| Geografia |
Katowice leżą na Wyżynie Katowickiej,będącej częścią Wyżyny Śląskiej,we wschodniej części Górnego Śląska.Miasto leży na dziale wodnym Wisły i Odry naturalnej granicy Małopolski i Śląska.Przez Katowice przepływają rzeki:Rawa dopływ Brynicy i Kłodnica dopływ Odry oraz kilka mniejszych.Teren miasta odznacza się urozmaiconą rzeźbą terenu,a różnice wysokości względnych wynoszą około 100 m,najwyższe wzniesienie jest położone 357 m n.p.m.(Wzgórze Wandy w dzielnicy Murcki),a najniższy punkt leży na wysokości 245 m n.p.m.(w dolinach rzek Mlecznej i Kłodnicy).Pod względem geologicznym,Katowice położone są w Niecce Śląsko-Krakowskiej.Katowice graniczą z Chorzowem,Siemianowicami Śląskimi,Czeladzią,Sosnowcem,Mysłowicami,Lędzinami,Tychami,Mikołowem i Rudą Śląską.
Klimat
Średnia roczna temperatura wynosi +7,9ºC(średnia z lat 1961–1990),średnia temperatura w lipcu +17,4°C,a w styczniu -2,7°C.Średnia suma opadów w skali roku wynosi 721 mm,z czego najwięcej w lipcu(110 mm).Charakterystyczne są tu wiatry słabe,o średniej prędkości 3,3 m/s,wiejące głównie z kierunku zachodniego(21%) i południowego zachodu(20,1%).Pokrywa śnieżna występuje około 60 dni w roku.
Podział administracyjny
Miasto Katowice składa się z 22 dzielnic zgrupowanych w 5 zespołach dzielnic:
I.Zespół dzielnic śródmiejskich
|
IV.Zespół dzielnic wschodnich
|
Rozwój demograficzny
Rozwój demograficzny Katowic związany jest z wcielaniem pogranicznych osad i tym samym z rozwojem terytorialnym miasta.Od uzyskania w 1865 praw miejskich,Katowice powiększały kilkakrotnie swoją powierzchnię i zmieniały strukturę administracyjną.15 lipca 1924 liczba ludności miasta przekroczyła 100 tys.W tym dniu wcielono do Katowic:Bogucice,Brynów,Dąb,Ligotę,Załęską Hałdę,Załęże i Zawodzie,co spowodowało praktycznie podwojenie liczby mieszkańców z niespełna 57 tys.do prawie 113 tys.(129437 w maju 1930 r.)Kolejne przyłączenia okolicznych osad miały miejsce w latach 1951,1960 i 1975.W okresie od 1825 r.do 1924 r.liczba ludności podwajała się,głównie przez migrację i wcielanie okolicznych osad,co ok.10 lat i w ciągu tychże 100 lat zwiększyła się ponad 165-krotnie.Jednakże,ze schyłkiem lat 80.XX w.nastąpiła zmiana tendencji rozwoju demograficznego miasta i rozpoczął się spadek liczby ludności Katowic z 368621(stan 1987)do 308724(stan 2009).Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba ludności Katowic na dzień 30 Czerwca 2012(Narodowy Spis Powszechny)wynosi 308269.Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego ludność Katowic w ciągu najbliższych dwudziestu lat spadnie o około 50 tysięcy mieszkańców.Największą populację Katowice odnotowały w 1987 r.wg danych GUS 368621 mieszkańców.
Struktura narodowościowa
W Narodowym Spisie Powszechnym 2002 r.narodowość polską zadeklarowało 296792 spośród 327222 mieszkańców miasta."Narodowość śląską"17777 katowiczan(5,4%).Ponadto w mieście żyje 674 Niemców i 165 Romów.470 mieszkańców zadeklarowało inną narodowość,zaś 11344 ma narodowość nieustaloną.
Toponimia
Etymologia nazwy Katowice nie jest do końca jasna.
Istnieją dwie teorie pochodzenia nazwy:
- od słowa„kąty”,czyli od dawnego określenia chat zagrodników
- od słowa„kat”,tak jak nazywany był pierwszy katowicki osadnik
Historia
Kalendarium
- 1177 r.teren kasztelanii bytomskiej,na którym znajdują się obecne Katowice,został włączony do dzielnicy śląskiej.Poprzednio od 1138 r.w dzielnicy senioralnej krakowskiej
- 1299 r.wydanie przez księcia bytomskiego Kazimierza II dokumentu ze wzmianką o najstarszej dzielnicy Katowic ówczesnej wsi Dąb(Crasni Domb)
- 1468 r.wzmianka o dzisiejszej dzielnicy Katowic Podlesiu
- ok.1580 r.kuźnik Bogucki Andrzej założył na swoim gruncie wieś zagrodniczą Katowice
- 1598 r.po raz pierwszy pojawiła się dokumentach nazwa Katowice(ad parochiam pertinent village Boguczycze,Zalęzie et nova villa Katowicze),autorstwa księdza Kazimierskiego
- od 1742 r.wzmożony rozwój gospodarczy wsi Katowice pod panowaniem Prus
- 1816 r.na ulicy św.Jana ustawiono figurę tego świętego
- 1824 r.powstały kopalnie:Ferdynand i Waterloo
- 1832 r.ukończenie budowy Huty Baildon przez Johna Baildona,który zapoczątkował nowoczesną metalurgię na Śląsku
- 1847 6 sierpnia na stację kolejową wjechał pierwszy pociąg osobowy
- 1851 1 kwietnia otwarcie ekspedycji pocztowej II klasy
- 1858 29 września poświęcenie Kościoła Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach pierwszego murowanego kościoła w tym mieście
- 1860 r.
