Jelenia Góra

Łac.Cervimontium,Mons Cervi,niem.:Hirschberg im Riesengebirge,czes.Jelení Hora,dawniej Hiršberk,Hornšperk miasto na prawach powiatu w południowo-zachodniej Polsce,w województwie dolnośląskim,w śródgórskiej Kotlinie Jeleniogórskiej,nad rzeką Bóbr.Miasto jest również siedzibą Powiatu Jeleniogórskiego,Zarządu Karkonoskiego Parku Narodowego oraz polską stolicą Euroregionu Nysa.Historyczne miasto na Śląsku.Jelenia Góra była stolicą województwa jeleniogórskiego w latach 1975-1998.Obecnie ma status miasta na prawach powiatu.Jelenia Góra liczy 83097 mieszkańców,przez co jest czwartym co do wielkości(po Wrocławiu,Wałbrzychu i Legnicy)miastem w województwie.

Geografia

Położenie
Miasto położone w północnej części Kotliny Jeleniogórskiej.Od zachodu otaczają miasto Góry Izerskie i Pogórze Izerskie,od północy Góry Kaczawskie,od wschodu Rudawy Janowickie,a od południa Karkonosze.Centrum miasta znajduje się ok.1 km na wschód od zbiegu rzeki Bóbr i rzeki Kamiennej.

Ludność

Pierwsze zapiski pochodzące z połowy XVI w.wspominają o populacji liczącej ok.3,5 tys.mieszkańców.Na przełomie XVIII i XIX w.liczba mieszkańców wynosiła ok.6 tys.osób,aby wzrosnąć do początku XX w.do ok.20 tys.W latach I wojny światowej utrzymywała się na poziomie stałym z początku wieku,następnie stopniowo rosła i w 1939 Jelenią Górę zamieszkiwało ponad 35 tys.osób.Po II wojnie światowej miasto liczyło 39 tys.mieszkańców,w tym ponad 31 tys.Polaków.Po utworzeniu w 1975 województwa jeleniogórskiego i przyłączeniu do miasta okolicznych miejscowości,m.in.Cieplic Śląskich-Zdroju liczba ludności wzrosła do 80 tys.W kolejnych latach populacja miasta rosła,głównie jednak na skutek przyłączania kolejnych okolicznych wsi.W 1996 wynosiła 93570 mieszkańców.Po reformie administracyjnej w 1998 i utworzeniu województwa dolnośląskiego,liczba mieszkańców Jeleniej Góry systematycznie spada.W grudniu 2004 wynosiła tylko 87643,a w czerwcu 2010 spadła do 84306 osób.Największą populację Jelenia Góra odnotowała w 1998 według danych GUS 93901 mieszkańców. 
Klimat

Średnia temperatura i opady dla Jeleniej Góry
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie najwyższe temperatury[°C]	1	0	6	9	16	20	20	22	18	13	6	4	11
Średnie najniższe temperatury[°C]	-7	-10	-3	0	4	9	11	9	5	2	-2	-2	2
Opady[mm]	33	61	43.2	61	61	73.7	142.2	76.2	33	63.5	40.6	55.9	741,7

Pochodzenie nazwy

Nazwa miasta,wymieniana w źródłach historycznych,wydaje się być spójna.Niemieckojęzyczna nazwa Hirschberg,zapisywana odmiennie na przebiegu wieków(np.Hyrzberc 1281 r.,Hyrspergk 1305 r.,Hirssbergk 1355 r.,Hirsberg 1521 r.)Po wcieleniu tutejszych ziem do Polski w 1945 roku,miastu została nadana nazwa Jelenia Góra bowiem Jelenia Góra pisana także łącznie istniała w języku polskim przed 1945 rokiem.W XVI i XVII w.pojawia się łacińskie określenie Mons Cervi,Cervimontia,Mons Cervinus,Cervigera.

