| Historia |
I katedra Chrobrego
Po 1000 w związku z założeniem biskupstwa i w czasie wzmożonej aktywności budowlanej obiektów sakralnych w Europie po roku jubileuszowym pierwszy kościół zastąpiono większą budowlą przedromańską w formie trójnawowej bazyliki filarowej ze sklepioną kryptą o czterech filarach i wieżami w części wschodniej.Za jej fundatora uznaje się księcia Bolesława Chrobrego,dzięki jego staraniom erygowano diecezję wrocławską.Długość katedry wynosiła 33,5 m.Na podstawie wydobytych detali(m.in.baza
półkolumny)wiadomo,że posiadała dekorację rzeźbiarską.Odnaleziony w
rejonie katedry fragment wydatnej belki pochodzący prawdopodobnie z
więźby dachowej tej katedry datuje się na rok 1004.Ta pierwsza katedra uległa zniszczeniu w czasie reakcji pogańskiej i najazdu czeskiego księcia Brzetysława I w latach 1038-1039.Biskupi wrocławscy przebywali w tym czasie wedle przekazów w Smogorzowie i Ryczynie.
II katedra Odnowiciela
W latach 50. i 60.XI w.z inicjatywy księcia Polski Kazimierza Odnowiciela
zbudowano nową katedrę.Pozostałości zniszczonej katedry Chrobrego
rozebrano i nowy obiekt wzniesiono w jej miejscu,zmieniając jednak
nieco kierunek osi podłużnej i korygując wcześniejsze odchylenie
orientacji na północny wschód.Nowa kamienna świątynia była utrzymana w
formach wczesnoromańskich,trójnawowa z krótkim transeptem,posiadała
jednonawowe prezbiterium zamknięte apsydą,pod którym mieściła się
trójnawowa sklepiona krypta.Zapewne druga katedra była bez wieżowa,a
jej wnętrze prze stropowane.Do dziś z tej katedry zachowały się tylko
nieliczne detale kamienne(np.baza przyścienna),gdyż dużą część
budulca wykorzystano przy budowie kolejnej katedry.
III katedra walterowska
Budowę okazalszej,romańskiej już katedry dla biskupstwa wrocławskiego podjął na wrocławskim Ostrowie Tumskim w 1158 biskup Walter z Malonne
z wykorzystaniem znacznej części murów poprzedniego kościoła.Wyolbrzymiająca zasługi Waltera wzmianka o zastąpieniu przez niego
katedry drewnianej murowaną stała się podstawą do późniejszych
domniemywań na temat pierwszej,drewnianej katedry.Dwu wieżową,trójnawową bazylikę z transeptem ukończono w 1180,a poświęcił ją biskup Żyrosław II.Rzut
katedry Walterowskiej i jej formę przestrzenną można zrekonstruować nie
tylko na podstawie wyników wykopalisk,lecz również z pierwszego
znanego źródła ikonograficznego na temat wrocławskiej katedry,a
mianowicie pieczęci biskupa Żyrosława.Katedra Walterowska stanowiła
przekształcenie katedry Odnowiciela,znacznie pogrubiono mury i
przesklepiono nawy,zaś od zachodu wzniesiono nowe wieże.Elewacje
wykonane była z wielkoformatowych bloków z białego wapienia i urozmaicone licznym detalem z czerwonego piaskowca.Widoczne są analogie do ówczesnej katedry w Płocku,wzniesionej przez Aleksandra z Malonne,brata wrocławskiego biskupa.Długość katedry wynosiła wówczas 48,5 m,zaś szerokość 24,5 m.Z budowli tego okresu w Muzeum Archidiecezjalnym przechowywane się liczne fragmenty,a pod posadzką prezbiterium zachowały się pozostałości krypty.
IV katedra
Korpus gotycki
W następnych dziesięcioleciach nastąpiła realizowana w kilku etapach gotycka przebudowa.W latach 1244-1272 biskup Tomasz I rozbudował katedrę od wschodu o prosto zamknięty ceglany chór z obejściem w stylu gotyku katedralnego,nad narożami obejścia ulokowano dwie niewielkie wieże,które pozostały
nieukończone do dziś.Elewacja wschodnia otrzymała wielkie okno przeźroczowe,ponadto w szczycie ulokowano okno poddasza.Prezbiterium nakryto sklepieniami sześciodzielnymi.Po wyburzeniu naw romańskich w XIV wieku zbudowano,za sprawą biskupa Nankiera,od zachodu nawę główną i od południowego wschodu zakrystię w stylu
gotyku redukcyjnego.Nowe nawy zaczęto budować od zachodu,otaczając
murami stare nawy romańskie,popełniono jednak błąd i oś nawy głównej
przesunięta jest od osi prezbiterium o kilkanaście centymetrów,co jest
widoczne do dziś w postaci uskoku w południowej zewnętrznej ścianie
katedry.Kolejnym etapem była ulokowana za obejściem kaplica mariacka,zwana też małym chórem,dzieło mistrza Pieszki z lat 1354-1368.Z kolei kaplice boczne i górne kondygnacje wieży północno-zachodniej wraz z hełmem powstały w XV wieku.Wieżę południowo-zachodnią zbudowano tylko do wysokości czterech
kondygnacji.Ciekawostkę stanowi szersze przęsło nawy głównej katedry,powstałe w miejscu dawnego romańskiego transeptu.W 1517 roku biskup Jan Turzo ufundował nowy portal zakrystii,uważany za pierwsze dzieło renesansu na Śląsku.
Przebudowy renesansowe i barokowe
19 czerwca 1540 pożar strawił dach,dzwony i hełm wieży północnej.Odbudowano go 16 lat później,ale już w stylu renesansowym;identyczny hełm uzyskała podwyższona w latach 1568-1580,lecz zbudowana w uproszczonych formach wieża południowa.Poważną zmianą
w architekturze katedry była likwidacja uszkodzonej w pożarze ozdobnej
balustrady osłaniającej rynnę dachową i podwyższenie o około metr murów
prezbiterium,przez co zrównały się wysokością z nawą.We wnętrzu chóru
wykonano w tynku nową renesansową dekorację.W 1633 podczas walk wojsk cesarskich ze Szwedami i wojskami sasko-brandenburskimi spłonęła wieża południowa,południowa część katedry i dach zakrystii.Zniszczenia jednak odbudowano,w 1672 dobudowano barokową kaplicę Najświętszego Sakramentu,a w latach 1680-1700 kaplicę św.Elżbiety,którą ufundował ordynariusz wrocławski kardynał Fryderyk Hessen(potomek świętej).W następnym okresie biskup Franciszek Ludwik Neuburg ufundował(1716-24 według proj.Fischera von Erlach)kaplicę elektorską Bożego Ciała,a w 1749 dziekan kapituły Krzysztof Runnerch kaplicę zmarłych.
Restauracje okresu klasycyzmu i historyzmu
Kolejny pożar 9 czerwca 1759 zniszczył hełmy wież wraz z dzwonami,dach nad nawami,zakrystię,mały chór i organy.Zniszczenia stopniowo odbudowywano przez następne 150 lat,wieże
otrzymały proste daszki namiotowe,zaś zawalony szczyt zachodni
zastąpiono skromniejszym o formach klasycystycznych.W wieku XIX Karl Lüdecke dokonał przebudowy wnętrza katedry i elewacji zachodniej z przedsionkiem w stylu neogotyckim.Dalsze prace prowadzone były w początku XX w.pod kierownictwem Hugona Hartunga,m.in.uzupełniono zniszczoną w pożarze z 1759
kamieniarkę wieży północno-zachodniej,a skromniejszą do tej pory wieżę
południowo-zachodnią ozdobiono w podobny sposób.W latach 1912 i 1922 wzniesiono nowe hełmy,z czego późniejszy z nich,południowy,projektu Josepha Ebersa,otrzymał formy silnie uproszczone.Biskupstwo wrocławskie w 1930 roku zostało podniesione do rangi arcybiskupstwa i metropolii,a katedra stała się archikatedrą.Ponowna renowacja w latach 30.prowadzona przez Günthera Grundmanna
doprowadziła do skucia polichromii i likwidacji neogotyckiego gzymsu w
chórze.
