawo magdeburskie przez króla Kazimierza Jagiellończyka.Przywilej zezwalał na targ w sobotę i trzy jarmarki roczne,w dniach 2 czerwca,1 listopada i 8 września.
• 1506 Zygmunt I Stary na zamku oczekuje na polską koronę.
• 1513
  • przez miesiąc na zamku mieszka król Zygmunt I Stary.
  • król nakazuje budowę w mieście katolickiego kościoła filialnego Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
• 1520 stolica powiatu
• 1545 na zamku więzieni są kniaziowie moskiewscy:Fiedor Owczyna,Jendriej Palecki,Michałko Oboleński.
• 1545 drewniany skrzyniowy most przez rzekę Bug zostaje przekazany w opiekę po połowie mieszczanom Mielnika i Łosic
• lata 40.XVI w.starosta mielnicki Nikodem Janowicz Świejko z Ciechanowca herbu Dąbrowa(herb szlachecki)(1537-1549)rozbudowuje zamek
• 1551 częściowe rozebrano na zamku baszty i gotycką wieżę królewską,wznosząc na jej miejscu nowy renesansowy budynek dla króla.Wzmianka o moście przez Bug w pobliżu zamku.
• 1554 po zniszczeniu mostu w Mielniku,król zezwolił Stanisławowi Tęczyńskiemu wybudować most przez Bug w Turnej co doprowadziło do omijania odbudowanego później mostu w Mielniku i upadku gospodarczego Mielnika.
• 1566 stolica ziemi mielnickiej
• 1569 inkorporacja do Korony Polskiej
• 1580 miasto liczy około 1500 mieszkańców
• 1618 ks.Stanisław Udrzycki konsekruje odbudowany kościół pw.Bożego Ciała
• do 1646 prawosławna cerkiew w Mielniku przyjmuje unię
• 1656,marzec wojska Bogusława Radziwiłła zajmują miasto,odzyskane wkrótce przez wojska królewskie
• 1657,20-25 maja idący od Brześcia Szwedzi Gustawa Stenbocka i Węgrzy Jerzego Rakoczego palą miasto,zamek i kościół,który po odbudowie nosi nowe wezwanie Świętej Trójcy.Budowa nowego mostu w pobliżu Siemiatycz doprowadza do gospodarczego upadku miasto.W wyniku najazdów Szwedzkich,Siedmiogrodzkich i moskiewskich liczba ludności miasta spada o 68%,zabudowa została spalona doszczętnie.Liczba ludności wynosi około 450 osób.
• ok.1710 budowa drewnianego kościoła pw.św.Rocha
• 1776 budowa drewnianej cerkwi unickiej
• 1795 miasto w zaborze pruskim
• 1807 Napoleon Bonaparte po zwycięstwie nad Prusami oddaje miasto wraz z całym okręgiem zaborcy rosyjskiemu
• 1821-1823 budowa murowanej cerkwi Narodzenia Matki Bożej(Przeczystej Bogurodzicy),unickiej
• 1829 zniszczenie katolickiego kościoła św.Rocha
• 1839 na mocy postanowień synodu połockiego parafia unicka w Mielniku przechodzi do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego
• 1863 z inicjatywy władz rosyjskich zbudowana zostaje kaplica św.Aleksandra Newskiego upamiętniająca stłumienie powstania styczniowego
• 1871 zamiana gotyckiego kościoła Świętej Trójcy na cerkiew Św.Ducha
• 1915 pożar dawnego kościoła Świętej Trójcy;ruiny po 1918 przekazane parafii katolickiej
• 1919 powrót po zaborach w granice Polski
• 1920 zakończenie budowy katolickiego kościoła parafialnego pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego na miejscu kościoła św.Rocha
• 1931 zniszczenie kaplicy prawosławnej św.Aleksandra Newskiego
• 1934 utrata praw miejskich
• 1939-1941 okupacja radziecka,wysiedlenie ludności na wschód
• 1940 zamienienie kościoła Przemienienia Pańskiego na stołówkę dla Rosjan i zniszczenie wyposażenia
• 1941–1944 okupacja niemiecka
• 1953 utworzenie Mielnickich Zakładów Terenowych Przemysłu Materiałów Budowlanych
• 1966 oddana została do użytku szkoła,tzw.tysiąclatka

Zabytki

• Góra Zamkowa nad rzeką Bug,na której w średniowieczu zbudowano murowany zamek królewski,spalony w 1656 podczas potopu szwedzkiego.Miejsce zawarcia Unii mielnickiej z Litwinami;nr rej.23/A,Dec.Nr Kl.X-1/3/205/1966 z 07.03.1966 r.nr rej.23/A,Dec.535-1/6/81 z 06.10.1981 r.
• Ruiny katolickiego kościoła parafialnego Świętej Trójcy(pierwotny gotycki kościół pod wezwaniem Bożego Ciała,N.P.Marii i św.Mikołaja)wzniesiony przed 1420 na terenie zamku dolnego.Zbudowany został w stylu późnogotyckim przez księcia Witolda.Orientowany na planie prostokąta.W XVI w.rozbudowany.Spalony w czasie wojen szwedzkich.Odbudowany w XVIII w.,gdy zmieniono wezwanie.W 1866 zamknięty przez władze rosyjskie i pięć lat później zaadaptowany na cerkiew prawosławną Świętego Ducha.Spalony w 1915.W 1929 powstał komitet chcący odbudować kościół(prac nie podjęto).Ruiny rozebrali Rosjanie w 1940,nr rej.A-107 z 24.01.1957.
• Kościół parafialny Przemienienia Pańskiego z lat 1912-1920,w miejscu dawnego gotyckiego kościoła filialnego pod wezwaniem św.Rocha istniejącego w tym miejscu w latach 1513-1829.Orientowany,neobarokowy.W ołtarzu obraz z XVIII w.krucyfiks z wieku XVII,monstrancje barokowe z XVIII w.Ul.Brzeska;nr rej.A-32 z 26.09.2002 r.
• Prawosławna cerkiew parafialna Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy(ul.Brzeska 93)z 1825,murowana,w stylu klasycystycznym(do 1839 należała do unitów).Poprzednio w tym miejscu stała cerkiew drewniana z 1551,niszczona przez pożary w 1614 i 1656;nr rej.598 z 17.04.1985.
• Prawosławna kaplica cmentarna Opieki Matki Boskiej wzniesiona w 1776 jako unicka.Rozbudowana w 1985 poprzez dodanie niskiej wieżyczki-dzwonnicy.Orientowana.Drewniana,na planie prostokąta,nr rej.599 z 26.08.1985.
• Synagoga żydowska z poł.XIX w.Murowana z cegły na rzucie prostokąta,otynkowana z babińcem.Pl.Kościuszki 1;nr rej.829 z 27.05.1997.
• Plebania przy ul.Brzeskiej 69 z poł.XIX w.przebudowana w XX w.Murowana z cegły tynkowana,z gankiem,dach przekształcony;nr rej.301 z 25.11.1966.
• układ przestrzenny z XV-XVI wieku,nr rej.477 z 17.12.1979.

Przyroda
Mielnik położony jest w Dolinie Bugu w obszarze chronionym krajobrazowo,w którym na tym odcinku w 1994 utworzono Nadbużański Park Krajobrazowy o powierzchni prawie 140 tys.ha.Teren na którym leży Mielnik,ma charakter falisto-pagórkowatej równiny,urozmaiconej wzgórzami moren czołowych,z których najwyższe to Góra Uszeście(rezerwat przyrody)o wysokości 204 m n.p.m.Mielnik znajduje się w mazowiecko-podlaskim regionie klimatycznym,gdzie przeważają wpływy klimatu kontynentalnego.Amplitudy temperatur są większe od przeciętnych,a klimat charakteryzuje się dość długim,wcześnie zaczynającym się latem oraz dłuższą niż przeciętnie zimą z niskimi temperaturami.Podczas kwietniowych i majowych nocy temperatura może spadać nawet do -7 C.
Gospodarka
W Mielniku działają Mielnickie Zakłady Kredowe.
Kultura i Sport
Każdego roku na początku lipca organizowane są„Dni Mielnika”,a w amfiteatrze„Topolina”na początku sierpnia odbywają się„Ogólnopolskie Prezentacje Kultury Mniejszości Narodowych Muzyczne Dialogi nad Bugiem”,na którym prezentowane są folklor,muzyka i pieśni różnych narodów.W końcu czerwca odbywają się w Mielniku„Ogólnopolskie Zawody Wędkarskie o Puchar Przewodniczącego NSZZ„Solidarność”.W Mielniku działa IV ligowa drużyna MKS„Mielnik”.Przez miejscowość przebiega Szlak bunkrów.Przy wjeździe do wsi od strony Osłowa znajduje się pomnikowa 120-letnia sosna zwyczajna.