- 27 sierpnia oddano do użytku szkołę na ul.Szkolnej
- 11 listopada poświęcenie cmentarza i pierwszego kościoła katolickiego na terenie ówczesnych Katowic
- 1862 4 września oddanie pierwszej synagogi
- 1865 11 września nadanie Katowicom praw miejskich przez króla Prus Wilhelma I Hohenzollerna
- 1869 10 maja założono gildę strzelecką
- 1869 1 października ukazująca się pierwsza gazeta w Katowicach pod tytułem:Allgemeiner Anzeiger für den oberschlesischen Industriebezirk,a od 1874 roku zmienia nazwę na Kattowitzer Zeitung
- 1870 20 listopada konsekrowano Kościół Mariacki
- 1873 27 marca Katowice zostały siedzibą powiatu ze starostwem
- 1874 r.magistrat przeniósł się z wynajmowanych pomieszczeń do nowego budynku,który stał w miejscu obecnego Teatru Śląskiego
- 1884 6-11 listopada odbyła się Konferencja Katowicka
- 1902 22 grudnia na terenie pod katowickiej osady Stary Panewnik osiedlili się franciszkanie z Wrocławia
- 1919 r.walki podczas I powstania śląskiego w dzielnicach Bogucice,Dąbrówka Mała,Giszowiec,Szopienice, Nikiszowiec
- 1920 r.II powstanie śląskie blokada śródmieścia miasta przez powstańców i walki w dzielnicach
- 1920-1921 na ulicy Heinzelstraße(dzisiejsza Plebiscytowa)działał Polski Podkomisariat Plebiscytowy
- 1921 r.
- 20 marca podczas plebiscytu 14,6% mieszkańców opowiedziało się za Polską,85,4% mieszkańców opowiedziało się za Niemcami
- III powstanie śląskie 3 maja miasto zostało zdobyte od południa przez oddziały Walentego Fojkisa i Adama Kocura
- 1922 r.przyłączenie do Polski(20 czerwca);Katowice zostały stolicą województwa śląskiego,z własną autonomią,siedzibą Sejmu Śląskiego i Górnośląskiej Komisji Mieszanej
- 1925 28 października powstanie Diecezji Śląskiej,której stolicą zostały Katowice
- 1927 5 czerwca biskup śląski Arkadiusz Lisiecki,symbolicznym wykopaniem ziemi pod fundamenty,rozpoczął uroczyście budowę katowickiej katedry
- 1928 r.rozpoczęcie budowy gmachu Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych odebranego w 1972 r.przez Politechnikę Śląską
- 1929 r.powołanie Muzeum Śląskiego z siedzibą w Katowicach
- 1931 r.otwarcie Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych
- 1934 r.wybudowanie najwyższego w Polsce"Drapacza Chmur"przy ul.Żwirki i Wigury
- 1939 r.wrzesień wycofanie się wojsk polskich,obrona do 4 września miasta przez harcerzy i grupy powstańców śląskich(obrona wieży spadochronowej).Ok.860 osób zginęło w walkach,bądź zostało rozstrzelanych przez niemiecki Wehrmacht i członków Freikorpsu w rejonie rynku i w Lasach Panewnickich
- 1939 4 września podpalenie i zniszczenie Synagogi Wielkiej
- 1940 20 grudnia Katowice stały się stolicą niemieckiej Prowincji Górnośląskiej(Gau Oberschlesien)
- 1942 r.władze okupacyjne ustanowiły sąd doraźny Standgericht,z którego wyroku zgilotynowano w czasie wojny blisko 700 osób
- 1945 27 stycznia zajęcie miasta przez Armię Czerwoną.Splądrowanie i spalenie kwartału kamienic przy Rynku.Wywózki mieszkańców miasta do sowieckich kopalń w Workucie i Donbasie
- 1953 7 marca zmieniono nazwę Katowic na Stalinogród,stan ten trwał trzy lata
- 1955 30 października podczas tzw.wysiedlenia biskupów katowickich ordynariusz częstochowski Zdzisław Goliński konsekrował Katedrę Chrystusa Króla
- 1956 10 grudnia przywrócono pierwotną,historyczną nazwę miasta Katowice
- 1960 r.włączenie do Katowic miasta Szopienice
- 1965 r.oddano do użytku Rondo później nazwane im.gen.Jerzego Ziętka
- 1968 r.w Katowicach powstał Uniwersytet Śląski
- 1971 r.wybudowanie hali sportowej"Spodek"
- 1972 r.
- wybudowanie nowego dworca kolejowego
- odebranie gmachu Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych przez Politechnikę Śląską za sprawą Edwarda Gierka
- 1974 12 listopada papież Paweł VI nadał kościołowi klasztornemu franciszkanów tytuł bazyliki mniejszej
- 1981 16 grudnia akcja pacyfikacyjna w kopalni Wujek,podczas której zabito 9 górników
- 1983 20 czerwca papież Jan Paweł II odprawił Mszę św.na katowickim lotnisku Muchowiec oraz spotkał się z chorymi w Katedrze Chrystusa Króla
- 1984 r.reaktywowano Muzeum Śląskie
- 1990 r.restytucja samorządu i szybki rozwój miasta
- 1991 15 grudnia odsłonięcie i poświęcenie Pomnika Dziewięciu z Wujka
- 1992 25 marca erygowano Metropolię katowicką
- 1998 24 października otwarcie i poświęcenie nowego gmachu Biblioteki Śląskiej
- 2005 r.pierwsze plany dotyczące połączenia Katowic z innymi miastami GOP-u
- 2006 r.
- 28 stycznia zginęło 65 osób w wyniku zawalenia się hali na terenie Międzynarodowych Targów Katowickich
- 6 października otwarto Centrum Sztuki Filmowej z Filmoteką Silesianów
- 2007 20 września podpisanie porozumienia w sprawie utworzenia GZM
Gospodarka Katowic opiera się obecnie na sektorze usług.Z ponad 150 tys.zatrudnionych w Katowicach ponad 73% stanowią osoby zatrudnione w tym sektorze(31 grudnia 2006,bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób).Jest to wynik przemian gospodarczych w ostatnich latach.Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wynosiło w 2008 roku 4362,39 zł.Katowice są siedzibą Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Górnictwo i hutnictwo
W ostatnich latach wiele kopalń i hut w Katowicach zostało zlikwidowanych,a obecnie działające kopalnie połączyły się tworząc jedną z 3 największych spółek węglowych w Polsce Katowicki Holding Węglowy.W skład tego holdingu wchodzą 3 kopalnie z Katowic i po jednej z Sosnowca i Mysłowic.Na terenie Katowic działają obecnie 3 kopalnie węgla kamiennego i jedna huta
- KWK Wieczorek
- KWK Wujek
- KWK Murcki-Staszic
- Ferrum SA
Handel i targi
Katowice należą do grona największych w Polsce ośrodków miejsko-przemysłowych.Od końca lat 80.XX w.zmieniła się całkowicie struktura handlu w całej Polsce w tym także w Katowicach.Ówczesne domy handlowe dziś nazywane marketami zostały w większości sprywatyzowane.W Katowicach nadal funkcjonują targowiska miejskie Bazar"Załęże"w raz z częścią rolno-spożywczą,targowisko na Placu Miarki i targowisko przy ul.Katowickiej zarządzane przez gminny Zakład Targowisk Miejskich.W mieście znajdują się trzy duże centra handlowe oraz kilka mniejszych.Większość supermarketów jest usytuowana w okolicach osiedli mieszkaniowych.Do największych centrów handlowo-rozrywkowych należą:CH 3 Stawy,CH Dąbrówka oraz Silesia City Center.
Co roku w mieście odbywają się Międzynarodowe Targi Katowickie oraz szereg innych mniejszych imprez tego typu jak np.:
|
|
Katowice przygotowują się obecnie do gigantycznego programu rewitalizacji i przebudowy centrum miasta.W ramach tego projektu planuje się przebudowanie przestrzeni Rynku wraz z przyległymi ulicami oraz Alei Korfantego wraz z obszarem wokół Ronda.Autorem projektu jest katowicki architekt Tomasz Konior.Oprócz tego,niezależnie w przygotowaniu lub budowie znajduje się wiele projektów prywatnych inwestorów.Z powodu problemów z lotniskiem Muchowiec zablokowane były do tej pory budowy wieżowców.Obecnie o uzyskanie pozwolenia na budowę wysokich budynków stara się około czternastu inwestorów.Najbardziej zaawansowane są projekty wież Silesia Towers korporacji deweloperów TriGranit,Jupiter Plaza oraz biurowiec Hines Polska.Dodatkowo,wiele ważnych budynków w mieście ulega kompleksowej rewitalizacji przede wszystkim należy wymienić remonty os.Tysiąclecia,Spodka,wieżowca Haperowiec oraz planowaną przebudowę biurowca DOKP przez spółkę Hines wraz z PKP.Z obecnych 170 tys.metrów kwadratowych powierzchni biurowej podaż ma się podwoić.Obecnie trwa budowa m.in.Europark-Greenparku czy biurowca GTC przy ul.Francuskiej.Od kilku lat popularne są także rewitalizacje budynków poprzemysłowych i adaptacja ich na biura czy mieszkania.Także rynek mieszkaniowy Katowic(mimo iż kupcy chętniej wybierają Chorzów)gwałtownie się rozwija.Budowane są m.in.Dębowe Tarasy,Apartamenty Moderna czy luksusowe Osiedle Bażantów.W Parku Przemysłowym"Euro-Centrum"zainwestują firmy z Doliny Krzemowej w Kalifornii.
Transport
Komunikacja miejska
Na terenie Katowic istnieje ok.200 linii autobusowych oraz 10 tramwajowych.Olbrzymią część linii autobusowych i wszystkie tramwajowe organizuje KZK GOP.Linie autobusowe KZK GOP w Katowicach w większości obsługuje PKM Katowice,zaś wszystkie tramwajowe Tramwaje Śląskie.Oprócz tego w Katowicach działają także linie organizatorów z miast ościennych(Tychy,Jaworzno),nie zrzeszonych z KZK GOP oraz przewoźników prywatnych.
Transport kolejowy
Katowice stanowią jeden z największych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce,zarówno jeśli chodzi o przewozy pasażerskie jak i towarowe.Z głównego dworca kolejowego odjeżdżają pociągi wszystkich kategorii,w tym EuroCity i InterCity,zapewniające połączenia ze wszystkimi największymi miastami w Polsce oraz z Czechami,Słowacją,Węgrami,Austrią i Niemcami.W mieście znajduje się ponadto 8 stacji i przystanków kolejowych:Katowice Brynów,Katowice Ligota,Katowice Szopienice Południowe,Katowice Podlesie,Katowice Piotrowice,Katowice Załęże,Katowice Zawodzie oraz od kilku lat już nieeksploatowane stacje Katowice Ochojec i Katowice Murcki z bardzo ładnym,choć zaniedbanym budynkiem dworcowym.Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego,ze względu na położenie miasta dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe,także międzynarodowe.Niedaleko Katowic działa najdalej wysunięta na zachód Europy linia kolei szerokotorowej Linia Hutnicza Szerokotorowa(LHS),łącząca Hutę Katowice z Europą Wschodnią i Azją.
Transport drogowy
Katowice znajdują się na skrzyżowaniu szeregu drogowych szlaków komunikacyjnych.
Przez miasto przebiegają m.in.:
- trasa europejska E40:Francja Belgia Niemcy Polska Ukraina Rosja Kazachstan Uzbekistan Kirgistan
- trasa europejska E75:Norwegia Finlandia Polska Słowacja Węgry Serbia Macedonia Grecja Kreta
- trasa europejska E462:Polska Czechy
- autostrada A4:granica z Niemcami Jędrzychowice Legnica Wrocław Opole Gliwice Katowice Kraków Tarnów Rzeszów Korczowa granica z Ukrainą
- droga krajowa nr 79:Warszawa Kozienice Zwoleń Sandomierz Kraków Trzebinia Chrzanów Jaworzno Katowice Chorzów Bytom
- droga krajowa nr 81:Katowice Mikołów Żory Skoczów
- droga krajowa nr 86:Wojkowice Kościelne Będzin Sosnowiec Katowice Tychy
- droga krajowa nr 1:Gdańsk Toruń Łódź Piotrków Trybunalski Częstochowa Dąbrowa Górnicza Tychy Bielsko-Biała Cieszyn granica państwa z Czechami
- autostrada A1:Gdańsk Toruń Łódź Piotrków Trybunalski Częstochowa Gliwice Gorzyczki granica z Czechami
- droga krajowa nr 11:Kołobrzeg Koszalin Piła Poznań Jarocin Ostrów Wielkopolski Kępno Lubliniec Bytom
- droga krajowa nr 44:Gliwice Mikołów Tychy Oświęcim Zator Skawina Kraków
- droga krajowa nr 78:granica z Czechami Chałupki Wodzisław Śląski Rybnik Gliwice Tarnowskie Góry Siewierz Zawiercie Szczekociny Jędrzejów Chmielnik
- droga krajowa nr 88:Strzelce Opolskie Nogowczyce Gliwice Bytom
- droga krajowa nr 94:węzeł"Zgorzelec"Bolesławiec Legnica Prochowice Wrocław Brzeg Opole Strzelce Opolskie Pyskowice Bytom Będzin Sosnowiec Dąbrowa Górnicza Olkusz Kraków Targowisko
Transport lotniczy
W odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice z asfaltobetonową drogą startową o długości 2800 metrów i szerokości 60 metrów.W 2007 r.obsłużył prawie 2 mln pasażerów.Port posiada dwa terminale pasażerskie(nowszy otwarty w lipcu 2007 r.)oraz jeden terminal cargo.Przepustowość roczna terminali pasażerskich wynosi ok.3,6 mln pasażerów.Lotnisko w Pyrzowicach obsługuje ponad 30 stałych połączeń rejsowych liniami lotniczymi EuroLOT,LOT,Lufthansa,Wizz Air.W granicach miasta Katowice znajduje się również lotnisko aeroklubowe Katowice-Muchowiec z czynnym trawiastym polem wzlotów.Planowo ma zostać przeistoczone w miejski port lotniczy(ang.city airport)z przyszłą utwardzoną drogą startową o długości 850 metrów i szerokości 25 metrów(koszt:10 mln zł),obsługujący samoloty zabierające do 18 pasażerów oraz samoloty lotnictwa ogólnego,w tym biznesowe.Jednak obecnie jego rozwój jest hamowany sporami na tle własnościowym pomiędzy aeroklubami.W odległości do 100 km od Katowic znajdują się jeszcze dwa międzynarodowe porty lotnicze:port lotniczy Ostrawa i Airport Kraków w Balicach.Ponadto odległe od Katowic o 90 km lotnisko w Kamieniu Śląskim pod Opolem stara się o status lotniska dla ruchu rejsowego,w tym międzynarodowego.Z uwagi na swoje położenie 12 km od autostrady A4,stanowiłoby realistyczną alternatywę do Pyrzowic i Balic m.in.dla Katowic.
Bezpieczeństwo publiczne
Służba zdrowia
Katowice dysponują największą bazą medyczną w regionie.Znajduje się tu około 20 szpitali
Wykaz szpitali publicznych(2012):
- Centralny Szpital Kliniczny im.K.Gibińskiego SUM Medyków 14
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im.A.Mielęckiego SUM Francuska 20/24
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 5.Szpital okulistyczny SUM Ceglana 35
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 6.Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im.Jana Pawła II SUM Medyków 16
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7.Górnośląskie Centrum Medyczne SUM Ziołowa 45-47
- Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Dąbrowskiego 25
- Centrum Psychiatrii w Katowicach
- Szpital im.św.Elżbiety Warszawska 52
- Szpital Miejski Murcki Sokołowskiego 2
- Szpital im.S.Leszczyńskiego
- Zespół nr 1(Raciborska 27)
- Zespół nr 2(Józefowska 119)
- Szpital MSWiA w Katowicach Bartosza Głowackiego 10
- Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach Panewnicka 65
- Szpital Zakonu Bonifratów pw.Aniołów Stróżów Markiefki 87
- Szpital Specjalistyczny im.Prof.Michałowskiego Strzelecka 9
- Szpital Specjalistyczny MAVIT w Katowicach
- Szpital Geriatryczny im.Jana Pawła II Morawa 31
Katowice są jednym z większych ośrodków naukowych w Polsce.Znajduje się tu ponad 20 uczelni wyższych,na których studiuje prawie 100 tys.osób.Według danych statystycznych ponad 67% katowiczan w wieku 20-24 lat posiada wykształcenie średnie i policealne,a ponad 30% w wieku 25-29 lat legitymuje się wykształceniem wyższym.Ogólnie wykształcenie wyższe posiada 16% katowiczan(dane na rok 2005).
Szkoły wyższe w Katowicach
- Akademia Muzyczna w Katowicach
- Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach
- Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
- Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
- Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów
- Międzynarodowa Szkoła Nauk Politycznych w Katowicach
- Politechnika Śląska,Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii,Wydział Transportu
- Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
- Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania w Katowicach
- Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach
- Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
- Uniwersytet Śląski w Katowicach
- Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów w Katowicach
- Wyższa Szkoła Humanistyczna w Katowicach
- Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie,Instytut Pedagogiki
- Wyższa Szkoła Mechatroniki
- Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach
- Wyższa Szkoła Technologii Informatycznych w Katowicach
- Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu,wydział zamiejscowy
- Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach
- Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
- Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych w Katowicach,afiliowane do PAT w Krakowie
- Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne
- Prywatne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Bielsku-Białej,wydział zamiejscowy
- PAN oddział
- Jednostki badawczo-rozwojowe EMAG,KOMEL,COBR Przemysłu Izolacji Budowlanej,Główny Instytut Górnictwa
- około 35 liceów
- około 45 techników,w tym Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe
- około 35 gimnazjów
- około 55 szkół podstawowych
- około 50 bibliotek,w tym Biblioteka Śląska
Poważniejszy rozwój kulturalny miasta przypadł dopiero na okres po 1922,za sprawą ustanowienia miasta stolicą województwa śląskiego z autonomią.Dzięki ustawom Sejmu Śląskiego powstawały obiekty oświatowe i kulturalne m.in.Muzeum Śląskie.Za sprawą małych zniszczeń miasta w okresie II wojny światowej większość ośrodków kulturowych utworzono w miejsce dotychczasowych niemieckich.Do 1939 w mieście powstało kilka kin i teatrów,zarejestrowano 17 tytułów czasopism.W powojennych Katowicach za sprawą kompozytorów Bolesława Szabelskiego i Bolesława Woytowicza powstała śląska szkoła kompozytorów.Jej reprezentantami byli kompozytorzy Ryszard Gabryś,Aleksander Glinkowski,Henryk Mikołaj Górecki,Jan Wincenty Hawel,Wojciech Kilar i Witold Szalonek,którzy całe życie mieszkali i pracowali w tym mieście.Ważne miejsce w polskim życiu muzycznym zajęło też następne pokolenie kompozytorów:Eugeniusz Knapik,Andrzej Krzanowski i Aleksander Lasoń.Katowice są siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej i najlepszej w kraju Akademii Muzycznej.Z Katowic pochodzą także grupy hip-hopowe:Kaliber 44 oraz Paktofonika.Cykliczny Rawa Blues Festival,Metalmania,Odjazdy,Mayday Festiwal,Festiwal Nowa Muzyka,Śląski Festiwal Jazzowy,cykl:JaZZ i okolice i dziesiątki innych koncertów przyciągają corocznie setki tysięcy fanów muzyki z całego świata do katowickiego Spodka,najnowocześniejszej i największej sali widowiskowej w Polsce.Katowice są kandydatem do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku.Świętem miasta jest 11 września,będący rocznicą uzyskania praw miejskich.
Muzyka
- "Camerata Silesia"Zespół Śpiewaków Miasta Katowice
- Energy 2000
- Klub Pomarańcza
- Mayday
- Filharmonia Śląska
- Estrada Śląska
- Kwartet Śląski
- GuGalander
- Jazz Klub Hipnoza
- Kaliber 44
- KAT
- Koniec Świata
- Mega Club
- Old Timers Garage
- Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia dawna Wielka Orkiestra Polskiego Radia i Telewizji(WOSPRiT)
- Chór Mieszany"OGNIWO"
- Chór ABSOLUT
- Chór Mieszany przy Katedrze pw.Chrystusa Króla
- Chór im.Św.Grzegorza Wielkiego przy Bazylice OO.Franciszkanów w Katowicach Panewnikach
- Schola Liturgiczna Bazyliki Panewnickiej
- Słoneczni
- Paktofonika
- Pokahontaz
- Przemienienie
- Chór Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego
- Tewu
- Miuosh
- Teatr Śląski
- Teatr Ateneum
- Teatr Korez
- Teatr Cogitatur
- Teatr Locus
- Teatr Domisol
- Teatr Gry i Ludzie
- Kinoteatr Rialto
- Teatr Bez Sceny
- Teatr GuGalander
- Alternatywny Teatr Suka Off
- Autorski Teatr Batis
- Mumio
- Impresaryjny Teatr Młodego Widza
- Teatr GART
- Teatr Gry i Ludzie Stowarzyszenie Ogrody Teatru
- Teatr Studencki Nienażarty
- Teatr Studio K
- Cinema City Punkt 44(13 sal,w tym sala IMAX)
- Cinema City Silesia City Center(13 sal)
- Centrum Filmowe Helios(9 sal)
- Kinoteatr Rialto(1 sala)
- Kino Światowid(2 sala)
- Kino Kosmos(2 sale)
- Multikino Galeria Katowicka(w budowie)(10 sal)
- Multikino Supersam(w budowie)(6 sal)
- Muzeum Śląskie
- Muzeum Historii Katowic
- Muzeum Archidiecezjalne
- Muzeum Misyjne OO.Franciszkanów
- Muzeum Biograficzne P.Stellera
- Muzeum Prawa i Prawników Polskich
- Muzeum Nośników Danych
- Muzeum Motoryzacji
- Muzeum Najmniejszych Książek Świata Zygmunta Szkocnego
