Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP we Włocławku

Budowla gotycka wznoszona od 1340 r.(poświęcenie kamienia węgielnego),konsekrowana w 1411 r.po ukończeniu korpusu nawowego.Budowa kontynuowana jeszcze w ciągu XV i na pocz.XVI w.do 1526(ukończenie wieży północnej).W latach 1883-1901 poważnie regotyzowana,z wymianą detali i podwyższeniem wież zachodnich.Jest to świątynia trzynawowa z węższym i znacznie niższym prezbiterium,z dwiema wieżami od zachodu.Ze znajdujących się wewnątrz zabytków na szczególną uwagę zasługują:nagrobek bpa Piotra z Bnina z 1494,drewniana figura Matki Bożej z początku XV w.oraz obraz Wniebowzięcia NMP z ok.1475.

Historia

W XII w.włocławska katedra była budynkiem drewnianym.Prawdopodobnie już w XIII w.zostaje zastąpiona budynkiem murowanym.Żadna z tych pierwotnych budowli już nie istnieje.Losy drewnianej katedry pozostają nieznane,natomiast pierwsza murowana katedra włocławska została spalona przez Krzyżaków w 1329 r.Znajdowała się na południowy wschód od zamku,w pobliżu ulic Gdańskiej,Bednarskiej i Zamczej.Uważa się,że część budulca pochodzącego z rozbiórki spalonej katedry(kamień granitowy)użyto do budowy kamienicy przy ul.Bednarskiej 2.Budowę obecnej katedry we Włocławku rozpoczęto w 1340 nieco poza miastem,na stromej skarpie wiślanej.Do 1370 wzniesiono prezbiterium i południową zakrystię.Korpus kościoła ukończono na początku XV w.W 1411 nastąpiła pierwsza konsekracja katedry.Z tamtego okresu do naszych czasów zachowały się 22 kwatery gotyckich witraży,obecnie wyeksponowanych w jednej z kaplic bocznych.W 2 połowie XV w.zaczęto wznosić kaplice wokół głównego korpusu kościoła.Przy nawie południowej w 1527 r.zbudowano kaplicę św.Marcina i kapitularz,a w 1541 kaplicę Cibavit w 1541.W 1 ćwierci XVI w.dwie z kaplic(kaplicę NMP i przeciwległą św.Kazimierza)przebudowano w stylu manierystycznym.Zostały one przekryte kopułami z latarniami.Z biegiem lat katedra zaczęła wymagać remontów.W drugiej poł.XVIII w.wyremontowano dach.W końcu XIX w.podjęto poważniejsze prace.Dobudowano wzdłuż nawy północnej kaplice oraz kruchtę,uzyskując dzięki temu symetryczne rozwiązanie bryły świątyni.Wieże,pierwotnie nie wyższe niż dach nawy głównej,a później przykryte baniastymi kopułami,zostały nadbudowane o dwie strzeliste kondygnacje.Całość świątyni została wylicowana nową cegłą.W 1907 włocławską katedrę ustanowiono bazyliką mniejszą. Wnętrze
Ozdobione jest polichromią autorstwa braci Stanisława i Zdzisława Jasińskich,wykonaną w latach 1900-1901.W oknie prezbiterium znajduje się witraż(1938)przedstawiający Wniebowzięcie NMP.Na łuku tęczowym nad wejściem do prezbiterium,umieszczona jest neogotycka grupa Ukrzyżowania.Wśród zabytków rzeźbiarskich na szczególną uwagę zasługuje nagrobek bpa Piotra z Bnina,wykonany w czerwonym marmurze przez Wita Stwosza w 1494.Cennymi przykładami renesansowej rzeźby są płyty nagrobne:bp.Krzesława z Kurozwęk,wykonana z marmuru w 1516 oraz bpa Jana Karnkowskiego,brązowa z 1536.Tablic nagrobnych z różnych okresów i materiałów w katedrze jest jeszcze wiele.Rzeźbę w drewnie reprezentuje figura Matki Bożej z początku XV w.oraz grupa Ostatniej Wieczerzy,polichromowana z 1505.Wielki Krzyż Tumski,stojący u wejścia do prezbiterium,został fundowany na początku XVII w.Z malarstwa na szczególną uwagę zasługuje obraz Wniebowzięcia Matki Bożej,datowany na 1475.Z innych zabytków znajdujących się wewnątrz świątyni katedralnej,warto obejrzeć także:siedmioramienny kandelabr z 1596 oraz barokowe stalle z 1683.10 kwietnia 2011 w katedrze odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku.