Brześć Kujawski

Miasto w województwie kujawsko-pomorskim,w powiecie włocławskim,siedziba gminy Brześć Kujawski.Położone nad rzeką Zgłowiączką,na krańcu Pojezierza Wielkopolskiego.Według danych z 31 grudnia 2010 r.miasto miało 4603 mieszkańców.Dawna siedziba książąt kujawskich.Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.Obecnie miasto jest ośrodkiem drobnego przemysłu metalowego i materiałów budowlanych.

Położenie

Brześć Kujawski znajduje się w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego.Miasto leży w północnej części Pojezierza Kujawskiego.Historycznie na Kujawach.Przez miasto przepływa rzeka Zgłowiączka.W północnej części Brześcia znajduje się jezioro Cmentowo.Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia miasta wynosiła 7,04 km².
Historia
Ślady osadnictwa z epoki neolitu.Od XIII w.ważny gród obronny,siedziba książąt kujawskich.W 1250 uzyskał prawa miejskie.Brześć kilkunastokrotnie zmieniał w ciągu swych dziejów nazwę i pod tym względem uzyskał chyba pierwsze miejsce w Polsce.Pominąwszy nazwy,których brzmienie usiłowano w dokumentach pogodzić z pisownią łacińską,nazw o polskim brzmieniu i polskiej pisowni,używanych w mowie potocznej ludu,było aż siedem:Brzest,Brzeszcze,Brzesko,Breszcze,Brzeczk,Brzeście i wreszcie Brześć.23 kwietnia 1228 r.w Brześciu odbyła się uroczysta ceremonia nadania zakonowi krzyżackiemu ziemi przez Konrada Mazowieckiego.Było to uposażenie tymczasowe,w skład którego wchodziły 4 wsie oraz zamek Dybów.Wzajemne stosunki szybko uległy pogorszeniu,co miało znaczący wpływ na Brześć i okoliczne ziemie.Już w roku 1308 wybuchł pierwszy groźny zatarg o Gdańsk i Pomorze pomiędzy Władysławem Łokietkiem a Zakonem.Strony konfliktu zjeżdżały się w Brześciu kilkakrotnie w latach 1311,1320 i 1435 nie osiągając jednak porozumienia.Dnia 10 lutego 1321 r.odczytano w Brześciu wyrok papieski,nakazujący Zakonowi zwrot zagrabionej ziemi pomorskiej.Krzyżacy wyrok ten odrzucili.Wkrótce też,w 1332 roku,podczas wyprawy wojennej przyłączyli Brześć do swojego państwa.Miasto powróciło pod panowanie polskie na mocy pokoju w Kaliszu w 1343 roku.Jednak Brześć przez blisko 100 lat żył nadal pod groźbą najazdów,które powtarzały się kilkakrotnie,nawet po bitwie grunwaldzkiej.Krzyżacy po raz ostatni oblegali Brześć w 1431 roku,nie zdobywając go tym razem.Od XIV wieku Brześć był stolicą województwa brzeskiego,które po unii lubelskiej przemianowano na brzeskokujawskie.Istniało ono aż do czasów rozbiorów.Przez cały okres wojen z zakonem krzyżackim królowie polscy często odwiedzali to miasto bądź to podczas prowadzonych z Krzyżakami walk,bądź też układów.Wojna trzynastoletnia toczyła się już poza granicami ziemi brzesko-kujawskiej,a do murów Brześcia w okresie następnych 200 lat nie miała już dotrzeć żadna nawałnica wojenna.Brześć w XVI i XVII w.stanowił ośrodek handlu zbożem,podupadły po wojnach szwedzkich.W 1793 miasto znalazło się w zaborze pruskim,od 1807 w Księstwie Warszawskim,a od 1815 w Królestwie Polskim.Podczas okupacji hitlerowskiej w mieście znajdowało się getto.Niemcy podczas okupacji zmienili nazwę miasta na Brest-Kujawien(1939-1942),po czym na Brest(Wartheland)(1943-1945).Do kwietnia 2008 działał również przemysł cukrowniczy,jednak we wrześniu 2008 cukrownia w Brześciu Kujawskim została zamknięta.
Zabytki

• gotycki kościół św.Stanisława Biskupa zbudowany po 1332,rozbudowany w XV w.regotycyzowany w 1908 wg proj.T.Pajzderskiego;wewnątrz polichromie J.Makarewicza z lat 1925-1927 i witraże z lat 1908-1911,projektowane przez K.Krzyżanowskiego,
• kościół podominikański z 2 połowy XIV w.przebudowany w latach 1922-1928 z wprowadzeniem elementów neobarokowych,
• pozostałości murów miejskich z XIV w.(wtopione w późniejsze budynki mieszkalne)
• klasycystyczny ratusz z 1824,wg proj.H.Marconiego,
• budynek dawnego więzienia,wzniesiony na miejscu zamku królewskiego Kazimierza Wielkiego z XIV w.rozbudowanego przez Władysława Jagiełłę,
• liczne domy z XVIII-XIX w.m.in.:
  • pl.Łokietka 2,klasycystyczny z 1.poł.XIX w.
  • pl.Łokietka 5,6,7,z przełomu XVIII i XIX w.przekształcone
  • pl.Łokietka 8,z 1797 r.barokowo-klasycystyczny
  • ul.Narutowicza 7,9,klasycystyczne z 1.poł.XIX w.
  • ul.Narutowicza 13,z poł.XIX w.
  • ul.Reymonta 20,klasycystyczny z poł.XIX w.
  • ul.Reymonta 27,barokowy z XVIII w.
• zespół budynków cukrowni z końca XIX w.

Transport
Węzeł drogowy.
W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• 62 Strzelno-Brześć Kujawski-Płock-Drohiczyn
• 265 Brześć Kujawski-Kowal-Gostynin
• 268 Brześć Kujawski-Brzezie
• 270 Brześć Kujawski- Lubraniec-Izbica Kujawska- Brdów- Koło

Gospodarka
W mieście znajduje się firma KFMR Krukowiak.