Stara Zagość

Wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim,w powiecie pińczowskim,w gminie Pińczów.Leży nad rzeką Nidą,ok.9 km od Pińczowa.

Historia Zagości

Zagość jako osada otwarta powstała pomiędzy przełomem VIII i IX w.a X w.W 1784 r.wieś administracyjnie należała do powiatu wiślickiego w województwie krakowskim i była własnością starosty zagojskiego Łubińskiego.W 1827 r.nadal należała do powiatu stopnickiego w województwie krakowskim,ale wchodziła już w skład własności„rządowej”,czyli należała do skarbu państwa i liczyła 64 domy i 369 mieszkańców.Do 1954 roku siedziba gminy Zagość.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Kościół św.Jana Chrzciciela

Zagość stanowiła pierwszą siedzibę joannitów w Polsce.Sprowadził ich tutaj Henryk Sandomierski,najprawdopodobniej pomiędzy swą wyprawą do Ziemi świętej,która miała miejsce w latach 1154-1155,a tragiczną w skutkach krucjatą przeciwko Prusom w 1166 r.Wówczas też z pewnością powstał kościół romański,którego pozostałości murów odkryto w bryle obecnego kościoła w latach 60.XX w.,oraz szpital(którego pozostałości nie odnaleziono,choć być może jeszcze w XIX w.istniały resztki tej budowli).Joannici nie przetrwali tu jednak długo ok.roku 1317 dobra biskupa kujawskiego Gerwarda zostały najechane przez joannitów z komandorii w Lubieszewie.W procesie o ten czyn w roku 1321 nakazano oddanie biskupowi przez joannitów jako odszkodowanie kilku ich majątków,w tym Zagości.Obecny wygląd kościół otrzymał w czasach Kazimierza Wielkiego,ok.1353 r.nadano mu wówczas formę gotycką,przedłużono zarówno nawę,jak i prezbiterium,postawiono zakrystię,podniesiono strop w nawie,podwyższono okna.Jan Długosz zalicza go do grupy kościołów ekspiacyjnych wielkiego króla,tj.postawionych w ramach pokuty za uśmiercenie kanonika Marcina Baryczki.Kościół został zniszczony podczas potopu przez wojska Rakoczego,odnowiony i rekonsekrowany w 1667 r.W latach 1900-1901 został powiększony.Kościół nosi wezwanie św.Jana Chrzciciela,jest orientowany i murowany z ciosu.Jest jednonawowy,z dwuprzęsłowym prezbiterium,zamkniętym wielobocznie.Nawa jest szersza od prezbiterium,pokryta drewnianym stropem,na początku XX w.została przedłużona w kierunku zachodnim.Prezbiterium posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe,w którego zworniku znajduje się piastowski orzeł.Do nawy przylegają od północy kaplica,a od południa kruchta,obie pochodzą z czasów przebudowy na przełomie XIX i XX w.Wiele elementów dekoracji nosi znamiona stylu romańskiego i pochodzi z pierwotnego kościoła joannickiego.Najciekawsza zaś jest dekoracja rzeźbiarska zachowana w części północno-wschodniej zewnętrznej ściany nawy wnęki arkad fryzu wypełniają płaskorzeźby zoomorficzne,które przedstawiają dwa rodzaje syren lub syrenę oraz trytona.Także sposób podziału ścian poziomego gzymsami i pionowego półkolumienkami lub arkadami z fryzem nie ma analogii w tym okresie w Polsce.W przyziemiu północnej ściany nawy znajduje się cios z rytym przedstawieniem kościoła można przypuszczać,że przedstawia ono kościół joannicki co oznaczałoby,że posiadał on wówczas wieżę od zachodu.