Płonia

(do 1945 niem.:Buchholz)peryferyjna część miasta Szczecina na Prawobrzeżu na osiedlu Płonia-Śmierdnica-Jezierzyce,

Położenie i obszar

Część miasta położona jest nad rzeką Płonią oraz przy skrzyżowaniu dróg krajowych nr 3(kier.Pyrzyce) i nr 10(kier.Stargard Szczeciński).Wraz z osiedlami Jezierzyce i Śmierdnica tworzy wspólną Radę Osiedla Płonia Śmierdnica Jezierzyce.Główną arterią komunikacyjną Płoni jest obecnie ul.Przyszłości(droga krajowa nr 3),historyczne centrum wsi znajduje się przy ul.Klonowej.Do Płoni zaliczane są też mniejsze osiedla:Struga i Oleszna położone nad rzeką Płonią.Zachodnia część Płoni to część puszczy:Goleniowskiej i Bukowej.Po II wojnie światowej na terenie osiedla oddano do użytku duże zakłady przemysłowe:fabrykę kontenerów"Unikon",zakład produkcji betonów"Gryfbet"(obecnie giełda samochodowa),kopalnię"Keramzyt"Szczecińskich Kopalni Surowców Mineralnych.Przy ul.Klonowej znajduje się pomnik przyrody lipa drobnolistna"Św.Ottona"o obwodzie do 9 m,a przy wjeździe do miasta lipa szerokolistna"Anastazja"(obwód 6 m) i 120 innych gatunków drzew.Z Płoni prowadzą także szlaki turystyczne po Szczecińskim Parku Krajobrazowym.Komunikację z innymi osiedlami zapewniają dwie linie autobusowe:73Z,73D i 79.Do lat 60.lub 70.XX wieku czynna była linia kolejowa z Dąbia przez Stare Czarnowo do wsi Sobieradz,w granicach osiedla istniały stacje"Oleszna" i "Struga Szczecińska".Po wschodnim skraju osiedla biegnie niebieski Szlak im.Stanisława Grońskiego wiodący ze Szczecin-Zdroje do Zdunowa.

Historia

Teren dzisiejszego osiedla był zamieszkany już w okresie pradziejowym.Świadczą o tym znaleziska archeologiczne pochodzące z okresu mezolitu(kultura maglemoska),neolitu(kultura ceramiki wstęgowej rytej),epoki brązu(cmentarzysko liczące ok.10 grobów oraz ślady 4 osad),okresu wpływów rzymskich(pozostałości 4 osad).Wieś Płonia została założona w 1274 przez cystersów z Kołbacza.Po wprowadzeniu na Pomorzu w 1534 reformacji należała do domeny książęcej w Kołbaczu.Później właścicielami Płoni byli m.in szwedzki generał-major Helm Wrangel(lata:1630-53),elektor brandenburski(lata:1653-1701),król Prus.Wieś podupadła po wojnie trzydziestoletniej.W drugiej połowie XVIII wieku osada liczyła 34 budynki mieszkalne,były tu także niewielkie cegielnie,młyn,kościół oraz szkoła.W 1836 wybudowana została brukowana droga łącząca Dąbie z Pyrzycami.Około 1870 r.wieś liczyła 61 chałup(zamieszkałych przez ok.660 osób)oraz 76 budynków gospodarczych.Funkcjonowało tu też 10 cegielni oraz wiatrak.Do wsi należało 3193 mórg ziemi(w tym:1939 mórg pól uprawnych,253 mórg łąk,63 mórg pastwisk,750 mórg lasów pod wyrąb,36 mórg ogrodów przydomowych).Na przełomie XIX i XX w.rozpoczęto zabudowę dzisiejszych ulic:Uczniowskiej,Balińskiego,Deszczowej,Mokradłowej,Trzcinowej,Piasecznej.W 1925 w Płoni znajdowało się 167 budynków mieszkalnych i 374 gospodarczych.Wieś liczyła ok.1400 mieszkańców
Osiedle Płonia od 1939 do 1945 r.wchodziło w skład tzw.Wielkiego Szczecina,po zakończeniu II wojny światowej włączone zostało w granice ówczesnego powiatu gryfińskiego,w 1972 r.ponownie przyłączone do Szczecina.

Szkolnictwo

Pierwsza informacja o szkole w Płoni pochodzi z 1786.W drugiej połowie XIX w.w szkole uczyło się prawie 500 dzieci.Pod koniec lat dwudziestych XX w.przystąpiono do budowy nowej szkoły przy ul.Uczniowskiej 6.Szkoła ta była czynna do II wojny światowej.W 1959 szkołę uruchomiono ponownie.Szkoła posiadała 9 sal lekcyjnych,a zorganizowano w niej 17 oddziałów szkolnych.Placówka nie posiadała sali gimnastycznej,a biblioteka wraz z czytelnią została zlokalizowana w tymczasowych pomieszczeniach na strychu.Po włączeniu Płoni do Szczecina w 1972 szkoła otrzymała numer 28.Uczyło się w niej ok.400 dzieci.Obecnie budynek szkoły wykorzystywany jest na schronisko dla kobiet Caritas.W 1990 rozpoczęto budowę nowej szkoły przy ul.Piasecznej.Budynek oddano do użytku w 1993.Aktualnie(2010 r.)mieści się w nim zespół szkół nr 11 składający się ze szkoły podstawowej nr 28(liczącej ok.280 uczniów) i gimnazjum nr 39(ok.140 uczniów).W obu placówkach zatrudnionych jest łącznie 40 nauczycieli.

Kościoły

Pierwsze wzmianki o kościele w Płoni pochodzą z początku XIV w.Według podań kościół zbudowano w miejscu chrztu mieszkańców tych terenów przez Ottona z Bambergu w 1124 i 1128.Na pamiątkę tego wydarzenia zasadzono lipy,z których jedna przetrwała do dnia dzisiejszego.Ma ona 885 cm obwodu i zwana jest lipą św.Ottona.Pochodzący ze średniowiecza kościół przetrwał do drugiej połowy XIX w.,kiedy to wybudowano obecną świątynie.Jest to budowla ryglowa z wypełnieniem ceglanym,wzniesiona na kamiennej podmurówce.Od strony zachodniej do nawy przylega odeskowana wieża z krytym gontem chełmem.Z historycznego wyposażenia świątyni zachowała się tylko empora organowa z początku XX w.,silnie zdekompletowane organy firmy Schiedmayer oraz dzwon żeliwny z końca XIX w.W latach 1993-96 przy ul.Abrahama wybudowano nowy kościół.Jego projektantem był Władysław Sandurski z Lublina.Podczas poświęcenia w dniu 7 lipca 1996 świątynia otrzymała wezwanie św.Franciszka z Asyżu.

Cmentarze

Pierwszy cmentarz w Płoni znajdował się na nawsiu przy kościele(obecna ul.Klonowa).Pełnił on swoją funkcję od średniowiecza do drugiej połowy XIX w.,kiedy to utworzono nowy cmentarz przy ul.Ceramicznej.Na cmentarzu tym wybudowano ok.1900 roku kaplicę pogrzebową(zachowały się z niej tylko fundamenty),a w 1924 odsłonięto pomnik poległych w I wojnie światowej mieszkańców wsi.Pomnik ma kształt niewysokiego obelisku ozdobionego krzyżem żelaznym.Na pomniku umieszczono imiona i nazwiska poległych oraz napis:Unseren Gefallenen zum Gedächtnis(pol.Pamięci naszych poległych).Pomnik zachował się do dnia dzisiejszego.