Ciężkowice

Miasto w woj.małopolskim,w powiecie tarnowskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ciężkowice.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.tarnowskiego.W 1934 roku pozbawione zostały praw miejskich;odzyskały je w 1 stycznia 1998 roku.Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 977 oraz linia kolejowa nr 96 ze stacją Bogoniowice-Ciężkowice.
Położenie
Położone na Pogórzu Ciężkowickim nad rzeką Biała.Charakter rolniczo-turystyczny.Według danych z 31 października 2010 miasto ma 4322 mieszkańców.
Historia
Legendy głoszą,że założycielem Ciężkowic był Cieszko,stryj Mieszka I,wędrujący wraz ze swą drużyną przez Małopolskę.Zabłądziwszy kiedyś na polowaniu,woje natknęli się na uroczą krainę.Wielu z nich ziemie te spodobały się tak bardzo,że osiedlili się tam,na cześć wodza nazywając swą osadę Cieszkowicami.Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1125 roku,kiedy po raz pierwszy umieszczono ją w akcie legata Idziego z Tuskulum,z którego wynika,że wieś ta była własnością benedyktynów tynieckich.Osada założona w 1288 r.Zezwolenie na lokację miasta wydał 29 lutego 1348 Kazimierz III Wielki.Zasadzenia miasta dokonali dwaj mieszczanie ze Starego Sącza bracia Minard i Mikołaj.W okresie po lokacyjnym funkcjonowała przejściowo również nazwa niem.Hardenberg.Przez Ciężkowice przebiegało wiele szlaków handlowych,prowadzących z Czech i Węgier do Krakowa.Miasto posiadało prawo do organizacji cotygodniowych targów.Handlowano głównie wyrobami tkackimi i rzemieślniczymi,solą oraz produktami rolniczymi,szczególnie szeroko znanym ciężkowickim nabiałem.Sprowadzano węgierskie wina oraz konie.Do dziś co środę na rynku ciężkowickim organizowany jest targ.W 1358 roku w Ciężkowicach wybudowano kościół pod wezwaniem św.Andrzeja i założono parafię.Już wcześniej jednak istniał tam kościół pod wezwaniem św.Krzyża,założony przez benedyktynów,który potem wyburzono.Dzisiejszy kościół pochodzi z początku XX wieku.Ciężkowice bardzo podupadły i straciły znaczenie podczas zaborów.Znalazły się w zaborze austriackim,więc językiem urzędowym stał się niemiecki.Językiem niemieckim posługiwano się również w szkołach.Wprowadzono wtedy trzy klasy nauczania.Do klasy elementarnej uczęszczali uczniowie w wieku 6-12 lat.Uczyli się poznawania liter niemieckich,głoskowania i czytania oraz tłumaczenia poszczególnych wyrazów z języka niemieckiego na polski.W klasie pierwszej(8-14 lat)obowiązywał mały katechizm w języku niemieckim i polskim,czytanie niemieckie i polskie,pisanie,rachowanie,ortografia,znajomość głównych części mowy,praktyczna nauka języka niemieckiego.Do klasy drugiej uczęszczały dzieci w wieku 10-16 lat.Uczyły się religii,ewangelii,czytania niemieckiego i polskiego,kaligrafii,ortografii i gramatyki niemieckiej.Podczas II wojny światowej w okolicach Ciężkowic stacjonowały oddziały Armii Krajowej.W okolicy znajduje się wiele austriackich,pruskich i rosyjskich cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej.Ciężkowice pozbawione zostały praw miejskich w 1934 roku(odzyskały je po 64 latach).Na drugim brzegu rzeki Białej,w miejscowości Kąśna Dolna znajduje się otoczony rozległym kompleksem parkowym dworek Ignacego Jana Paderewskiego.Dworek pochodzi z początku XIX wieku.W roku 1897 został przebudowany przez nowego właściciela Ignacego Jana Paderewskiego,któremu bardzo spodobała się okolica i który wielokrotnie przyjeżdżał do Kąśnej Dolnej pomiędzy kolejnymi podróżami.Obecnie jest to jedyna zachowana posiadłość kompozytora.W 1903 roku Paderewski odsprzedał swą posiadłość Helenie i Włodzimierzowi Kodrębskim.Od tego czasu dworek wielokrotnie zmieniał właścicieli.W 1946 roku majątek przejął skarb państwa.Dworek podupadł.Mieściło się w nim biuro pobliskiej przetwórni owoców,szkoła podstawowa,potem ośrodek wypoczynkowy dla pracowników spółki Montin(na tyłach dworku wybudowano w tym celu stołówkę).W 1979 roku dworek przejęło Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne.Zajęło się odnawianiem budynku oraz parku a także gromadzeniem pamiątek po Paderewskim.11 września 1998 roku Urząd Rejonowy w Tarnowie przekazał w użytkowanie dla Centrum Paderewskiego dworek wraz z przylegającym parkiem.W 2003 roku oddano do użytku halę sportową.
Turystyka
W pobliżu rezerwat przyrody Skamieniałe Miasto z licznymi ostańcami skalnymi.
Warto zobaczyć
Do najciekawszych obiektów miasta należą:

• muzeum przyrodnicze im.Krystyny i Włodzimierza Tomków prezentujące olbrzymią kolekcję ptaków,owadów i trofeów myśliwskich
• neogotycki kościół pw.Pana Jezusa Miłosiernego i św.Andrzeja,od 2003 roku Sanktuarium.Znajduje się w nim cudowny obraz Chrystusa Miłosiernego"Ecce Homo",podarowany miastu przez papieża Innocentego XI
• klasycystyczny ratusz na rynku
• drewniane domy z charakterystycznymi dla tej części Małopolski podcieniami
• stojący w centrum rynku posąg św.Floriana patrona miasta
• przydrożne kapliczki wpisane do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Tarnowie
• Cmentarze Wojenne nr 137,138,139 i 140 z mogiłami żołnierzy I wojny światowej

W Dworku Paderewskiego odbywają się koncerty"Muzyczne Spotkania u Paderewskiego".Centrum Paderewskiego jest też organizatorem Festiwalu Muzyki Kameralnej BRAVO MAESTRO Kąśna Dolna,pod honorowym patronatem Krzysztofa Pendereckiego.
Szlaki turystyczne
Przez Ciężkowice przebiegają szlaki:

• turystyki pieszej:
  • Tarnów Góra Świętego Marcina Trzemeska Góra Tuchów Brzanka Jodłówka Tuchowska Rzepiennik Strzyżewski rezerwat Skamieniałe Miasto Ciężkowice Bruśnik Bukowiec Gródek nad Dunajcem
  • na terenie miasta,łączący Muzeum Przyrodnicze,Ratusz z rezerwatem Skamieniałe Miasto(dojście do niebieskiego szlaku turystycznego)
  • Szlak Niepodległości im.I.J.Paderewskiego.
• rowerowe
  • "Widokowa pętla"zielony
  • "Przez rezerwat"niebieski
  • "Do źródeł Rakutowej"czerwony
• Szlak architektury drewnianej

Sport
W Ciężkowicach działają dwa kluby sportowe:

• KS Ciężkowianka Ciężkowice klub piłkarski grający obecnie w tarnowskiej lidze okręgowej
• LUKS Orzeł Ciężkowice klub siatkarski grający obecnie w małopolskiej IV Lidze Siatkówki mężczyzn.