Historia

Prawdopodobnie na terenie miasta istniał nieznany z nazwy słowiański gród,którego założenie polska tradycja przypisuje Bolesławowi III Krzywoustemu w 1108 r.Z tych piastowskich początków zachowało się jeleniogórskie grodzisko obecnie Góra Bolesława Krzywoustego.Początki Jeleniej Góry w dzisiejszej postaci datują się jednak przypuszczalnie dopiero na połowę XIII w.i związane są z akcją osadniczą prowadzoną przez Bolesława II Rogatkę za pomocą kolonistów niemieckich.Data uzyskania praw miejskich pozostaje nieznana,można jednak przyjąć,że założona wówczas osada od początku uzyskała miejski status i rozplanowanie przestrzenne,otrzymując nazwę Hirschberg.Pod panowaniem książąt jaworsko-świdnickich miasto prężnie się rozwijało.W 1392 r.Jelenia Góra przeszła pod panowanie czeskie.Od zasiadających na praskim tronie Jagiellonów otrzymała szeroką samodzielność i prawo bicia własnej monety,a w 1519 r.ważny przywilej corocznych jarmarków.W II połowie XVI w.w mieście i okolicach rozpoczęła się produkcja płócien lnianych zwanych woalami.Handel nimi okazał się z czasem bardzo zyskowny.Produkcję przerwała wojna trzydziestoletnia,podczas której miasto przeżyło swój najtrudniejszy okres.Wszystkie wieże kościoła,ratusza i bram miejskich uległy spaleniu.Odbudowa spalonego i zrujnowanego miasta,pozbawionego pomocy z zewnątrz,była wolna i długotrwała.W 1739 r.,w czasie szalejącej wichury zawaliła się wieża ratusza wraz z fragmentem budynku,którego już nie odbudowano.Nowy ratusz został wzniesiony w drugiej połowie XVIII w.W okresie wojny trzydziestoletniej i panującego chaosu wewnętrznego dokonano samowolnej zmiany herbu Jeleniej Góry oraz falsyfikacji dyplomu herbowego.Po wojnie i odbudowie Jelenia Góra stała się jednym z bogatszych miast na Śląsku.Miejscowi kupcy zrzeszali się w Konfraterii Kupieckiej zajmującej się eksportem do wszystkich krajów europejskich,a także na kontynent amerykański.Ten pomyślny rozwój miasta przerwany został w 1742 r.,kiedy to Śląsk został zbrojnie wcielony do państwa pruskiego,co odcięło miasto od dotychczasowych rynków zbytu.W tym też czasie zmieniła się koniunktura na rynkach światowych,a rękodzielnicza produkcja spod Karkonoszy została wyparta przez tańsze wyroby mechanicznych tkalni angielskich.Oba te czynniki doprowadziły do całkowitego upadku tkactwa w Jeleniej Górze i okolicach. Nadejście XIX wieku było jednak dla Jeleniej Góry pomyślne.Kilku przemysłowców zbudowało tu bowiem swoje fabryki.Wzrastał też gwałtownie ruch turystyczny w Karkonoszach,dla którego Jelenia Góra oraz inne miejscowości wchodzące obecnie w jej skład,stanowiła naturalną bazę wypadową.Do miasta przyjeżdżało coraz więcej gości.Na ich potrzeby wznoszono hotele i pensjonaty,otwierano restauracje,rozpoczęto produkcję żywności oraz pamiątek.Do dalszego wzrostu gospodarczego przyczyniło się doprowadzenie do Jeleniej Góry linii kolejowych w r.1866 od strony Zgorzelca i w roku 1867 od strony Wrocławia.W czasie II wojny światowej miasto nie doznało żadnych zniszczeń i zostało zajęte przez wojska radzieckie dopiero po kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 r.Jelenia Góra została pod dzisiejszą nazwą przyłączona do Polski,zaś jej ludność uległa przymusowemu wysiedleniu do Niemiec.Na jej miejsce przybywali polscy przesiedleńcy.Już w sierpniu 1945 roku rozpoczął swą działalność miejscowy teatr,funkcjonowało archiwum,przymierzano się do otwarcia muzeum,rozpoczynano naukę w wielu nowych szkołach.Otwarto wiele nowych zakładów przemysłowych,w tym jedyne w kraju zakłady optyczne.W 1971 roku rozpoczęto wyburzanie większości zabytkowych kamienic w obrębie rynku oraz ulicy Kopernika.Obecna zabudowa placu ratuszowego powstała w latach 70.i jest stylizowana na dawną(pozostawiono sześć fasad dawnych kamienic).Jelenia Góra była po wojnie wydzielonym miastem powiatowym,zaś w r.1975 została stolicą nowego województwa,na co miała wpływ nie tylko jej silna pozycja gospodarcza w regionie,ale i kulturalna.W 1976 do Jeleniej Góry przyłączone zostały Cieplice Śląskie-Zdrój,Sobieszów,Maciejowa,Goduszyn.Powstał w ten sposób największy ośrodek miejski w Sudetach Zachodnich.Obecnie Jelenia Góra posiada status miasta na prawach powiatu.W ostatnich latach przyłączono do Jeleniej Góry Jagniątków,co spowodowało przesunięcie granic administracyjnych miasta aż do granicy Polski z Czechami.Gospodarka W mieście działa ponad 12000 podmiotów gospodarczych,z czego ponad 200 z udziałem kapitału zagranicznego,m.in.Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne Jelfa,Producent Maszyn Papierniczych PMPoland S.A.(dawniej Beloit,jeszcze wcześniej Fampa).Stopa bezrobocia w Jeleniej Górze w listopadzie 2010 r.wynosiła 10,04%.Na terenie miasta funkcjonują 3 galerie handlowe:Galeria Karkonoska,Dom Handlowy oraz Pasaż Grodzki.W niedługim czasie ma także zacząć funkcjonować Galeria Centrum.

Zabytki

Zabytki Śródmieścia Jeleniej Góry

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• miasto(ośrodek historyczny)
• domy,ul.Barlickiego 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11 osiedle robotnicze Fülnera
• domy nr 1,2,3,4,5,6,7,8 z 1899 r.i domy nr 9,10,11 z 1910 r.
• kościół pw.św.Erazma i Pankracego najstarsza świątynia w mieście z 1552 roku,posiada wysoką(51 m)wieżę.W 1909 r.przy północnej nawie wzniesiono neogotycką klatkę schodową.Przy wejściu do zakrystii od strony północnej pomnik św.Jana Nepomucena z 1709 roku,który w 1812 r.strącono z mostu na Bobrze,a po odrestaurowaniu w 1886 r.przeniesiono w obecne miejsce
• zespół kościoła ewangelickiego z lat 1709-1718:kantorówka,ob.dom parafialny,ul.1 Maja 45,cmentarz z kaplicami:
  • kościół Podwyższenia Krzyża Św.z lat 1709-1718 największa świątynia w mieście,może w nim zasiąść 4.020 osób,a drugie tyle zmieści się na stojąco.Zbudowany w latach 1709–1718 w wyniku zmuszenia cesarza austriackiego przez króla szwedzkiego Karola XII do wyrażenia zgody na budowę przez protestantów sześciu tzw."kościołów łaski".Od 1957 r.jest kościołem katolickim a zarazem garnizonowym.Nad główną kopułą góruje wysoka na 66 m wieża.Jako jeden z niewielu kościołów na świecie posiada organy umieszczone za ołtarzem,a nie nad wejściem głównym.
• kościół pw.NMP,obecnie cerkiew prawosławna pw.Świętych Piotra i Pawła;zbudowana w latach 1737–1738 XVIII w.Na pn.ścianie kościoła znajdują się krzyże pokutne.W 1925 r.przejęta przez władze miejskie odgrywała rolę galerii.Parafia prawosławna przejęła świątynię w 1948 r.i sprowadziła ikonostas aż z Lubelszczyzny,ul.1 Maja/Klonowicza,
• kościół kaplica pw.św.Anny umieszczona wewnątrz średniowiecznej bastei,którą w 1514 r.XVI w.gruntownie przebudowano.W portalu nad wejściem do kaplicy widnieje napis:„HonorI Magnae ChrIstI aVlae DIVae Annae ereCta”(wzniesiono na chwałę wielkiej babki Chrystusa św.Anny)z ukrytą datą 1715 r.ul.Konopnickiej
• dawne kolegium jezuickie,ul.Kopernika 1,z lat 1709-1711
• cmentarz komunalny,ul.Świerczewskiego 44,z początku XX w.
• kaplica-krematorium,z 1914 r.
• mury obronne z basztami prawdopodobnie pierwsze mury powstały w XIV w.Główne umocnienia sięgały ok.8 m wysokości,grubość w koronie wynosiła 1,5 metra.Na przedmurzu znajdowała się sucha fosa(m.in.dzisiejsza ulica Bankowa oraz Podwale),której fragmenty w późniejszych czasach wykorzystywane były jako ogrody(koniec XVIII w).Później część fosy między Bramą Zamkową a Bramą Wojanowską wykorzystywano jako ogród zoologiczny.W murze znajdowały się trzy bramy Zamkowa wychodząca na kierunek północno-zachodni,Wojanowska po stronie wschodniej oraz brama przy ul.Długiej w południowo-zachodniej części obmurowań.Przy każdej z bram znajdowała się wieża,która bronić miała wjazdów do miasta.Mury miejskie straciły na znaczeniu w XVIII w na skutek przemian w technice wojskowej oraz intensywnego rozwoju miasta poza ich obrębem.Ostateczną decyzję o ich rozbiórce podjęto w 1862 r.Do dziś z wielu obronnych fortyfikacji(podwójne mury obronne,3 bramy z wieżami,36 bastei)zachowały się tylko fragmenty tych obwarowań:Baszta Wojanowska z basteją kryjącą kaplicę Św.Anny,fragmenty murów wplecione w inne budowle m.in.przy ul.Jeleniej oraz Baszta Zamkowa i Baszta Grodzka
  • Brama Wojanowska i baszta Wojanowska stanowiły część średniowiecznego kompleksu obronnego który strzegł drogi do Wojanowa.Lochy pełniły funkcję więzienia.W 1480 r.wieża wskutek silnego wiatru zawaliła się grzebiąc 5 osób.Szybko ją odbudowano dodając zegar i kopułę z latarnią i w takim stanie przetrwała do dziś.Brama,zwana Wojanowską,którą strzegła owa wieża,znajdowała się u wylotu obecnej ul.Konopnickiej.Wyburzono ją w 1755 roku,a obrys uwidoczniono później w bruku ciemniejszą kostką.W roku 1756 postawiono tutaj barokową bramę spełniającą funkcję porządkowo-rogatkową.Na filarach umieszczono herby:pruski,śląski,miejski oraz inskrypcję.W 1869 r.bramę rozebrano i przeniesiono do koszar przy ul.Obrońców Pokoju.Po renowacji w 1998 roku wróciła na dawne miejsce
• baszta Zamkowa znajduje się przy ulicy Podwale oraz Jasnej.Pierwotnie stanowiła umocnienie Bramy Zamkowej.Zniszczona prawdopodobnie w wielkim pożarze w 1549 r.13 II 1550,podczas remontu,zawaliła się zabijając trzech robotników.Wieża w obecnym kształcie powstała w XIX w.Po remoncie oraz znaczącej przebudowie pełniła funkcję punktu widokowego.W wieży znajduje się pięć kondygnacji,na trzecim i czwartym piętrze znajdują się charakterystyczne otwory strzelnicze w kształcie krzyża.
• ratusz pochodzi z lat 1747–1749,wzniesiony został w stylu klasycystycznym.W podziemiach,gdzie do 1945 r.funkcjonowała restauracja,zachowały się ślady wcześniejszych budowli gotyckiej i renesansowej.Około 1910 r.budynek ratusza połączono z sąsiednimi kamienicami zwanymi„siedem domów”zaadoptowanymi na potrzeby magistratu.W średniowieczu służyły one jako apteka,garkuchnia,ławy chlebowe itp.W 2000 r.w pierwszej z tych kamieniczek odkryto studnię o głębokości 20 m.Warto wiedzieć,że w dawnych czasach w jeleniogórskim ratuszu stał drewniany posąg Bolesława Krzywoustego w szatach królewskich,pl.Ratuszowy
• budynek biurowy z łącznikiem
• Teatr im.C.K.Norwida budynek wzniesiony w latach 1903–1904 według projektu Alfreda Daehmela w stylu secesyjnym.Główna sala widowiskowa posiada ok.550 miejsc z trzema balkonami i pomieszczeniem foyer.W 1945 r.uruchomiono tutaj pierwszy teatr na Ziemiach Odzyskanych w którym debiutowali m.in.:Adam Hanuszkiewicz i Kazimierz Dejmek,al.Wojska Polskiego 38
• dom, ul.Armii Krajowej(dawne Czerwonej)9,z czwartej ćw.XIX w.
• kamienica,ul.Bankowa 8,z l.1886,1906,1922
• domy,ul.Długa 4/5,6,7,8,11,13,14,18,19,20,21,z XVIII w.,XIX w.,1903 r.,pocz.XX w.
• willa z ogrodem,ul.Grabowskiego 7,z k.XIX w.
• dom,ul.Grodzka 1,2,3,4,5,6,z XVIII w.,XIX w.
• dom,ul.Groszowa 6,z poł.XVIII w.
• dom,ul.Grottgera 1,z k.XIX w.
• zespół willowy,ul.Jana Pawła II(dawne Legnicka)10,z 1902 r.:willa,budynek gospodarczy,ptaszarnia,leżakownia
• domy,ul.Jasna 1,2,3,5,7,11,14,z XVII w.,XIX w.,XX w.
• domy,ul.Kasprowicza 15,56,z XVIII w.,XX w.
• „Dom Sierot”,ul.Kilińskiego 16,z XVIII/XIX w.
• willa,ul.Klonowicza 7,z 1882 r.i nr 14,z 1906 r.
• szkoła,ul.Kochanowskiego 18,z l.1913-1914
• dom,ul.Konopnickiej 3,6,8,10,21,z XVII w.,XVIII w.,XIX w.,XX w.
• willa z ogrodem,ul.Krasickiego 6,z 1893 r.
• dom,ul.Krośnieńska 15,z XIX w.,XX w.
• teatr,ob.kino„Tatry”,ul.Krótka 3,z k.XIX w.
• domy,ul.Krótka 4,5,6,12,22,23/24,z XVIII w.,XIX w.
• pałac z ogrodem,ul.Kruszwicka 3,z czwartej ćw.XIX w.
• dom,ul.Piłsudskiego(dawne 22 Lipca)5,z XVIII w.
• kamienice,ul.1 Maja 9-15-19-23-27-72,z końca XIX w.,początku XX w.
• dom,ul.1 Maja 3,5,8,10,23,25,26,z XVIII w.XX w.
• dom handlowy,ul.1 Maja 27,z lat 1904-05
• Poczta Główna,ob.dom mieszkalno/usługowy,ul.1 Maja 28,z połowy XVIII w.,l.1873-77
• kamienica,ul.1 Maja 40,z drugiej połowy XVIII w.,1866 r.
• dawne szkoła,ul.1 Maja 50,z XVIII w.
• kamienica,ul.1 Maja 54,z XVIII w.,1899 r.
• zajazd,ob.dom kultury,ul.1 Maja 60,z drugiej poł.XVIII w.,XX w.
• dom,ul.1 Maja 84,z k.XIX w.
• hotel,ob.dom wycieczkowy PTTK,ul.1 Maja 88,z 1909 r.
• Muzeum Towarzystwa Karkonoskiego jedyny obiekt w regionie wzniesiony specjalnie na potrzeby muzealne w latach 1912-1914.Powstał z inicjatywy i dla potrzeb zbiorów Towarzystwa Karkonoskiego(Riesengebirgsverein),ul.Matejki 28
• dom,ul.Miarki 11,z czwartej ćw.XIX w.
• zespół willowy,ul.Mickiewicza 12 i 12a,z 1902 r:willa,oficyna,ogród,ogrodzenie
• dwór myśliwski,ob.dom mieszkalny,ul.Nadbrzeżna 22 a,z drugiej poł.XVIII w.,koniec XIX w.,
• park,1855-57,z lat 1927-29
• willa,ul.Nowowiejska 77,z 1905 r.
• dom,ul.Obrońców Pokoju 3,15,z XVIII w.,XIX w.
• dom,ul.Pocztowa 6-7,z pocz.XX w.
• dom,Archiwum Państwowe najstarszy zachowany budynek,wzniesiony na początku XVIII w.przez kupca Glafeya na bielarnię płótna.W XIX wieku mieściła się tutaj wytłaczarnia soku dla produkcji win owocowych.Od 1945 r.jest siedzibą archiwum miejskiego.W latach 1947-1949 r.zdeponowano tu część skarbu ukrytego w Zamku Czocha,przy ul.Podwale 27
• domy,pl.Ratuszowy 1,2,3,10,11,11a,16,19,20,21,22,26,27,29,31,32,50a,51,52,55,z XVI-XVIII w.XX w.
• dom,ul.Sobieskiego 2,4,6,8,10,12,14,16,18,20/22,24,25,26,28,30,32,z XVIII w.,XIX w.
• dawny przytułek,ob.dom,z XVII,1706 r.,ul.Spółdzielcza 6
• domy,ul.Sudecka 24 i 26(dawna ul.Świerczewskiego 22,26),z XVIII w.XIX w.,
• dom,ul.Szkolna 2,6,7,8,9,z XVIII w.,XIX w.
• domy,ul.Wojska Polskiego 1,9,48,56,z XIX w.,XX w.
• dom,ul.Wolności 2,7,29,38,71,z XVII w.,XVIII w.,XIX w.i willa secesyjna,ul.Wolności 131,z pocz.XX w.
• dom,ul.Wzgórze Kościuszki 2,z ok.1800 r.
• kamienice,ul.Zamenhofa 1-2-3-4-5,z l.1908-1910
• dom,ul.Zaułek 18,z 1703 r.

