| Położenie |
Warunki naturalne
Średnia roczna temperatura wynosi 7,9ºC,a średnia suma opadów w skali roku wynosi wynosi 723 mm.Charakterystyczne dla Radzionkowa są wiatry słabe,o prędkości nie przekraczającej 2m/s wiejące z kierunku zachodniego.
Historia
Najstarsze wzmianki dotyczące Radzionkowa pochodzą z lat 1326-1357.Są to przechowywane w Watykanie listy opłat podatku zwanego„świętopietrze”.Płynie stąd wniosek,że Radzionków jako osada powstał co najmniej kilkadziesiąt lat wcześniej.Około 1430 roku osada została ograbiona i spalona przez Husytów.Po owym najeździe prawdopodobnie zbudowano stary kościół istniejący do końca XIX wieku.W okresie reformacji Radzionków przeszedł w ręce protestanckiego dziedzica Hornig de Horna(1540) i w myśl zasady„czyja władza tego religia”(cuius regio,eius religio)kościół został oddany pastorowi(do ok.połowy XVII wieku),a część mieszkańców przyjęła nowe wyznanie.W czasie wojny trzydziestoletniej przez okolice osady 5 razy przeciągnęły wojska czego efektem było jej spustoszenie:z 37 istniejących gospodarstw 10 utraciło właściciela i nie odnaleziono żadnych spadkobierców.Ziemie należące do tych gospodarstw przejął tutejszy dziedzic.W początkach XVIII wieku w Radzionkowie stacjonowały wojska austriackie kirasjerzy pułków Hamilton,Badenio,Schuben.Część żołnierzy zawarła związki małżeńskie osiedlając się tutaj na stałe.W wyniku wojen śląskich Radzionków znalazł się pod panowaniem pruskim.Wielu mieszkańców osady w pruskim mundurze walczyło w wojnach napoleońskich.Z przełomem wieku XVIII i XIX związany jest rozwój osady spowodowany polityką pruską zmierzającą do zaludnienia Śląska i do rozwoju przemysłu w oparciu o kopaliny tu występujące.W 1815 roku na tym terenie funkcjonowały 24 niewielkie kopalnie galmanu,oraz kilka pieców hutniczych.W 1871 dziedzic radzionkowski Henckel von Donnersmarck założył,istniejącą do niedawna,kopalnię węgla kamiennego(zaczęła wydobywać węgiel od 1874).W 1884 Donnersmarck w pobliżu kopalni założył hutę cynku„Łazarz”,która produkowała także kwas siarkowy i solny.W tym samym mniej więcej czasie zaczęły powstawać kamieniołomy wydobywające surowiec do wapienników największy z nich to kamieniołom„Maciej”na Księżej Górze,mający połączenie kolejką z wapiennikami w Szarleju.Z rozwojem przemysłu związane było powstanie kolei żelaznych(1870) i dwóch stacji kolejowych,poczty(1882),wodociągu(1904)oraz elektryfikacja osady(1908).W okresie„Kulturkampfu”mieszkańcy silnie związali się z ruchem katolickim,reprezentowanym przez partię Centrum:np.w wyborach do sejmu Rzeszy w 1877 roku zdecydowanie wygrał kandydat Centrum Radziwiłł otrzymując 364 głosy,zaś liberał Richter zaledwie 99 głosów,a w wyborach do sejmu pruskiego w 1882 zdecydowanie wygrał mieszkaniec Radzionkowa Paweł Letocha.W tym samym czasie powstała tutaj pierwsza czytelnia polska,wzrastała także liczba abonentów gazet,w tym polskich:„Katolika” i „Gazety Górnośląskiej”.Od 1885 zaczął wystawiać przedstawienia teatr amatorski,w 1899 powstała spółka pod nazwą„Kasa oszczędności i pożyczek”,oraz straż pożarna,towarzystwa sportowe i gimnastyczne i chór„Harfa”.Istniejący do dziś kościół wybudowany został w 1875 roku z pieniędzy parafian oraz hrabiego Hugona Henckla Donnersmarcka.W wyniku podziału Śląska po I wojnie światowej Radzionków w 1922 znalazł się w granicach państwa polskiego,wielu mieszkańców brało udział w powstaniach śląskich(1919,1920,1921),a w plebiscycie w marcu 1920 roku większość mieszkańców głosowała za Polską 4778 głosów(za Niemcami 862 głosy).W czasie II wojny Radzionków znalazł się w granicach III Rzeszy.Uczestnicy powstań śląskich trafiali do obozów koncentracyjnych,gdzie zginęło 43 mieszkańców,a dwóch(Kużaj,Szymała)stracono publicznie za działalność konspiracyjną.Rosjanie z kolei pięciu mieszkańców zamordowali w Katyniu i Twerze w 1940(policjanci i wojskowi).W 1945 radzieccy żołnierze bez skrupułów zamordowali na ulicach miejscowości trzy osoby.Po wojnie władze komunistyczne przeprowadziły repatriacje mieszkańców narodowości niemieckiej na zachód za Odrę(m.in.proboszcza ks.Józefa Knosałę).W 1951 roku Radzionków uzyskał prawa miejskie nastąpiła wówczas szybka urbanizacja:wybudowano Dom Kultury(oficjalnie oddany do użytku w 1966 roku),basen wraz z obiektami rekreacyjnymi oraz powstało liceum ogólnokształcące będące do dziś najpoważniejszą placówką edukacyjną gminy.W 1975 roku Radzionków został włączony do Bytomia.Z dniem 1 stycznia 1998 powstała samodzielna gmina miejska Radzionków w powiecie tarnogórskim.
Demografia
Dane z 31 grudnia 2008:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 16900 | 100 | 8680 | 51,4 | 8220 | 48,6 |
| gęstość zaludnienia(mieszk./km²) | 1274,5 | 654,6 | 619,9 | |||
- Zespół Szkół Techniczno-Ekonomicznych – Radzionków-Rojca
- Liceum Ogólnokształcące im.Powstańców Śląskich
- Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy – Publiczne Gimnazjum nr 1
- Gimnazjum im.Ojca Ludwika Wrodarczyka
- Gimnazjum Nr 2 w Zespole Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych
- Szkoła podstawowa nr 1 im.Adama Mickiewicza
- Szkoła podstawowa nr 2 im.Jana Pawła II
- Szkoła podstawowa nr 3
- Szkoła podstawowa nr 4 im.Józefa Lompy w Zespole Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych
- Szkoła podstawowa nr 5 im.Tadeusz Kościuszki
- Zespół Szkół Techniczno-Humanistycznych(technikum,liceum i zasadnicza szkoła zawodowa)
- Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach wydział zamiejscowy w Radzionkowie
- Centrum Kultury Karolinka
- Muzeum Chleba
- Zespół Pieśni i Tańca Mały Śląsk
- Miejska Biblioteka Publiczna w Radzionkowie
- Ruch Radzionków
- Sokół Rojca
Turystyka
Przez miasto przebiegają szlaki turystyczne:
- Szlak Powstańców Śląskich
- Szlak Tysiąclecia
Burmistrzowie Radzionkowa:
- Gustaw Jochlik 1998–2006
- Gabriel Tobor od 2006
Lista miast partnerskich Radzionkowa:
- Dobre Miasto
- Boguszów-Gorce
- Serock
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz