Moszczenica

Wieś w Polsce położona w województwie małopolskim,w powiecie gorlickim,w gminie Moszczenica.W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.

Historia Moszczenicy

Początki osadnictwa Ślady kultury ludzkiej na terenie ziemi bieckiej pochodzą z okresu neolitu,ok.1700 r.p.n.e.Najstarsza ludność z tego okresu pozostawiła po sobie liczne narzędzia krzemienne i kamienne,znalezione nad rzeką Ropą w Bieczu,Gorlicach i okolicach.Osadnictwo na tym terenie skupiało się wokół rzeki Ropy.W XIV wieku rozwinęła się kolonizacja niemiecka lokująca wsie na prawie niemieckim(magdeburskim).Wtedy też założono ok.1348 roku Moszczenicę i wiele innych.W sumie na terenie kasztelanii bieckiej w XIV wieku powstało 57 osad.
Lokowanie wsi
Moszczenica to siedziba gminy,założona w czasach Króla Kazimierza Wielkiego przez Jana Herberta w 1348 roku,na prawie niemieckim(magdeburskim).Położona na Pogórzu Ciężkowickim w malowniczej dolinie rzeczki Moszczanki.Niegdyś wchodziła w skład niegrodowego starostwa libuskiego.Jeszcze przed założeniem wsi,na jej dolnym terenie zamieszkiwali osadnicy,którzy przybyli na te ziemie w XII i XIII wieku.Większa część ludności została jednak wymordowana lub wzięta do niewoli(jasyr)przez Tatarów.Fakt wcześniejszego zamieszkiwania na tych terenach podkreśla również akt lokacyjny„wszystkie dotychczasowe prawa polskie zostają zniesione i zastąpione prawem niemieckim”.W dniu 23 czerwca 1348 roku król Kazimierz Wielki wydał dokument lokacyjny na założenie wsi nad rzeką Moszczenycza.Oryginał tego dokumentu jest nieznany,a kopia pochodzi z wpisu do ksiąg grodzkich bieckich dokonanego dwieście lat później(31 sierpnia 1584),roku według transumptu królowej Jadwigi w Krakowie z 16 marca 1399 roku.Obszar nowo lokowanej wsi był stosunkowo duży i wynosił 80 łanów(jeden łan frankoński to 43,5 morgi,czyli 24,48 hektary).Jako,że wieś zlokalizowano w dolinie rzeki na terenach równinnych,jej obszar podzielono na pasy ciągnące się od rzeki lub drogi do granicy wsi albo lasu.Był to tzw.układ łanowy,którego pozostałości możemy jeszcze dziś zaobserwować.
Rozwój osadnictwa
Osadnictwo rozwijało się powoli,gdyż konieczne było karczowanie lasów.Zwykle proces ten postępował od ujścia w górę rzek i potoków.Stąd możemy przyjąć,że górna część Moszczenicy jest późniejsza od dolnej.Prawdopodobnie to osadnicy pochodzenia niemieckiego karczowali teren pod uprawę i dlatego górna część Moszczenicy(wcześniejsza)nazywana jest często w dokumentach niemiecką,a dolna(późniejsza)polską.Ludność nowo założonej wsi składała się z grupy osób pochodzenia polskiego i niemieckiego,Mogą o tym świadczyć na przykład rozpowszechnione w Moszczenicy Górnej nazwiska:Niemiec i Brach.W lutym 1846 r.podobnie jak w sąsiednich miejscowościach,doszło ze strony chłopów do krwawych napaści na dwory.Wydarzenia te przeszły do historii jako rzeź galicyjska.W 1847 roku nastąpiła klęska głodu,a później epidemie,w wyniku których w przeciągu dwóch lat zmarło w Moszczenicy prawie tysiąc osób.
Ciekawostki
Moszczenica a Propaganda PRL
W 2007 roku,na drugiej płycie(lata 50.)z cyklu"Propaganda PRL",ukazującego życie codzienne w czasach komunizmu,pojawił się film pt."Kobiety z Moszczenicy",nagrany 8 marca 1950 roku.Zaczyna się on ukazaniem kobiet,śpieszącym się na zebranie koła gospodyń wiejskich gromady Moszczenica.Następne ujęcie prowadzi do środka świetlicy,gdzie z okazji Dnia Kobiet przemawia ówczesna przewodnicząca,Kunegunda Jemiołowa.Później poszczególne mieszkanki deklarują z okazji swojego święta...dodatkowe zobowiązania produkcyjne.Na taśmie utrwalono,jak Julia Bożek deklaruje 20 akrów(tu głos lektora jest uciszony przez wiwaty),Stanisława Repeć 1000 dodatkowych jaj,a Wiktoria Garnuch obiecuje założyć hodowlę czerwonego bydła.Film kończy się entuzjastycznym podpisywaniem deklaracji przez kobiety i podziwem dla ich przedsiębiorczości.
Odkrycie pozostałości średniowiecznego kościoła
W 2009 podczas prac przy budowie kanalizacji odkryto pozostałości kościoła pod wezwaniem Matki Bożej,Koronacji Chrystusa oraz Św.Szymona i Judy Tadeusza,pochodzące z połowy XIV wieku.
Znani mieszkańcy wsi
W Moszczenicy urodził się biskup tarnowski,Leon Wałęga.