inne zabytki:

• fontanna z barokowym posągiem Neptuna z połowy XVIII w.która symbolizuje wodę,ale i szerokie kontakty handlowe miasta z całym światem
• Pałac Paulinum,ul.Nowowiejska 62.

Zabytki Cieplic

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• miasto ośrodek historyczny,z XVII-XIX w.
• kościół par.pw.św.Jana Chrzciciela,zbudowany w latach 1712-1714 w stylu barokowym,koniec XVIII w.,początek XX w.
• dzwonnica,z lat 1709-11
• kościół pw.MB Nieustającej Pomocy,ul.Wolności 213,z końca XIX w.
• kościół ewangelicki pw.Zbawiciela,zbudowany w latach 1774-1779
• pastorówka,z 1744 r.,1930 r.
• klasztor cystersów,obecnie pijarów,ul.Cieplicka 9/11,z 1550 r.,1671 r.,XIX/XX w.,
• park„Zdrojowy”zespół pałacowy Schaffgotschów,pl.Piastowski 25/27
• pawilon zdrojowy,w parku Zdrojowym,z końca XVIII w.
• galeria i Teatr Zdrojowy galerię zbudowano w latach 1797-1800 według projektu wrocławskiego architekta Carla Gottlieba Geisslera.Wewnątrz urządzono restaurację(funkcjonującą do dziś),palarnię cygar,czytelnię i sporą salę koncertową.Teatr Zdrojowy został wzniesiony w latach 1833-1836,może pomieścić ok.270 widzów.Ufundowany przez Schaffgotschów,zbudowany w stylu neoklasycystycznym.Obecnie scena należy do Zdrojowego Teatru Animacji,w parku Zdrojowym
• pawilon spacerowy„Kursaal”,ob.dom zdrojowy„Edward”,Park Zdrojowy 4,z poł.XIX w.
• park„Norweski”,z 1906 r.
• pawilon„Norweski”,ob.Muzeum Przyrodnicze,w parku,ul.Wolności 268,zbudowany w 1906 r.przez właściciela tutejszej fabryki maszyn papierniczych Eugena Fullnera.Pawilon powstał na wzór restauracji"Frognerseteren"koło Oslo i taką funkcję pełnił w Cieplicach do 1967 r.,w którym to z Pałacu Schaffgotschów przeniesiono Muzeum Ornitologiczne(obecnie Przyrodnicze)
• szkoła rzemiosł artystycznych,ul.Cieplicka 34 A,z l.1901-02
• willa,ob.szkoła,ul.Cieplicka 34 B,z trzeciej ćw.XIX w.
• dom,ul.Grunwaldzka 31,z drugiej poł.XVIII w.
• zespół pensjonatu,ul.Hirszfelda 15/PCK 12,z lat 1890-1900:
  • pensjonat
  • oficyna
  • park
• pałac,ob.dom wczasowy,ul.Jagiellońska 2,z 1734 r.,pocz.XIX w.
• willa,ul.Juszczaka 5,z pocz.XX w.
• d.klasztorny dom kuracyjny„Długi Dom”,ul.Ściegiennego(d.Kościelna)5-7,Długi Dom jest jednym z najstarszych budynków kuracyjnych uzdrowiska i najstarszą budowlą świecką w Cieplicach,powstał w 1537 r.,przebudowany w latach 1689-1693
• dom,ul.Leśnicza 3,z k.XVIII w.
• młyn,ob.dom mieszkalny,ul.Mieszka I 11,z 1783 r.
• zajazd,ob.hotel„Śnieżka”,pl.Piastowski 28(d.9),z 1750 r.,XX w.,
• d.hotel„Pruski”,ob.dom,pl.Piastowski 20,z 1817 r.,po 1930 r.
• d.hotel„Stadt Paris”,ob.dom,pl.Piastowski 24,z 1870 r.,pocz.XX w.,
• zespół pałacowy Schaffgotschów,pl.Piastowski 25/27,z XVIII w.:
  • pałac Schaffgotschów(Jelenia Góra–Cieplice)wzniesiony w latach 1784–1809 przez rodzinę Schaffgotschów.Fasada główna jest długa na 81 m i liczy 21 osi okiennych.Od 1975 r.pałac należy do Politechniki Wrocławskiej,zwiedzanie możliwe po uzgodnieniu z władzami uczelni
  • oficyna,z pocz.XIX w.
  • park,obecnie park Zdrojowy,z XVIII-XX w.
• zespół pensjonatu,ul.Podgórzyńska 6:
  • pensjonat,ob.dom dziecka„Dąbrówka”,z 1890 r.,1910 r.
  • budynek mieszkalno-gospodarczy,z 1910 r.
  • park,XIX/XX w.
• pijalnia wód„Marysieńka”,ul.Ściegiennego(d.Traugutta),z XVIII w.,1814 r.
• zakład leczniczy,ob.rozlewnia wód mineralnych,ul.Ściegiennego(d.Traugutta),z drugiej połowy XVIII w.,XIX w.

Zabytki Sobieszowa

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• miasto
• kościół pw.św.Marcina pochodzi z początku XIV w.,w latach 1778–1782 XVIII w.został przebudowany przez cystersów
• dzwonnica,z XVIII w.
• zbór ewangelicki,ob.kościół rzym.-kat.pw.Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiony w 1745 r.przez ewangelików.Od 1947 r.mieści się tu parafia rzymskokatolicka.W 1960 r.umieszczono tutaj obraz Chrystusa Dobrego Pasterza z otwartym sercem na tle Karkonoszy.
• zamek Chojnik zamek górny zbudowany został w 1364 r.;XV/XVI w.W 1392 r.zamek otrzymuje od księżnej Agnieszki(Ród książąt piastowskich linii świdnicko-jaworskiej)rycerz Gotsche Schaff protoplasta rodu Schaffgotschów w którego rękach pozostaje do 1945 r.Obecnie mieści się tu najstarsze na Śląsku bractwo rycerskie,które co roku w sierpniu organizuje Turniej Kuszniczy"O złoty bełt Chojnika".Do zamku prowadzą szlaki turystyczne z miejscowości Sobieszów,Jagniątków i Zachełmie
• dom,ul.Cieplicka 53,z trzeciej ćw.XIX w.
• willa,ul.Cieplicka 56,z drugiej poł.XIX w.
  • ogród
• dom,ul.Cieplicka 160,z XVIII-XIX w.
• willa z ogrodem,ul.Cieplicka 168,z k.XIX w.
• dom,ul.Cieplicka 194,z drugiej poł.XIX w.
• dom,ul.Cieplicka 215,z 1749 r.
• pastorówka,ob.plebania,ul.Cieplicka 219,z 1751 r.
• dom,ul.Bronka Czecha 11,po 1920 r.
• zespół pałacowy Schaffgotschów,ul.Karkonoska 4,z pierwszej poł.XVIII-XIX w.:
  • pałac Schaffgotschów,barokowy,wzniesiony w latach 1705-1712,według projektu Eliasa Scholza z Bolesławca,obecnie szkoła,ul.Cieplicka 196
  • oficyna
  • budynek mieszkalno-gospodarczy
  • obory
  • spichrz
  • stodoła.

Zabytki Jagniątkowa

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• willa Gerharda Hauptmanna w(Jeleniej Górze Jagniątków),ul.Michałowicka 32,zbudowana w stylu secesyjnym na skale w 1900 r.
• park
• dom,ul.Myśliwska 12,drewniany, zdrugiej ćw.XIX w.

Zabytki Czarnego

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• dwór Czarne w (Jeleniej Górze-Czarne)kamienny pałac z XVI wieku.W 1559 r.zbudował go i otoczył fosą Caspar Schaffgotsch.Przebudowany w XVII-XIX w.Po 1947 r.przejęty przez PGR dwór zaczął popadać w ruinę.Obecnie mieści się tutaj Ośrodek Kultury Ekologicznej Czarne i dzięki jego działaniom wraca do świetności;ul.Strumykowa 2

inne zabytki:

• kościół parafii św.Judy Tadeusza.

Zabytki Maciejowej

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół pw.śś.Piotra i Pawła w Maciejowej rzymskokatolicki kościół parafialny,zbudowany w 1319 r.,XV-XVII w.położony jest w środku wsi łańcuchówki,na pagórku,u zbiegu potoków Radomierki i Komara.Stoi pośrodku cmentarza założonego na planie owalnym.Cmentarz otoczony jest murem,który w części wschodniej wzmocniony jest kilkoma skarpami.W 1913 r.przy okazji sprzedaży wsi wymieniony jest m.in.także patronat kościoła,a 30 stycznia 1386 r.datowana jest wzmianka o ołtarzu św.Mikołaja„in ecclesia parochiali in Meinwalde”.W 1646 r.,podczas wojny trzydziestoletniej nastąpił pożar kościoła.W 1687 r.zostaje zbudowany nowy wielki ołtarz.Z początkiem 1707 r.kościół uległ ponownemu pożarowi.Po pożarze odbudowano wieżę i resztę kościoła.Czterokondygnacyjna wieża zwieńczona jest barokowym hełmem z przeźroczem.Na szczycie pierwotnie XV-wiecznej wieży wisi chorągiewka z datą 1707.Główny ołtarz z rokokową i klasyczną ornamentyką pochodzi z 2 połowy XVIII w.Po bokach znajdują się dwie małe bramki zwieńczone barokowymi rzeźbami św.Józefa i św.Ekspedyta.Obraz św.Jana Nepomucena prawdopodobnie został przemalowany ok.1900.W jego zwieńczeniu umieszczone są cztery putta z symbolami św.Jana Nepomucena:zamkiem,sercem,palmą,palcem na ustach.Barokowa chrzcielnica z połowy XVIII w.została wykonana z marmuru wojcieszowskiego.Obecnie znajdujący się na ścianie południowej świątyni obraz Pożegnanie Apostołów Piotra i Pawła do 1911 r.umieszczony był w głównym ołtarzu.Wystrój dopełniają liczne epitafia z XV w.poświęcone rodzinie Zedlitzów.W 1946 erygowano tutaj polską parafię.
• kościół ewangelicki,z XVIII w.
• zajazd,z drugiej poł.XVII w.,XIX w.
• park pałacowy,z XVIII w.,1873 r.:
  • mauzoleum
  • wieża widokowa
• młyn,obecnie dom,ul.Wrocławska 69,z l.1880-1900

inne zabytki:

• zamek w Maciejowej niewiele wiadomo na temat zamku.Wiadomo,że został on zbudowany w XII w.a zburzony został w XV w.podczas wojen husyckich.Po dziś dzień zachowały się niewielkie fragmenty murów książęcego zamku ukryte wśród leśnych drzew.

Zabytki Strupic

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest:

• kościół fil.pw.św.Jerzego,z XV-XVIII w.

Transport 
Drogi 
Jelenia Góra leży na skrzyżowaniu ważnych dróg.Najważniejszą z nich jest droga krajowa nr 3 Świnoujście-Jakuszyce która łączy Jelenią Górę z Morzem Bałtyckim a dalej z krajami skandynawskimi.
Trasami biegnącymi przez Jelenią Górę są:

• trasa europejska nr 65 relacji Malmö-Ystad–Świnoujście-Szczecin-Gorzów Wielkopolski-Międzyrzecz-Świebodzin-Zielona Góra-Legnica-Jawor-Bolków-Jelenia Góra-Jakuszyce-Turnov-Praga-Nagykanizsa-Zagrzeb-Rijeka-Zadar-Split-Dubrovnik-Priština-Skopje-Chania,
• droga krajowa nr 3 relacji Świnoujście Jakuszyce(granica państwa)(polska część drogi E65),
• droga krajowa nr 30 relacji Jelenia Góra Zgorzelec,
• droga wojewódzka nr 365 relacji Jelenia Góra Legnica,
• droga wojewódzka nr 366 relacji Kowary Szklarska Poręba,
• droga wojewódzka nr 367 relacji Jelenia Góra Wałbrzych,
• drogi lokalne do miejscowości:Karpacz,Wojanów,

Linie kolejowe
Początki kolei żelaznych w Jeleniej Górze sięgają II połowy XIX wieku.W roku 1866 powstała pierwsza linia kolejowa Jelenia Góra-Zgorzelec.Po 2-letniej budowie,15 sierpnia 1867 uruchomiono 125 km 2-torową linię kolejową Wałbrzych-Jelenia Góra-Krysin,zelektryfikowaną w latach 1916-1923(po zakończeniu II wojny światowej,w I półroczu 1945 zlikwidowano trakcję elektryczną i częściowo rozebrano drugi tor).Ponowna elektryfikacja tej linii kolejowej miała miejsce w latach 1965-1966 i w 1986.Kolejną linią kolejową była 105 km 1-torowa linia Jelenia Góra-Żagań, którą po 7-letniej otwarto 28 sierpnia 1909.Na początku XX w.oddano do użytku Kolej Izerską.W latach 1991–1996 zamknięto dla ruchu pasażerskiego odcinek Lwówek Śląski–Żagań,a w lipcu 2005 Jelenia Góra–Lwówek Śląski.W grudniu 2007 wznowiono przewozy pasażerskie na 61 km odcinku Jelenia Góra-Lwówek Śląski-Zebrzydowa.Jelenia Góra nie jest obecnie ważnym węzłem kolejowym.W granicach administracyjnych miasta znajdują się cztery dworce kolejowe i wiele bocznic przeładunkowych.Większość z tych dworców jest zdewastowana i powoli zamienia się w ruinę.Kierunki linii kolejowych to:Wrocław,Węgliniec,Lwówek Śląski-Bolesławiec i Jakuszyce.Na niektórych z nich ruch był w ostatnich latach zawieszany i wznawiany.Zlikwidowano linie do Karpacza oraz przez Kowary i Kamienną Górę do Marciszowa.
Komunikacja autobusowa 
Przedsiębiorstwo PKS-Tour oferuje połączenia z wieloma ośrodkami w całym kraju.Istnieje również komunikacja miejska prowadzona przez Miejski Zakład Komunikacji w Jeleniej Górze obsługujący 29 linii autobusowych,w tym 15 miejskich i 14 podmiejskich.Długość linii autobusowych w mieście wynosi 295,1 km,a długość wszystkich linii wynosi 428,1 km. 
Lotnictwo
Lokalne lotnisko sportowe zarządzane przez Aeroklub Jeleniogórski oferuje czarterowe loty krajowe i zagraniczne.
Komunikacja indywidualna
W mieście w roku 2000 zarejestrowanych było 26 tys.samochodów,z tego 21 tys.osobowych.Jelenia Góra posiada 130 parkingów z tego 16 to parkingi strzeżone.
Kultura
Jelenia Góra jest miastem z szerokim zapleczem instytucji kulturalnych.Działają w niej między innymi teatr,filharmonia,kina oraz biuro wystaw artystycznych.W mieście odbywają się festiwale,jak Międzynarodowy Festiwal Filmowy"ZOOM Zbliżenia",Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych w Jeleniej Górze czy Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej"Silesia sonans".

• Festiwal"Silesia Sonans"Festiwal"Silesia Sonans",organizowany przez Parafię Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze,jest drugim,po"Wratislavia Cantans",wydarzeniem muzycznym na Dolnym Śląsku.Powstał w 1998 roku i jest dziełem ks.płk dr.Andrzeja Bokieja.To z jego szlachetnej pasji zrodziła się idea przywrócenia świetności zabytkowym organom oraz uczynienia z Kościoła Garnizonowego miejsca spotkań ludzi sztuki wielkiego formatu.Od przeszło dekady Silesia Sonans cieszy się ciągle rosnącym zainteresowaniem słuchaczy oraz przychylnymi opiniami krytyki muzycznej,prezentując arcydzieła muzyki organowej,kameralnej i symfonicznej,zarówno świeckiej i religijnej.
• Teatr im.C.K.Norwida Największa w mieście instytucja kulturalna.Powstała z połączenia dwóch scen:animacji(istniejącej 26 lat)oraz dramatu(z 56 letnią historią).Mieści się w secesyjnym budynku z 1904 roku,który ostatni remont przeszedł w latach 1999-2000.Jest organizatorem odbywających się festiwali teatrów ulicznych oraz jesiennych spotkań teatralnych.
• Teatr Maska Scena działająca przy Osiedlowym Domu Kultury w Jeleniej Góry od 1995 r.W tym czasie powstało około 20 spektakli.
• Muzeum Karkonoskie Działające obecnie w Jeleniej Górze muzeum ma długą historię.Uroczyste otwarcie odbyło się w 1914 roku.W czasie wojny muzeum pełniło funkcję składnicy dzieł sztuki.Po wojnie wiele eksponatów wywieziono do innych polskich muzeów.Posiada 3 oddziały,w tym Dom Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie,w którym prezentowana jest twórczość pisarza.Posiada w zbiorach ponad 23 tysiące eksponatów.Jest właścicielem największego w kraju zbioru szkła artystycznego.
• Skansen Uzbrojenia Wojska Polskiego Największy na Dolnym Śląsku skansen tego typu.Znajduje się na terenie dawnej jednostki wojskowej.Od 2005 roku w Łomnicy została otwarta wystawa plenerowa,na której prezentowany jest sprzęt radiolokacyjny z całej Polski.
• Muzeum Przyrodnicze Muzeum mieści się w cieplickim Parku Norweskim.Zbudowane w 1909 r.na podstawie projektu restauracji Frognersteren mieszczącej się pod Oslo.Zbiory opierają się głównie na nieistniejącej już kolekcji Schaffgotschów.Znajduje się w nim największa w Polsce ekspozycja ptaków.
• Muzeum Przyrodnicze Karkonoskiego Parku Narodowego Muzeum gromadzi i udostępnia zwiedzającym eksponaty związane z fauną i florą Karkonoszy.Przy muzeum założony został ogród,w którym podziwiać można około 90 gatunków roślin spotykanych na terenie parku.
• Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna Muzeum mieści się w dawnym domu noblisty.Budynek jest ciekawy architektonicznie.Dodatkową atrakcją jest leżący dookoła domu założony przez Hauptmanna ogród
• Tramwaje Jeleniogórskie 1897-1969 W Zajezdni MZK otwarta jest stała wystawa dotycząca historii tramwai jeżdżących po Jeleniej Górze.Obecnie jedynym środkiem komunikacji miejskiej są autobusy,a z tramwajami możemy spotkać się tylko w zajezdni,w Podgórzynie Górnym przy tzw.Skałce oraz na placu Ratuszowym,gdzie znajduje się zabytkowy wagon oraz symboliczny odcinek dawnej trasy tramwajowej.
• Filharmonia Dolnośląska Pierwszą instytucją związaną z muzyką poważną w Jeleniej Górze była Orkiestra Symfoniczna,która powstała w 1964 roku.1 marca 1974 roku doszło do otwarcia pierwszej sali koncertowej.W 1976 roku Orkiestra Jeleniogórska otrzymała status Państwowej Orkiestry Symfonicznej,której dyrektorem i kierownikiem artystycznym został Stefan Strahl.Obecnym dyrektorem naczelnym jest Zuzanna Dziedzic,natomiast dyrektorem artystycznym Jerzy Swoboda.Ciekawostką może być fakt,że orkiestra nagrała 5 płyt kompaktowych z utworami znanych kompozytorów.Orkiestra bierze także udział w wielu festiwalach muzyki poważnej oraz utrzymuje kontakty z innymi orkiestrami.
• Jeleniogórskie Centrum Kultury JCK powstało po połączeniu Miejskiego Ośrodka Kultury i Regionalnego Centrum Kultury.Ośrodek ten pracuje przy większości wydarzeń kulturalnych w mieście(Liga Rocka,Finał WOŚP,Wrzesień Jeleniogórski,Krokus Jazz Festiwal,Festiwal Filmów Komediowych"Barejada",Międzynarodowe konferencje z zakresu nowych technik edukacyjnych)prowadzi także wiele warsztatów.
• Osiedlowy Dom Kultury Osiedlowy Dom Kultury to miejsce gdzie odbywają się warsztaty oraz zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży.Ponadto przy instytucji działa teatr i galerie.ODK jest organizatorem festiwalu filmowego"ZOOM Zbliżenia".
• Młodzieżowy Dom Kultury Młodzieżowy Dom Kultury to instytucja pracująca głównie z dziećmi i młodzieżą.Prowadzi warsztaty,organizuje przeglądy oraz konkursy.
• Jeleniogórskie Centrum Informacji i Edukacji Regionalnej Książnica Karkonoska Powstała w 1947 roku.Posiada 6 filii na terenie miasta i powiatu.Swoją obecną formę zyskała po reformie administracyjnej w 1999 roku.Współpracuje z bibliotekami za granicą.Na koniec 2007 roku zbiory Grodzkiej Biblioteki Publicznej liczyły ogółem 287.899 jednostek bibliotecznych.
• Biuro Wystaw Artystycznych Samorządowa instytucja kultury istniejąca od 1976 roku.Prezentuje głównie sztukę współczesną,niekomercyjną oraz jak najbardziej aktualną.Najczęściej pojawiającymi się odwołaniami jest natura oraz fotografia.Dyrektorem biura jest Janina Hobgarska.
• Galeria Promocje Działa od 1987 przy ODK.Głównymi celami jest upowszechnianie sztuki oraz edukacja kulturalna dzieci i młodzieży.
• Galeria Hall Działająca przy ODK galeria prezentuje głównie pracę"pod szkłem".Nowe wystawy pojawiają się w cyklu kwartalnym.W galerii prezentowane są także prace powstałe podczas konkursów plastycznych dla dzieci i młodzieży.

Pozostałe galerie

• Galeria Muflon
• Galeria Antyków i Antykwariat Księgarski
• Galeria"Korytarz"JCK
• Galeria"Pod Brązowym Jeleniem"JCK
• Galeria N...przy DODN
• JTF Jeleniogórskie Towarzystwo Fotograficzne
• Koja Galery ART.&ANTIC
• Galeria Prinz
• Karkonoski Salon Sztuki

Kina

• Kino Lot
• Kino Grand
• DKF"KLAPS"
• Kino"Marysieńka"likwidacja końcem 2010 roku

Stałe imprezy kulturalne

• Wiosna Cieplicka
• Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych w Jeleniej Górze
• Jeleniogórska Liga Rocka
• Średniowieczny Jarmark Jeleniogórski
• Jeleniogórskie Spotkania Teatralne
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej"Silesia sonans"
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jazzowej"Krokus Jazz Festiwal"
• Festiwal Filmów Komediowych i Niezależnych BAREJAda
• Polskie Eksploracje Sztuki Teatralnej Kultury Awangardowej"PESTKA"
• Wrzesień Jeleniogórski
• Karkonoski Festiwal Światła
• Międzynarodowy Festiwal Filmowy"ZOOM Zbliżenia"

Kabarety

W Jeleniej Górze zostały założone Kabaret Paranienormalni i Kabaret Paka.

Zespoły muzyczne, muzycy i kompozytorzy

Z Jeleniej Góry pochodzą:grupa muzyczna Leniwiec,W tym sęk,Wojciech Jarociński[Wolna Grupa bukowina],kompozytorzy:Sławomir Stanisław Czarnecki,Wojciech Jasiński,wokaliści Jacek Jaguś i Sebastian Rutkowski,akordeonista Marcin Wyrostek oraz raperzy Magik i Bęsiu.

Opieka zdrowotna

Szpitale publiczne

• Wojewódzkie Centrum Szpitalne Kotliny Jeleniogórskiej
• Szpital Specjalistyczny MSWiA

Edukacja

W Jeleniej Górze,w Parku Miejskim na Wzgórzu Kościuszki znajduje się,zbudowany z kamienia,model przekroju geologicznego przez Sudety Zachodnie.

Kościoły i związki wyznaniowe

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły wspólnoty religijne:

Buddyzm

• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu

Judaizm

Po obecności religii Żydowskiej w Jeleniej Górze pozostał tylko nowy cmentarz żydowski oraz wzmianki o starym cmentarzu i synagodze.

Katolicyzm

• Kościół rzymskokatolicki

Jelenia Góra ma 11 parafii rzymskokatolickich,skupionych w trzech dekanatach:Jelenia Góra(wschód),Jelenia Góra(zachód) i Szklarska Poręba,które należą do diecezji legnickiej.W mieście znajduje się także Kolegium Zakonu oo.Pijarów.

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Protestantyzm

• Kościół Ewangelicko-Augsburski
  • Parafia w Jeleniej Górze
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór w Jeleniej Górze
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan
  • Zbór w Jeleniej Górze
• Kościół Boży w Chrystusie
  • Zbór"Zwycięstwo w Chrystusie"
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
  • zbór w Jeleniej Górze
• Kościół Nowoapostolski w Polsce

Starokatolicyzm

• Kościół Polskokatolicki
  • Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy

Świadkowie Jehowy

• 9 zborów Świadków Jehowy z kompleksem Sal Królestwa.

Znane osoby związane z miastem

• Piotr Łazarkiewicz(1954–2008)absolwent II LO im.Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze.
• Stanisław Bareja(1929–1987)absolwent I LO im.Stefana Żeromskiego w Jeleniej Górze.
• Jerzy Kosiński(1933–1991)polsko-amerykański pisarz pochodzenia żydowskiego.
• Jerzy Szmajdziński(1952–2010)znany działacz polityczny,honorowy obywatel Jeleniej Góry(2002)
• Maja Włoszczowska(ur.1983)absolwentka Gimnazjum nr 2 w Jeleniej Górze(dawna SP14)oraz I LO im.Stefana Żeromskiego w Jeleniej Górze.
• Tomasz Kammel(ur.1971)polski dziennikarz i prezenter telewizyjny
• Waldemar Obłoza(ur.1959)polski aktor telewizyjny i teatralny

Sport i rekreacja

W Jeleniej Górze istnieje ponad 60 klubów,stowarzyszeń i związków sportowych,m.in.MKS"Karkonosze"Jelenia Góra,KS Sudety Jelenia Góra,Klub Sportowy"Sudety"(dawniej Miejski Klub Sportowy"Sudety"Jelenia Góra).Obecnie istnieją:4 hale widowiskowo-sportowe,2 hale sportowe,3 stadiony lekkoatletyczne,1 basen kryty,lotnisko sportowe wykorzystywane przez Aeroklub Jeleniogórski,kompleks kortów tenisowych,liczne sale treningowe,siłownie,salony odnowy biologicznej.Od 1990 roku miasto wraz z pobliskimi miejscowościami jest organizatorem Rajdu Karkonoskiego.Również w latach 1952–1956,1979,1986 oraz 1999–2007 przez miasto przebiegała trasa Tour de Pologne i w roku 2012 ta impreza powróciła do Jeleniej Góry.

Znani jeleniogórscy sportowcy

• Sylwia Bogacka
• Agnieszka Cyl
• Waldemar Glinka
• Łukasz Janik
• Przemysław Kocot
• Ernest Konon
• Mieczysław Korycki
• Robert Kuczyński
• Janusz Kudyba
• Dawid Kupczyk
• Maciej Kurowski
• Roman Maciejak
• Robert Mieszała
• Waldemar Przytuła
• Joanna Rosik(Stefanowska)
• Ryszard Skowronek
• Elżbieta Trześniewska
• Maja Włoszczowska
• Agata Wypych

Media

Czasopisma

• Jeleniogórski Tygodnik Jelonka.com
• Gazeta Powiatowa Dolny Śląsk
• Gazeta Wojewódzka
• Gazeta Wyborcza oddział
• Słowo Polskie Gazeta Wrocławska oddział
• Karkonosze
• Kurenda
• Nowiny Jeleniogórskie
• Rocznik Jeleniogórski
• Rynek Jeleniogórski
• Jeleniogórska Gazeta Ogłoszeniowa

Telewizja

• Telewizja TV Karkonosze Play
• Telewizja TV Vectra
• Telewizja TV Odra
• Telewizja Polsat News ośrodek regionalny

Radio

• Muzyczne Radio
• Radio Jowisz
• MR FM

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Budziszyn
• Boxberg
• Cervia
• Randers
• Siewierodonieck
• Tequila
• Tyler
• Valkeakoski
• Włodzimierz
• Erftstadt
• Jabłoniec nad Nysą
• Changzhou
• Heidelberg