- Harcerskie Muzeum Etnograficzne
- Izba Śląska
- Centrum Scenografii Polskiej
- Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego
- Muzeum Hansa Klossa
Prasa
- Apostolstwo Chorych
- Dziennik Zachodni
- Echo Miasta
- Fakt Katowice
- Gazeta Wyborcza Katowice
- Gość Niedzielny
- Jarmark
- Metro Katowice
- Nowy Górnik
- Nowy Przegląd Katowicki
- Ultramaryna
- Antyradio
- eLO RMF oddział lokalny
- Radio Planeta 95,1 FM
- Polskie Radio Katowice
- Radio Egida studencka stacja radiowa Uniwersytetu Śląskiego
- Radio eM radio archidiecezjalne
- Radio Eska Śląsk
- Radio Flash
- Radio ZET oddział lokalny
- RMF FM oddział lokalny
- RMF MAXXX Śląsk
- Radio Roxy FM
- TVN24 oddział regionalny
- TVP Katowice
- Telewizja TVS
- Ekosong Panewniki
- Festiwal Filmów Kultowych
- Festiwal Filmów Niezależnych kilOFF
- Festiwal Nowa Muzyka Teren KWK Katowice,Galeria Szyb Wilson
- Festiwal Sztuki Filmowej"Celuloid,Człowiek,Cyfra"
- Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej(Ars Cameralis Silesiae Superioris)
- Mayday Festiwal Spodek
- Metalmania Spodek
- Międzynarodowa Wystawa Grafiki"Intergrafia"
- Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Wojskowych
- Międzynarodowy Festiwal Teatrów"A Part"
- Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek"Katowice Dzieciom"
- Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im.G.Fitelberga
- Odjazdy Spodek
- Off Festival Dolina Trzech Stawów
- Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej"Interpretacje"
- Rawa Blues Festiwal Spodek
- Śląski Festiwal Jazzowy
- Węgiel Student Film Festiwal
- Koncerty z cyklu:JaZZ i okolice
- Galeria Sztuki Współczesnej BWA al.Wojciecha Korfantego 6
- Galeria Art Nova 2 ul.Dworcowa 13
- Galeria Architektury SARP ul.Dyrekcyjna 9
- Galeria Ateneum ul.3 maja 25
- Galeria Engram pl.Sejmu Śląskiego 2
- Galeria Katowice ul.Warszawska 5
- Galeria Koszarowa ul.Koszarowa 17
- Galeria Magiel ul.Rymarska 4
- Galeria Pracownia Renesans ul.Mariacka 12/wejście od ul.Stanisława
- Galeria Piętro Wyżej pl.Sejmu Śląskiego 2
- Galeria pod Sufitem ul.Rybnicka 11
- Galeria Pusta pl.Sejmu Śląskiego 2
- Galeria Rondo Sztuki rondo im.gen.J.Ziętka 1
- Galeria Sektor I pl.Sejmu Śląskiego 2
- Galeria Sztuki Atelier 2 ul.Stefana Batorego 2
- Galeria Fra Angelico ul.H.Jordana 39
- Galeria Sztuki Współczesnej BWA al.Wojciecha Korfantego 6
- Galeria Sztuki Współczesnej Parnas ul.Jana Kochanowskiego 10
- Galeria Szyb Wilson ul.Oswobodzenia 1
- AMC SZTUKA ul.Mariacka 19
- Galeria"Antrakt"MDK"Szopienice"ul.gen.Józefa Hallera 28
- Galeria Akwarela ul.Mikołowska 26
- Galeria Art-Deco pl.Andrzeja 4
- Galeria Marmurowa ul.Mikołowska 26
- Galeria Na Francuskiej ul.Francuska 13
- Galeria Polonia Art ul.Zabrska 5
- Galeria Sztuki Kowadło ul.Juliusza Słowackiego 27
- Glass Art Gallery ul.Stefana Batorego 3
Na terenie Katowic znajduje się obecnie kilka terenów objętych ochroną prawną:2 rezerwaty przyrody("Las Murckowski","Ochojec"),1 zespół przyrodniczo-krajobrazowy"Źródła Kłodnicy"),1 użytek ekologiczny"Płone Bagno"),"Stawy Na Tysiącleciu",oraz 12 obszarów zielonych mających status parków,z których największym jest Katowicki Park Leśny.Osiem z nich wpisanych jest do ewidencji zabytkowych parków i ogrodów w Polsce.Poza parkami na terenie miasta występuje pewna liczba zieleńców i skwerów.Łącznie katowickie tereny zieleni urządzonej zajmują 13% powierzchni miasta z czego tylko 2% to parki.Zinwentaryzowano na nich łącznie 273 taksony drzew i krzewów.W Katowicach znajduje się 35 okazów drzew uznanych za pomniki przyrody.Lasy w Katowicach obejmują 1,7% wszystkich lasów w województwie czyniąc Katowice najbardziej zalesionym miastem województwa śląskiego.Lasy te są częścią leśnego pasa ochronnego GOP i podlegają Nadleśnictwu Katowice.Do największych parków Katowic należą:Park im.Tadeusza Kościuszki,Katowicki Park Leśny,Dolina Trzech Stawów,Park Zadole,Kalwaria Panewnicka i kilka mniejszych.Na styku granic miast Katowic,Chorzowa i Siemianowic leży Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku(w granicach administracyjnych Chorzowa).Ponadto miasto ma szereg skwerów,do najważniejszych należą:plac Wolności,plac Andrzeja,plac Miarki,plac Rady Europy,plac Grunwaldzki,park A.Budnioka,plac J.Londzina,plac kard.A.Hlonda,plac Alfreda.
Sport
Początki aktywności fizycznej w tym regionie są powiązane ze społecznością niemiecką.Na ziemiach tych działały niezliczone niemieckie Sport Vereiny i Turn Vereiny.Najstarszym katowickim i drugim na Górnym Śląsku klubem piłkarskim był powstały w 1904 SV Frisch Auf Kattowitz,po jego rozpadzie powstały w 1905 r.trzy kluby:FC Preussen 05 Kattowitz,Diana Kattowitz i Germania Kattowitz.Jednym z pierwszych klubów piłkarskich był również 06 Zalenze,powstały w 1906.Dnia 7 grudnia 1930 otwarto w mieście sztuczny tor łyżwiarski.Obecnie w Katowicach istnieje kilkadziesiąt klubów i stowarzyszeń sportowych.
Do najważniejszych należą:
Aktywne kluby sportowe
- 1.FC Katowice reaktywowany męski klub piłkarski,wicemistrz Polski z 1927 r.
- Aeroklub Śląski
- Automobilklub Śląski
- KKS Mickiewicz-Romus Katowice męski klub koszykarski grający obecnie w II lidze
- AZS-AWF Katowice klub wielosekcyjny,4-krotny Mistrz Polski w szermierce,liczne inne medale Mistrzostw Polski
- AZS Silesia Rebels pierwsza na Śląsku drużyna futbolu amerykańskiego,występuje w Polskiej Lidze Futbolu Amerykańskiego
- AZS UŚ Katowice klub wielosekcyjny,liczne medale Mistrzostw Polski
- BKS Rawa Katowice klub baseballowy,założony w 2006 r.
- GKS Katowice męski klub piłki nożnej 4-krotny wicemistrz Polski,3-krotny zdobywca Pucharu Polski,2-krotny zdobywca Superpucharu Polski.Obecnie w I lidze
- HC GKS Katowice klub hokejowy,6-krotny Mistrz Polski,9-krotny wicemistrz Polski,8 razy na trzecim miejscu.GKS"Katowice"Historycznie klub wielosekcyjny,wielokrotni mistrzowie polski wielu dyscyplin sportu,klub mistrzów olimpijskich.Obecnie w Ekstralidze
- HetMaN Szopienice klub szachowy,zdobywca medali w Mistrzostwach Polski
- HKS Szopienice klub wielosekcyjny,liczne medale w sportach siłowych
- Jango Katowice klub futsalowy,zdobywca Pucharu Polski w 2007,finalista Pucharu Polski w 2006,2 razy na podium w I lidze,obecnie I liga
- KS Spodek Katowice Klub siatkarski grający obecnie w II lidze Mężczyzn
- KS Volley Katowice amatorski klub siatkarski(www.ksvolleykatowice.pl)
- Legion Katowice pierwszy na Śląsku męski klub lacrosse'owy
- LGKS Podlesianka Katowice męski klub piłkarski grający obecnie w lidze okręgowej
- MK Górnik Katowice męski klub piłkarski grający obecnie w A klasie
- MKS Pałac Młodzieży Katowice klub wielosekcyjny,liczne medale Mistrzostw Polski Juniorów
- Naprzód Janów Katowice męski klub hokejowy,5-krotny wicemistrz Polski,7 razy na trzecim miejscu
- Policyjny Klub Sportowy Katowice klub sportowy,5 tytułów Mistrza Polski w szermierce,11 tytułów Mistrza Polski w pływaniu
- Rozwój Katowice męski klub piłkarski grający obecnie w II lidze
- Sekcja Petanque przy Stowarzyszeniu Domu Miasta Saint-Etienne w Katowicach klub pétanque grający w Pierwszej Lidze Polskiej Federacji Pétanque
- Sokół’43 AZS AWF Katowice Klub siatkarski grający obecnie w II lidze Kobiet
- Sparta Katowice wielosekcyjny klub sportowy,11 tytułów Mistrza Polski w skokach do wody(kategorie młodzieżowe)
- UKS PIK Katowice klub siatkarski grający obecnie w III Lidze Mężczyzn i Lidze Juniorów Mężczyzn
Katowice należą obok Łodzi i Gdyni do grupy miast Polski,których centra nie wywodzą się ze średniowiecznego miasta lokacyjnego.Style takie jak gotyk,renesans czy barok nie są zatem w nim reprezentowane.Układ urbanistyczny miasta powstał na skutek rozbudowy i połączenia poszczególnych wsi i osiedli robotniczych w czasie gwałtownego rozwoju w XIX i XX wieku.Śródmieście miasta zostało ukształtowane w połowie XIX w.którego ściślejsze zabudowywanie nastąpiło po 1880 roku.Powstałe w tym czasie budynki posiadają dekorację eklektyczną(w większości neorenesansową i neobarokową)z późniejszymi elementami stylu secesyjnego.Pod koniec XIX wieku uznawane było za"mały Paryż".Modernistyczny kwartał południowej części śródmieścia Katowic,powstały po utworzeniu województwa śląskiego w 1922,to jeden z najciekawszych w kraju przykładów międzywojennego funkcjonalizmu i stylu międzynarodowego.Katowickie budynki są inspirowane architekturą Bauhausu,De Stijl czy realizacjami Le Corbusiera.
Dane urbanistyczne
|
|
Zabytki i atrakcje turystyczne
Najstarsza budowla w Katowicach to drewniany kościółek św.Michała Archanioła z XVI w.w Brynowie,oprócz niego w mieście znajduje się kilkadziesiąt budowli mieszkalnych z XIX i początku XX wieku,w tym unikatowe osiedla:Nikiszowiec i Giszowiec.Znajdują się tu także dwa pałace:pałac Goldsteinów i pałac w Załężu oraz kilka zabytkowych kościołów w tym kościół Mariacki,kościół garnizonowy,katedra Chrystusa Króla(największa katedra w kraju),bazylika z klasztorem franciszkanów z oryginalną kalwarią w stylu modernistycznym oraz ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego najstarsza murowana budowla sakralna w mieście.Drapacz Chmur wybudowany w latach 1929–1930 przy ul.Żwirki i Wigury 15 to przykład modernistycznej architektury,która wypełnia południowy kwartał śródmieścia.Naprzeciw gmachu Sejmu Śląskiego znajduje się pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego ufundowany ze składek mieszkańców woj.śląskiego i zamówiony w 1936 r.u chorwackiego rzeźbiarza Antuna Augustinčicia.Wykonany został w latach 1937–39.Ze względu na wybuch wojny i późniejsze uwarunkowania polityczne pomnik trafił do Polski dopiero w 1991 r.W 1998 r.wykonano cokół i ustawiono pomnik w obecnym miejscu,na placu Bolesława Chrobrego.Projekt placu wraz z cokołem,wg projektu Aliny Borowczak Grzybowskiej i Andrzeja Grzybowskiego otrzymał tytuł Najlepszej Przestrzeni Publicznej Województwa Śląskiego 2001.Oprócz zabytków w Katowicach znaleźć można wiele niezabytkowych atrakcji turystycznych np.Pomnik Powstańców Śląskich(największy pomnik w kraju),wieża spadochronowa(jedyna istniejąca wieża spadochronowa w Polsce),Spodek(hala widowiskowa oddana do użytku w roku 1971 z architektonicznie ciekawym dachem koncepcji inżyniera Wacława Zalewskiego,utrzymywanym w miejscu stalowymi kablami zgodnie z zasadami tensegrity).
Wieżowce
Na terenie Katowic jest zbudowanych kilkanaście wysokich budynków,uznawanych za wieżowce.Najstarszym katowickim wieżowcem jest dom profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych z 1931,drugim Drapacz Chmur z 1934.Najwyższym wieżowcem w Katowicach jest Altus.
Polityka
Prezydent miasta
Najważniejsze stanowisko we władzach wykonawczych Katowic było na przestrzeni lat różnie nazywane:w latach 1866-1920 i 1939-1945 nazywano ich Oberbürgermeister,w okresie międzywojennym(1922-1939) i pierwszych latach po wojnie(1945-1950)zwani byli prezydentami miasta,a od 24 marca 1950 do 1 stycznia 1974 zwano ich przewodniczącymi rady miejskiej.Od 1 stycznia 1974 powrócono do określenia prezydent miasta,które jest w użyciu do dziś.Przedostatnim sołtysem wsi był Kazimierz Skiba,którego chata,obecnie przeniesiona do skansenu,stała na obrzeżach wsi Katowice,niedaleko granicy wsi Bogucice,w części zwanej później Drajok.Ostatnim sołtysem był niejaki Ludwik Troll.Od uzyskania przez Katowice praw miejskich w 1865 r.miasto miało 23 prezydentów.Pierwszym prezydentem Katowic był Louis Diebel,który objął urząd 14 maja 1866,zostając burmistrzem miasta,które liczyło wówczas 4815 mieszkańców i obejmowało swym zasięgiem obszar zbliżony do dzisiejszego śródmieścia Katowic.Obecnym prezydentem miasta Katowice jest Piotr Uszok.
Rada miasta
3 marca i 4 kwietnia 1866 miały miejsce pierwsze wybory do ciała,które ustanowiło władze Katowic.Z 342 kandydatów wybrano pierwszych 18 przedstawicieli(Stadtverordneten)mieszkańców miasta.
Przedstawiciele ci,pod kierownictwem przewodniczącego komitetu wyborczego,dr Richarda Holtze,wybrali 14 maja 1866 pierwszy magistrat(Magistratskollegium),w skład którego weszli:
- pierwszy burmistrz Katowic Louis Diebel z Krapkowic(niem.Krappitz)
- zastępca burmistrza Rossei
- 4 stałych radnych miejskich,którzy od 1873 nosili tytuł Ratsherr
Współpraca międzynarodowa
Lista miast partnerskich Katowic:
- Opawa
- Ostrawa
- Kolonia
- Mobile
- Saint-Étienne
- Odense
- Miszkolc
- Groningen
- Dublin Południowy
- Shenyang
- Koszyce
- Donieck
Wspólnoty religijne
Kościół rzymskokatolicki
Katowice są siedzibą archidiecezji katowickiej oraz metropolii katowickiej.W mieście znajduje się 36 kościołów i ma swoje klasztory 18 zgromadzeń zakonnych Kościoła rzymskokatolickiego,w tym jest to aż pięć domów prowincjalnych(franciszkanów,jadwiżanek,elżbietanek,służebniczek śląskich i niepokalanek).Na terenie miasta znajduje się bazylika mniejsza pw.św.Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP w zespole klasztornym franciszkanów w Panewnikach.Znanym na Górnym Śląsku sanktuarium,obok Kalwarii Panewnickiej,jest katowicki kościół św.Szczepana w Bogucicach z cudownym wizerunkiem Matki Bożej Boguckiej.W Katowicach mają swoją siedzibę dwa wyższe seminaria duchowne archidiecezjalne i zakonne,katolickie wydawnictwo Księgarnia św.Jacka,drukarnia,redakcje archidiecezjalnej rozgłośni Radia eM,ogólnopolskiego tygodnika katolickiego Gość Niedzielny,miesięcznika dla dzieci i młodzieży Mały Gość Niedzielny oraz miesięcznika Apostolstwo Chorych.W pobliżu kurii metropolitarnej istnieje Centrala Caritas Archidiecezji Katowickiej.W Katowicach działa także kilka ośrodków duszpasterstwa akademickiego,m.in.Kościół Akademicki w krypcie Katedry Chrystusa Króla i FODA w Panewnikach.
Kościoły ewangelickie
Katowice są siedzibą diecezji katowickiej kościoła ewangelicko-augsburskiego.
W mieście znajdują się 2 parafie
- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach
- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach
Kościoły ewangeliczne
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego zbór w Katowicach
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego Ruch Reformacyjny zbór w Katowicach
- Kościół Chrześcijan Baptystów dwa zbory(w centrum i w Bogucicach)
- Kościół Wolnych Chrześcijan
- Wspólnota Kościołów Chrystusowych
- Kościół Zielonoświątkowy zbór Betania
- Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan w RP
- Gmina Wyznaniowa Żydowska w Katowicach
Buddyzm
- Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
- Szkoła Zen Kwan Um w Polsce ośrodek w Katowicach
- Świadkowie Jehowy
- Świecki Ruch Misyjny"Epifania"zbór w Katowicach
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz