Sierpc

Miasto w województwie mazowieckim,siedziba władz powiatu sierpeckiego,położone nad rzeką Sierpienicą przy jej ujściu do Skrwy.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa płockiego.Według danych z 31 grudnia 2010 r.miasto miało 18815 mieszkańców.

Warunki naturalne

Miasto Sierpc leży na Wysoczyźnie Płońskiej.
Według danych z roku 2002 Sierpc ma obszar 18,6 km²,w tym:

• użytki rolne:68%
• użytki leśne:3%

Miasto stanowi 2,18% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2009:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	18653	100	9858	52,85	8795	47,15
gęstość zaludnienia(mieszk./km²)	1002,9		530		472,9

Historia
Obcojęzyczne nazwy miasta

• jid.Sheps
• niem.Sichelberg
• ros.Серпецъ

Wczesne średniowiecze
Ukształtowanie terenu,na którym położone jest miasto,nasuwa przypuszczenie,że dawno temu rozciągało się tu jezioro.Już jednak na rok 400 p.n.e.datowane są pozostałości osad ludzkich na tym terenie.Genezą założenia miasta było prawdopodobnie miejsce noclegu podróżnych przemierzających przez gęste bory szlak bursztynowy z Pomorza na południe.Już w X w.Sierpc był znaczącym grodem;istnieją wzmianki mówiące o erygowanej w 1003 r.parafii i budowie kościoła w miejscu pogańskiej świątyni.W XII w.raz na tydzień odbywały się tu targi.Ponadto rozwijało się rzemiosło.Prawdopodobnie już wtedy istniała kasztelania sierpecka.
Średniowiecze
Mimo długiej tradycji osadniczej Prawa miejskie Sierpc uzyskał dopiero w roku 1322(lokacja na prawie średzkim),stosunkowo późno biorąc pod uwagę rozwój lokacji miejskich na przodującym pod tym względem Śląsku.W roku 1356 ma miejsce druga lokacja na prawie magdeburskim.Od tego czasu zaznacza się rozwój miasta dzięki ożywionemu handlowi.W roku 1495 Księstwo płockie,w którego granicach znajdował się Sierpc,zostało przyłączone do Korony.W XV i XVI wieku niezwykle rozwinęło się sukiennictwo.O bogactwie miasta świadczy fakt,że istniały w nim wówczas 4 kościoły.

Nowożytność
W latach 1530,1630 i 1794 miały miejsce wielkie pożary miasta.Poważne zniszczenia miały także miejsce podczas potopu szwedzkiego.Na terenie ziemi sierpeckiej rozgrywały się bitwy powstańcze.28 września 1831 roku pod Sierpcem miała miejsce potyczka polskiego pułku z carską konnicą,gdzie mężnie walczyła Barbara Bronisława Czarnowska.Powstanie styczniowe 1863 roku również nie ominęło tych terenów.Miało miejsce kilka potyczek powstańczych w okolicach Sierpca.Ponowny rozwój miasta zaznaczył się od połowy XIX w.Około połowy mieszkańców miasta stanowiła ludność żydowska.W czasie zaborów zaznaczył się napływ ludności rosyjskiej.Nadal kontynuowane były tradycje targowo-handlowe.Nastąpił rozwój przemysłu piwowarskiego,spożywczego(np.fabryki octu) i materiałów budowlanych(cegielnie).
1. poł.XX wieku
Kolejne zniszczenia przynoszą walki rosyjsko-niemieckie w czasie I wojny światowej.W czasie wojny polsko-bolszewickiej miasto było zajęte przez wojska rosyjskie.W okresie międzywojennym zaznacza się w Sierpcu szczególny rozwój spółdzielczości.W 1924 r.do Sierpca dotarła kolej normalnotorowa.Obecnie Sierpc jest czterokierunkowym węzłem kolejowym(linie do Nasielska,Torunia,Płocka i Brodnicy),jednak ruch pasażerski jest znikomy.Sierpc był również jednym z ostatnich węzłów obsługiwanych przez parowozy(aż do początku lat 90.XX wieku).
II wojna światowa
W latach okupacji niemieckiej w Polsce(1939-1945),w Sierpcu dokonano kilka mordów i zbiorowych egzekucji.W czerwcu 1940 Niemcy dokonali w pobliżu miejscowego zakładu karnego masowej egzekucji 180 więźniów oraz 20 umysłowo chorych.W połowie września 1942 do więzienia w Sierpcu przywieziono 152 osoby(uczniów i nauczycieli z Bydgoszczy),po kilku dniach zamordowano ich w masowej egzekucji.Łącznie w sierpeckim więzieniu zginęło w latach 1939-1945 ok.400 osób.W latach 1939-1942,w siedzibie Gestapo w Sierpcu(dom Wenderlichów),torturowano i rozstrzeliwano ludzi przywożonych na przesłuchania zastrzelono ok.300 osób(wielu strzałem w tył głowy).W latach 1941-1944 funkcjonowały w Sierpcu i okolicach także karne obozy pracy(na przykład w miejscowości Mieszczk).Administracyjnie Sierpc został włączony do rejencji ciechanowskiej w prowincji Prus Wschodnich.Nazwę miasta zniemczono jako"Sichelberg" i zostało stolicą powiatu ziemskiego o nazwie:Landkreis Sichelberg.
Lata PRL
Do 1954 roku Sierpc był siedzibą wiejskiej gminy Borkowo.
III Rzeczpospolita

Zmiany ustrojowe w kraju miały oczywiście również swe odzwierciedlenie w zmianach zachodzących w Sierpcu.Od 1 czerwca 1990 r.władza lokalna w mieście i gminach powróciła w ręce samorządów lokalnych.1 września tegoż roku,zarządzeniem Wojewody Płockiego,powołano Urząd Rejonowy,będący terenową ekspozyturą rządowej administracji ogólnej.Rejon obejmował miasto Sierpc i 6 gmin wiejskich.W 1990 roku zdemontowano pomnik Juliana Marchlewskiego,który stał w parku przy ul.Marchlewskiego(obecna ul.Jana Pawła II).Na jego miejscu,w 1993 roku ustawiono Pomnik Ofiar Katyńskich,poświęcony mieszkańcom Sierpca zamordowanym w obozach w Starobielsku,Ostaszkowie i Kozielsku.Ponadto zmieniono wiele nazw ulic,kojarzonych z panującym dotychczas systemem.1 stycznia 1999 r.Sierpc 4 raz w swej historii stał się miastem powiatowym.Powiat obejmuje miasto Sierpc oraz 6 gmin wiejskich:Gozdowo,Mochowo,Sierpc,Rościszewo,Szczutowo i Zawidz.26 czerwca 2000 r.Rada Powiatu zatwierdziła nowy herb.
Architektura
Zabytki i atrakcje turystyczne

• gotycki kościół pw.świętych Wita,Modesta i Krescencji,farny,z XIV lub XV w.wnętrze barokowe,ołtarz z elementami rokokowymi,w murach kościoła zachowały się fragmenty wcześniejszej romańskiej świątyni,według podania miejscowego wybudowanej na ruinach świątyni pogańskiej.
• gotycki kościół pw.św.Ducha z końca XV w.wewnątrz późnogotycka polichromia z lat 1519-1529
• zespół klasztorny na wzgórzu zwanym dawniej Loret:
  • gotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z XVI w.wewnątrz gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XIV w.w neoromańskim ołtarzu głównym.
  • barokowy klasztor benedyktynek z pocz.XVIII w.murowany z cegły z kaplicą z barokowym wnętrzem.
  • barokowa dzwonnica murowana z końca XVIII w.
• poewangelicki kościół św.Stanisława Kostki,z 1913 roku,zwany potocznie kościołem szkolnym,wybudowany w stylu neogotyckim,obecnie znacznie przebudowany
• drewniany kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1744,przeniesiony ze wsi Drążdżewo do skansenu w Sierpcu w 2007 r.
• ruiny kościoła pw.św.Krzyża z XIV w.
• cmentarz żydowski
• klasycystyczny ratusz z 1841 r.obecnie siedziba Muzeum Wsi Mazowieckiej
• drewniany dom Kasztelanka z przełomu XVII i XVIII w.z charakterystycznym łamanym dachem
• klasycystyczna cerkiew z drugiej poł.XIX w.obecnie pozbawiona kopuł i znacznie przebudowana zachował się ciekawy kolumnowy portyk;obecnie siedziba sądu
• Muzeum Wsi Mazowieckiej skansen na obrzeżach miasta
• jatki miejskie z 1830 r.
• drewniana zabudowa najstarszej części miasta
• cmentarz parafialny z zabytkowymi XIX-wiecznymi nagrobkami m.in.Ludwika Bytnera(zm.1848 r.)Wojciecha Chrzanowskiego(zm.1848 r.) i wielu innych.

Kultura i rozrywka

Wiosną 2008 r.w Sierpcu wykonano zdjęcia do filmu Generał Nil.Sierpc odgrywał wyzwalany w styczniu 1945 r.Milanówek,a dworzec kolejowy dworzec w Białej Podlaskiej,na który przybył w 1947 r.transport byłych więźniów syberyjskich łagrów.
Placówki kulturalne

• Centrum Kultury i Sztuki im.Marszałka Józefa Piłsudskiego(przed przebudową zwane Domem Kultury)założone w 1938 roku
• Miejska Biblioteka Publiczna istniejąca od 1945 roku
• Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta powołana w 2007 roku

Kina

• Kino Jutrzenka powstałe w 1935 roku(wówczas jeszcze bez obecnej nazwy)wraz z wybudowaniem i oddaniem do użytku Domu Katolickiego,w którym znajdowała się obszerna sala widowiskowa,gdzie wyświetlano czasami także filmy,ukształtowane w pełni jednak dopiero w trakcie okupacji hitlerowskiej po gruntownej przebudowie pomieszczeń w tymże budynku,działające również po wojnie w tym samym miejscu z obecną nazwą do marca 1990 roku,ponownie reaktywowane pod tą samą nazwą 28 marca 2008 roku,początkowo w ramach działalności Domu Kultury,we współpracy z warszawską firmą Kaktoos,będąc otwartym w piątki i soboty oraz oferując łącznie trzy seanse na dzień,a od 27 kwietnia 2012 roku po trwającej blisko 2 lata i 6 miesięcy przerwy związanej z opóźnioną o pół roku modernizacją i rozbudową Domu Kultury funkcjonujące w ramach nowo powstałego Centrum Kultury i Sztuki im.Marszałka Józefa Piłsudskiego,ulokowane w jego nowo oddanej do użytku sali widowiskowo-kinowej.Kino to jest w stanie pomieścić jednorazowo 300 osób w trakcie jednego seansu oraz wyświetlać zarówno filmy tradycyjne(2D)jak i trójwymiarowe(3D).

Muzea

• Skansen Muzeum Wsi Mazowieckiej
• Ratusz ekspozycje czasowe z Muzeum Wsi Mazowieckiej

Media lokalne
Telewizja

• TV Sierpc działająca w ramach operatora telekomunikacyjnego Vectra S.A

Prasa

• Kurier Sierpecki tygodnik
• Tygodnik Płocki tygodnik
• Sierpeckie Rozmaitości kwartalnik
• Nasz Sierpc kwartalnik(darmowy biuletyn Urzędu Miasta)

Media elektroniczne

• sierpc.com.pl Strona miasta
• sierpc.pl Strona Urzędu Miasta
• bip.sierpc.pl Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Sierpc
• sierpc.net.pl Sierpecki Portal Informacyjny
• www.tvsierpc.pl TV SIERPC Portal Telewizji Lokalnej

Wspólnoty wyznaniowe
Sierpc jest siedzibą,powstałego w 1506 roku dekanatu sierpeckiego,w którego skład wchodzą wszystkie rzymskokatolickie parafie mające swe siedziby w Sierpcu.Ponadto Sierpc zamieszkuje grupa członków Kościołów o charakterze protestanckim,oraz zbór Świadków Jehowy.
Parafie rzymskokatolickie

• Parafia św.Benedykta
• Parafia św.Maksymiliana Kolbego
• Parafia śś.Wita,Modesta i Krescencji

Zbory protestanckie

• Zbór zielonoświątkowy w Sierpcu
• Zbór kościoła Chrystusowego w Sierpcu

Inne

• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy.

Historyczne
Niegdyś na terenie miasta działały:

• Parafia ewangelicko-augsburska(1837-1945)
• Żydowska gmina wyznaniowa(do 1939)
• Parafia prawosławna(do 1915)

Cmentarze
rzymskokatolickie

• Cmentarz parafialny
• Cmentarz komunalny

judaistyczne

• Cmentarz żydowski w Sierpcu ul.Jagiełły(lapidarium)

ewangelickie

• Cmentarz ewangelicki przy ul.Benedyktyńskiej(nieistniejący)
• Cmentarz ewangelicki przy ul.Kościuszki(nieczynny,zintegrowany z cmentarzem parafialnym)

prawosławne

• Cmentarz prawosławny przy ul.Kościuszki(nieczynny,zintegrowany z cmentarzem parafialnym)

przykościelne

• Cmentarz przykościelny farny(nieistniejący)
• Cmentarz przykościelny św.Ducha(nieistniejący)
• Cmentarz przykościelny klasztorny(pozostało kilka epitafiów)
• Cmentarz przykościelny św.Wawrzyńca(nieistniejący)
• Cmentarz przykościelny św.Krzyża(nieistniejący)

wojenne

• Cmentarz wojenny przy ul.Rypińskiej(pochowano uczestników powstania styczniowego i ofiary II wojny światowej)
• Kwatera na cmentarzu parafialnym ofiary mordu w więzieniu sierpeckim z 1945 roku
• Kwatera żołnierzy radzieckich na terenie byłego cmentarza ewangelickiego

choleryczne

• Cmentarz przy ul.Sempołowskiej,wokoło ruin kościoła św.Krzyża

Edukacja
Przedszkola:

• Miejskie Przedszkole nr 1"Słoneczna Jedynka"
• Miejskie Przedszkole nr 2
• Miejskie Przedszkole nr 3
• Miejskie Przedszkole nr 4 im.Czerwonego Kapturka

Szkoły Podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 2 im.Armii Krajowej
• Szkoła Podstawowa nr 3 im.ks.Jana Twardowskiego
• I Prywatna Szkoła Podstawowa

Gimnazja:

• Gimnazjum Miejskie im.Mikołaja Kopernika
• I Niepubliczne Gimnazjum
• Katolickie Gimnazjum im.bp.Leona Wetmańskiego(tzw.Leonium)

Szkoły ponadgimnazjalne:

• Liceum Ogólnokształcące im.mjra Henryka Sucharskiego
• Zespół Szkół nr 1 im.gen.Jose de San Martin(tzw.Mechanik)
• Zespół Szkół Zawodowych nr 2(tzw.Ekonomik)

Uczelnie wyższe:

• Wydział zamiejscowy Wyższej Szkoły Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie
• Wydział zamiejscowy Collegium Varsoviense
• Wydział zamiejscowy Wyższej Szkoły Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki

Inne:

• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im.Marii Konopnickiej
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im.Marcina Kamińskiego
• Społeczna Szkoła Muzyczna II stopnia Sierpeckiego Towarzystwa Muzycznego

Gospodarka
Przemysł
Sierpc otoczony jest rolniczymi gminami,charakteryzującymi się czystym środowiskiem naturalnym i wolnymi od zanieczyszczeń produktami rolnymi.W mieście zarejestrowanych jest ponad 1600 podmiotów gospodarczych.Zdecydowaną większość tych podmiotów stanowią jednostki prywatne zakłady osób fizycznych.Jest tu zdecydowana przewaga sektora handlu i napraw.Kolejnymi, najbardziej aktywnymi sektorami w gospodarce Sierpca jest przemysł,budownictwo i usługi transportowe.

Największe zakłady:

Zakłady przetwórcze

• Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska
• Zakład Przetwórstwa Mięsa„Olewnik”
• Kasztelan Browar Sierpc
• Cargill(Polska)sp.z o.o.Wytwórnia w Sierpcu

Zakłady odzieżowe

• Z.P.O.„Marjoss”
• Z.O.„Melton”

Zakłady budownictwa i produkcji

• P.U.P.„Budexpol”
• P.H.U.„Budomex”
• Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodno–Melioracyjnego„Melbud”
• GMN„Techmet”
• Zakład Produkcji Czekolady i Art.Cukierniczych„Wiepol”
• Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej„Empegek”
• Zakład Energetyczny Płock Dystrybucja Zachód sp.z o.o.w Sierpcu
• Wytwórnia Worków Papierowych Alicja i Jan Kaplarczyk Sp.j.

Transport
Kolejowy
Drogowy Sierpc jest jednym z ważniejszych węzłów drogowych o charakterze regionalnym i krajowym,usytuowanym przy drodze krajowej nr 10 oraz przy drogach wojewódzkich nr 541 i 560.W przyszłości planowana jest budowa drogi ekspresowej S10 na południu miasta oraz ok.3 kilometrowej obwodnicy wschodniej w ciągu drogi wojewódzkiej nr 560,mającej na celu odciążenie ruchu w mieście.Komunikacja autobusowa obsługiwana jest przez PKS w Płocku S.A(należący do grupy Mobilis sp.z.o.o) i najczęściej w przypadku wybranych połączeń przelotowych przez Kujawsko-Pomorski Transport Samochodowy S.A,PKS Ostróda sp.z.o.o,PKS Grudziądz sp.z.o.o,PKS Gdańsk sp.z.o.o,PKS"Polonus"w Warszawie S.A,Komfort-Bus i przez niektóre spółki PKS należące do grupy Mobilis sp.z.o.o(tj.PKS w Bartoszycach S.A,PKS w Ciechanowie S.A i PKS w Mławie S.A),oraz przez lokalnych,indywidualnych,prywatnych przewoźników(Jantar,Janakiewicz oraz pojedynczy,niezależni kierowcy).Komunikacja ta odbywa się przede wszystkim na dworcu PKS zlokalizowanym na ul.Konstytucji 3 Maja(wszystkie dostępne połączenia)oraz przelotowo na wszystkich przystankach autobusowych w mieście i bezpośrednio pod nim(wybrane połączenia).Funkcjonują tu także połączenia taksówkowe obsługiwane przeważnie przez lokalnych,indywidualnych kierowców działających pod własnym szyldem,realizowane na trzech postojach:na pl.Chopina(obok Targowiska Miejskiego na ul.Bolesława Prusa),ul.Konstytucji 3 Maja(naprzeciw dworca PKS) i ul.Dworcowej(przy dworcu PKP)bądź telefonicznie u miejscowych przewoźników TAXI.Miasto nie posiada komunikacji miejskiej. Sport Piłka nożna W Sierpcu działa klub sportowy MKS Kasztelan Sierpc z sekcją piłki nożnej która obecnie gra w IV lidze Mazowsze(północ),
Piłka ręczna
Ten sam klub prowadzi sekcję piłki ręcznej występującej w II lidze szczypiornistów.
Taekwondo olimpijskie
W Sierpcu działa Klub Sportowy Taekyon,którego zawodnicy trenują olimpijską odmianę koreańskiej sztuki walki taekwondo.W klubie trenuje 5 medalistów Mistrzostw Polski Juniorów.
Honorowi Obywatele Miasta Sierpca

• papież Jan Paweł II(od 10 listopada 1999 r.)
• dr Norberto Auge Ambasador Republiki Argentyńskiej w Polsce(od 19 września 2001 r.)
• Ryszard Kaczorowski ostatni Prezydent RP na uchodźstwie(od 2009 r.)
• Adam Struzik marszałek województwa mazowieckiego w latach 2001(od 2010 r.)

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Zlaté Moravce,
• Kawadarci
• Hulín

Urodzeni w Sierpcu

• Jerzy Adamski polski bokser,srebrny medalista olimpijski
• Edward Bekier chemik,profesor zwyczajny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
• Michał Cieślak polski wioślarz,brązowy medalista olimpijski z 1992
• Jakub Chojnacki prezes Towarzystwa Naukowego Płockiego w latach 1968-2002.
• Ziemowit Gawski polski działacz społeczny,poseł na Sejm RP
• Zbigniew Girzyński polski polityk,poseł na Sejm RP
• Edward Gronczewski oficer GL-AL,MO i LWP,dyplomata,pisarz historyczny
• Wojciech Gryczewski polski adwokat,poseł na Sejm RP
• Bronisław Gostomski polski duchowny katolicki,kapelan prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego
• Anna Jagodzińska polska modelka
• Marek Jagodziński polski archeolog
• Piotr Jarecki polski duchowny,biskup
• Abraham Neuman malarz,grafik
• Andrzej Nowakowski polski polityk,prezydent Płocka od 2010 roku
• Jaśko Pilik szlachcic,właściciel miasta Sierpc w latach 1389-1399
• Jan Rolbiecki polski konstruktor
• Romuald Stopiński polski rzemieślnik,zegarmistrz,poseł na Sejm PRL
• Jan Zawidzki fizykochemik,m.in.profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego,Politechniki Warszawskiej
• Cezary Zbierzchowski polski pisarz fantastyczny