Zniszczenia i odbudowa powojenna
Piętnaście lat później,podczas oblężenia przez Armię Czerwoną twierdzy Wrocław
uległo zniszczeniu aż 70% katedry.Zrujnowane zostały hełmy,dachy,sklepienia głównej nawy,spłonęły organy i część malowideł.Zniszczeniu
uległy również stalle i ołtarz główny.Część zachowanego wyposażenia wywieziono.Wstępna odbudowa pod kierownictwem architekta Marcina Bukowskiego trwała do 1951,kiedy 29 lipca prymas Polski Stefan Wyszyński dokonał ponownego poświęcenia archikatedry.W następnych latach trwał proces odbudowywania archikatedry i
uzupełniania jej wyposażenia.Do świątyni przeniesiono późnogotycki
pentaptyk z Lubina,który stał się ołtarzem głównym,stalle z kościoła św.Wincentego,ocalałą część organów z Hali Stulecia(obecnie organy katedralne mają 151 głosów i są największe w Polsce) i obraz Matki Bożej(tzw.Madonna Sobieska)z Międzylesia.Od 1968
prowadzono drugi etap konserwację architektury zewnętrznej,rekonstrukcję pokrycia dachów,kaplic,dokończenie konserwacji wnętrza.Przebudowano też szczyt zachodni,opierając się na poczynionych w toku
prac konserwatorskich odkryciach,jak również odsłonięto zamurowane
wschodnie okno dachowe.Przez wszystkie te lata obie wieże katedry
straszyły płaskimi,pozbawionymi hełmów dachami,częściowo porośniętymi
darnią.Dopiero w 1985 roku kardynał Henryk Gulbinowicz zgodził się zaakceptować projekt nowych hełmów wg propozycji architekta prof.Edmunda Małachowicza.Projekt ten uzyskał formalną akceptację służb miejskich trzy lata później i dopiero wówczas proboszcz katedry,ksiądz infułat Adam Drwięga mógł zlecić ich wykonanie.14 sierpnia 1991
ustawiono oba siedemnastotonowe hełmy na wieżach katedry.Każdy z nich
ma 37 m i od tej pory obie wieże mają po ok.97 m wys.W wieży
północno-zachodniej wbudowano windę umożliwiającą wjazd na galeryjkę widokową wokół hełmu.Podczas pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski,31 maja 1997 odbyła się we wrocławskiej archikatedrze uroczystość koronacji obrazu"Matki Bożej Sobieskiej",przywiezionego tu w latach 50.
Architektura i wyposażenie katedry
Obecna katedra jest trójnawową gotycką orientowaną bazyliką z otoczonym obejściem(ambitem)
i czworobocznie zakończonym chórem o dł.100 m. i szer.44,5 m.Zarówno
zachodnia jak i wschodnia elewacja flankowane są wieżami,z czego
wschodnie od późnego średniowiecza pozostają nieukończone.Katedra posiada trzy wejścia:główne,od zachodu,prowadzące przez domek portalowy oraz dwa boczne,od północy i południa.
Prezbiterium i ambit
Architektura sześcioprzęsłowego chóru nawiązuje do gotyku katedralnego i posiada silnie wertykalną artykulację wnętrza.Konsole,na których opierają się zawieszone służki,mają nowoczesną silnie uproszczoną postać i pochodzą z lat 30.XX w.Chór sklepiony jest trzema sklepieniami sześciodzielnymi,zaś obejście
sklepieniami krzyżowo-żebrowymi.Marmurowa posadzka chóru uniesiona jest
o trzy stopnie w stosunku do nawy,wschodnie,mieszczące ołtarz przęsło
o dalsze cztery.Ołtarz Zaśnięcia Panny Marii znajdujący się obecnie we
wrocławskiej katedrze jest późnogotyckim pentaptykiem z 1522 i pochodzi z lubińskiego kościoła Matki Boskiej.Barokowe stalle z lat 1662-1665 autorstwa Franza Motsa i Franza Zellera pochodzą z kościoła św.Wincentego.Wysokie i ciężkie stalle z licznymi płaskorzeźbionymi przedstawieniami
prawie całkowicie zasłaniają otwarte w kierunku ambitu arkady.W oknach
znajdują się powojenne witraże projektu polskich plastyków,m.in.Zygmunta Acedańskiego,Ireny Acedańskiej-Nowakowskiej,Stanisława Pękalskiego,Antoniego Michalaka.Pod arkadami dzielącymi ambit od chóru zbudowano dostępne z ambitu konfesjonały,dostawione do tylnych ścian stalli.Obejście posiada bogatą dekorację kamieniarską kapiteli i zworników
z przedstawieniami figuralnymi i herbami.Ponadto zwraca uwagę portal
łączący południową część ambitu z zakrystią,stanowiący jedno z
pierwszych dzieł renesansu na Śląsku,po zniszczeniach wojennych
zrekonstruowany z wykorzystaniem dużej części oryginalnych fragmentów.Ambit odgrodzony jest od naw bocznych kratą i tylko w ograniczonym
stopniu dostępny dla zwiedzających.
Nawy
Nawa główna oddzielona jest od prezbiterium wyraźnie zaznaczonym łukiem tęczowym.Jej architektura zrywa zdecydowanie z formami prezbiterium,przyjmując
bardziej statyczną estetykę ceglanego gotyku redukcyjnego.Posiada 6
przęseł(oraz jedno przęsło między wieżami zachodnimi),z czego położone
najdalej na wschód ma podwójną szerokość i jest zapewne reminiscencją
wcześniejszego romańskiego transeptu.Nie jest jasne,czy pierwotne plany gotyckiej rozbudowy przewidywały
budowę transeptu.Przerwany raptownie rytm służek prezbiterium świadczy
raczej o pierwotnym planie kontynuacji jego form w kierunku zachodnim.Między wschodnimi bardzo masywnymi filarami omawianego przęsła
znajdowało się w późnym średniowieczu trójprzęsłowe lektorium,być może dwukondygnacyjne,które oddzielało nawę od prezbiterium.Lektorium to wyburzono w końcu XVI w.lub w 1605.W północnej ścianie katedry wyeksponowano w toku prac konserwatorskich
dawne wejście na galerię lub górną kondygnację lektorium.Elewacja wewnętrzna nawy głównej podzielona jest na dwie kondygnacje
stanowiącym silny akcent horyzontalny szerokim gzymsem opartym na
konsolach,niektórzy badacze dopatrują się w nim galeryjki posiadającej
pierwotnie balustradę,co przez innych jest ze względu na jego zbyt małą
do tego celu szerokość kwestionowane.Okna nawy są większe niż w
prezbiterium,jednak po północnej stronie duża ich część zasłonięta jest
przez dach chóru cesarskiego.W nawie głównej nie ma służek,zaś
obecne powojenne sklepienie powtarza bezżebrową formę renesansowego
sklepienia krzyżowego(określanego też jako kolebkowe z lunetami)z 1540,zbudowanego w miejsce wcześniejszych sklepień gotyckich i opartego na
ich profilach przyściennych.W położonym najdalej na zachód przęśle
znajduje się empora organowa,zbudowana po wojnie w miejscu wcześniejszej.
Dachy katedry
Nawa główna i prezbiterium posiadają jednolity,wspólny dach dwuspadowy.Współczesna więźba dachowa korpusu katedry zbudowana została w latach 1947-1948
w konstrukcji stalowej,w miejsce zniszczonej dwukondygnacyjnej więźby o
leżących słupach w dolnej i wieszarze w górnej kondygnacji.Początkowo w
toku odbudowy pokryto dach z braku innego materiału dachówką korytkową.Obecnie dach jest pokryty blachą miedzianą pochodzącą z renowacji z
końca lat 60.Poddasze posiada po trzy lukarny na każdą z połaci oraz
wielkie okno w szczycie wschodnim,zrekonstruowane w toku prac z lat 1971-1972.Nawy boczne i chór cesarski kryte są dachami jednospadowymi,również
pokrytymi miedzią,zaś wschodnie wieże stromymi dachami czterospadowymi z
krótką kalenicą.
Kaplice
Katedra otoczona jest wieńcem kaplic pochodzących w większej części z
okresu gotyku.Posiada ponadto cztery różnej wielkości kaplice
barokowe.Elewacje wszystkich barokowych kaplic poddano w 1997,przed kongresem eucharystycznym w 1997 i obchodami roku jubileuszowego 2000 renowacji,nadając im intensywne barwy, zbliżone do tych,jakie posiadały pierwotnie.Spośród kaplic warto wspomnieć następujące:
- Wielkie kaplice położone na wschód od chóru
- Kaplica św.Elżbiety przylegająca od wschodu do wieży południowo-wschodniej,barokowa,z lat 1682-1700.Została ufundowana przez biskupa wrocławskiego kardynała Fryderyka Heskiego,jej autorem jest włoski architekt Giacomo Scianzi.Kaplica posiada własną zakrystię przyległą od wschodu,nakrytą pulpitowym daszkiem oraz wyodrębnione prezbiterium zwrócone na południe.Nawa przekryta jest kolebką,a w środkowej części kopułą z latarnią ustawioną na bębnie o eliptycznym rzucie.W kaplicy znajduje się nagrobek fundatora(po stronie północnej) i ołtarz z rzeźbą św.Elżbiety(po stronie południowej).Ściany pokryte są freskami przedstawiającymi sceny z życia patronki.Nad wejściem do kaplicy jest umieszczone popiersie jej fundatora pochodzące z pracowni Berniniego.
- Kaplica Mariacka na osi katedry,a zatem na przedłużeniu chóru,przylega do dwóch przęseł obejścia.Ta gotycka kaplica,określana niekiedy jako mały chór z lat 1354-1365,ufundowana została przez biskupa Przecława z Pogorzeli i zaprojektowana przez muratora Pieszkę jako kaplica kolegium mansjonarskiego.Kaplica jest jednonawowa,dwuprzęsłowa z wydzielonym węższym czworobocznym również dwuprzęsłowym prezbiterium.Zachodnie przęsło prezbiterium sklepione jest krzyżowo,pozostałe przęsła posiadają sklepienia pięciopodporowe.W kaplicy znajduje się tumba fundatora,a ponadto nagrobek biskupa Jana IV autorstwa Petera Vischera starszego z 1503 oraz liczne epitafia.Główny ołtarz kaplicy jest barokowy i zawiera kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.
- Kaplica Elektorska lub Bożego Ciała przylegająca do wieży północno-wschodniej,barokowa,z lat 1716-1724.Kaplicę ufundował na swe mauzoleum biskup Ludwik Franciszek von Pfalz-Neuburg,który będąc jednocześnie biskupem Trewiru i Moguncji należał do elektorów Rzeszy Niemieckiej stąd nazwa kaplicy.Projektantem był znany wiedeński architekt Johann Bernhard Fischer von Erlach.Dekorację malarską wykonał Carlo Carlone,prace rzeźbiarskie są dłuta Ferdinanda Maximiliana Brokoffa.Kaplica ta stanowi pendant do kaplicy św.Elżbiety,jej prezbiterium skierowane jest na północ.Także ta kaplica posiada kopułę z latarnią osadzoną na bębnie o eliptycznym rzucie.
- Kaplica św.Jana Chrzciciela z 1408,przebudowana później na mauzoleum biskupa Jana Turzona,przylega do północno-wschodniej wieży od północy.Z renesansowego nagrobka Turzona,obejmującego niegdyś również tumbę z baldachimem,zachowała się tylko płyta z pełnopostaciową rzeźbą przedstawiającą biskupa.
- Kaplice przyległe do naw bocznych:
- Kaplica św.Kazimierza(dawn.św.Leopolda),przy szóstym(szerszym)przęśle południowej nawy,gotycka,z XV w.Niegdyś mieściła gotycki ołtarz z 1468,ufundowany przez kanonika Petera von Wartenberga,po wojnie wywieziony do Muzeum Narodowego w Warszawie.
- Kaplica Zbawiciela,używana obecnie jako kaplica sakramentu,przy czwartym przęśle południowej nawy,barokowa.Powstała w latach 1671-1672 na zlecenie kanonika Johanna Jacoba Brunettiego wedle projektu Carla Rossiego.Sztukaterie wykonał Domenico Antonio Rossi.Niewielka kaplica nakryta jest kopułką z latarnią,posadowioną na pendentywach bez bębna.We wnętrzu znajdują się epitafia fundatora oraz jego brata,biskupa Johanna Brunnetiego,sufragana wrocławskiego w latach 1693-1703.
- Kaplica Zmartwychwstania lub Zmarłych przy trzech zachodnich przęsłach północnej nawy bocznej,dostępna z drugiego przęsła nawy,barokowa,z 1749.Jej fundatorem był Johann Christoph von Rummerskirch,zaś budowniczym zapewne Bartholomäus Wittwer.
- Kaplica św.Andrzeja(nie istnieje),gotycka z roku 1464,na piętrze południowo-zachodniej wieży,zniszczona w 1759.Kaplica ta o bogato dekorowanym sklepieniu miała bezpośrednie połączenie z pałacem biskupim mostkiem nad ulicą.Pozostałości kaplicy zostały całkowicie zniszczone w czasie II wojny światowej.
Muzyka w katedrze
Organy
Obecne organy katedry to instrument pierwotnie wybudowany w Hali Stulecia.Zaprojektowano go w duchu epoki,czyli jako instrument symfoniczny,mający swym brzmieniem,masą dźwięku i bogactwem barw być odpowiednikiem
wielkiej orkiestry symfonicznej.Projekt dyspozycji,czyli zestawu
głosów,wykonał prof.Karl Straube z Lipska.Budowę zlecono firmie„Wilhelm Sauer,Inh.Paul Walcker”z Frankfurtu nad Odrą.Organy,o
numerze opusowym 1160,otrzymały 200 rejestrów(187 głosów realnych,13
transmisji)rozdzielonych na 5 manuałów i pedał i istotnie,były to
wówczas największe organy na świecie.W roku 1937,w związku z Ogólnoniemieckim Festiwalem Śpiewaczym,organy
zostały przebudowane przez firmę„Wilhelm Sauer,Inh.Dr.Oscar Walcker”
i rozbudowane do 222 rejestrów według dyspozycji napisanej przez
Gerharda Zeggerta,organisty kościoła miejskiego św.Marii Magdaleny.W takim stanie organy trwały do 1945 roku.W czasie wojny Hala nie ucierpiała prawie w ogóle.Niestety budynku w
żaden sposób nie zabezpieczono i każdy kto chciał,mógł do niego wejść.Organy ulegały dewastacji dokonywanej przez różne osoby,między innymi
żołnierzy sowieckich.Trzeba też niestety jasno stwierdzić,iż
najpewniej do Hali wybierali się na szaber organmistrzowie,budowniczowie organów,zniknęło wtedy bowiem 50 bardzo cennych głosów
językowych.Do uratowania instrumentu i jego demontażu z Hali najmocniej
przyczynił się Władysław Oćwieja,późniejszy organista katedralny,oraz
ks.inf.Kaziemierz Lagosz,administrator archidiecezji.Instrument,z
myślą o katedrze,przeniesiono prawdopodobnie do
prokatedry,czyli kościoła św.Doroty,Stanisława i Wacława.W 1951
roku powołano komisję,która miała sprawować pieczę nad budową organów
katedralnych.W jej skład wchodzili:ks.dr hab.H.Feicht rektor
Akademii Muzycznej we Wrocławiu,ks.Leon Pęcherek referent ds.muzycznych oraz Władysław Oćwieja.Budowę organów powierzono firmie
Biernackich z Krakowa.Prospekt w duchu modernizmu zaprojektował
ówczesny konserwator zabytków Aleksander Krzywobłocki.Pierwszy etap instalacji zakończono 29 lipca 1951 roku i uruchomiono
wtedy 50 głosów.Natomiast poświęcenie organów odbyło się 28 września
1952 roku i wówczas instrument miał już 142 głosy.Trzeba wspomnieć,iż
Biernacki włączył także w katedralny instrument części z organów Sauera
luterańskiego Kościoła Pamięci Króla Gustava Adolfa.Niedługo po poświęceniu,bo już 1956 roku,podjęto decyzję o przebudowie
instrumentu nowym organistą katedralnym został w międzyczasie prof.Romuald Sroczyński.Prace znów powierzono Biernackim z Krakowa.Organy
przebudowano,przeintonowano i powiększono o 10 całkowicie nowych
francuskich głosów językowych zakupionych u znakomitej firmy E.G.Leau z
Paryża.Obecnie instrument liczy 151 głosów(124 na emporze,27 na poddaszu w
prezbiterium).W roku 1989 odbył się remont prowadzony przez firmę braci
Broszków i był to ostatni poważny remont tych organów.Obecnie
okazyjnie prowadzone są doraźne naprawy wykonywane przez firmę
Chrobak&Synowie.
Dyspozycja współczesna:
| I.Manual C-c4 | II.Manual C–c4 Schwellwerk | III.Manual C–c4 Schwellwerk | IV.Manual C–c4 Solo | V.Manual C–c4 | V.Manual C–c4 Schwell-Fernwerk | Pedal C-g1 |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Principal 16’ Gedackt 16’ Principal 8’ Salicet 8' Spitzflöte 8’ Querföte 8’ Gedackt 8’ Flauto dolce 8’ Gemshorn 8’ Quintatön 8’ Gedacktquinte 5 1/3’ Octave 4’ Octavflöte 4’ Gemshorn 4’ Rohrflöte 4’ Quinte 2 2/3’ Octave 2’ Spitzflöte 2' Scharffquite 1 1/3' Sedecima 1' Rauschpfeife 2f. Quintmixtur 3-4f. Scharff 3f. Mixtur 3-4f. Mixtur 4-5f. Trompete 8’ Klarine 4’ |
Quintaton 16' Prinzipal 8' Dulciana 8' Grossflöte 8' Traversflöte 8' Fernflöte 8' Bordun 8' Quintaton 8' Octave 4' Octavflöte 4' Dolce 4' Zartflöte 4' Quintaton 4' Quinte 2 2/3' Super Octave 2' Waldflöte 2' Schweizpfeife 1' Sesquialtera 2f. Mixtur 3f. Zimbel 3f. Englisch Horn 8' Obój 4' Glockenspiel,30 Töne |
Nachthorn 16' Prinzipal 8' Gedackt 8' Gamba 8' Vox coelestis 8' Ital. Prinzipal 4' Rohrflöte 4' Nasat 2 2/3' Blockflöte 2' Terz 1 3/5' Quintflöte 1 1/3' Sifflöte 1' Rauschzimbel 2f. Mixtur 4f. Scharff 4f. Vox Humana 8' |
Prinzipal 8' Grossflöte 8' Gross Octave 4' Octavflöte 4' Gedakct Pommer 4' Super Octave 2' Flachflöte 2' Róg nocny 1 1/3' Gross Mixtur 4-5f. Trompet 16' Basson 8' Oboe 8' Trompet 4' |
Bourdon 16' Prinzipal 8' Gedackt 8' Holzgedackt 8' Quintade 8' Quintaton 8' Viola d'amore 8' Schwebung 8' Prinzipal 4' Blockflöte 4' Flöte 4' Rurflet 4' Rohrquinte 2 2/3' Octave 2' Super Octave 2' Terzflöte 1 3/5' Superquinte 1 1/3' Septime 1 1/7' Schwiegel 1' Acuta 4f. Trompete 8' |
Róg nocny 16' Flet łagodny 16' Pryncypał 8' Pryncypałflet 8' Flet 8' Rurflet 8' Gedackt 8' Salicet 8' Oktawa 4' Flet 4' Blockflet 4' Kwinta 2 2/3' Rurkwinta 2 2/3' S.Oktawa 2' Flet 2' Szpicflet 2' Tercja 1 3/5' Superkwinta 1 1/3' Sifflet 1' Scharf III |
Principal 32' Kontaviolon 32' Kontrabass 16' Principal 16' Violon 16' Subbaß 16' Gemshorn 16' Quintbaß 10 2/3' Oktavbaß 8' Violoncello 8' Gemshorn 8' Flötenbaß 8' Gedacktbaß 8' Quinte 5 1/3' Oktave 4' Starkflöte 4' Gemshorn 4' Sesquialtera II Oktave 2' Flachflöte 2' Mixtur 4f. Kornett 4-5f. Kornett 5f. Posaune 16' Bombarde 16' Trompete 8' Klairon 4' Fernpedal Pryncypał 16' Subbass 16' Oktawbas 8' Oktawa 4' Flautino 2' |
Organiści
(lista niepełna)- Franz Winckler od 1682 do 1706
- Johann Krause
- Joseph Friedrich
- Joseph Gottwald(ur.1754 zm.1883)
- Franz Wolf do 1842
- Moritz Brosig od 1842 do 1870
- Adolf Greulich od 1870 do 1884
- Emanuel Adler(ur.1845 zm.1926)
- Günther Nierte od 1935 do 1945
- Władysław Oćwieja od 1951 do 1955(od powojennej konsekracji katedry do swojej śmierci w wieku 33 lat.)
- Romuald Sroczyński od 1955 do 1965
- Ryniewicz od 1965 do 1966
- Klemens Kamiński od 1966 do 2012
- Maciej Maszkiewski od 2012
Inne katedry we Wrocławiu
Poza rzymskokatolicką archikatedrą we Wrocławiu znajdują się jeszcze cztery katedry należące do innych wyznań.Są to:
- greckokatolicka katedra pw.św.Wincentego i św.Jakuba
- luterański kościół pw.Opatrzności Bożej siedziba biskupa,odpowiednik katedry
- polskokatolicka katedra pw.św.Marii Magdaleny
- prawosławna katedra pw.Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz