(dawniej
Julin,Wołyń,niem.Wollin)miasto w północno-zachodniej Polsce części
woj.zachodniopomorskiego,w powiecie kamieńskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej
Wolin.Według danych z 31 grudnia 2009 r.miasto miało 4879 mieszkańców.W Wolinie
co roku odbywa się Festiwal Słowian i Wikingów.
|
Położenie
|
Wolin
znajduje się w północno-zachodniej części woj.zachodniopomorskiego,w
południowej części powiatu kamieńskiego.Miasto położone jest na Pobrzeżu
Szczecińskim,na południowym cyplu wyspy Wolin,nad cieśniną Dziwna.Według danych
z 1 stycznia 2009 r.powierzchnia miasta wynosi 14,47 km².Przez miasto przebiega
droga krajowa nr 3(Świnoujście Szczecin).
Historia
Początkiem
wczesnośredniowiecznego Wolina była osada nad Dziwną.Dzięki dogodnemu położeniu
i handlowi osada szybko się rozwijała.W średniowieczu stała się ośrodkiem kultu
Świętowita.W sąsiedztwie miasta powstały cmentarzyska:Młynówka oraz Wzgórze
Wisielców.Początkowo państwo-miasto prowadziło samodzielną politykę i walczyło
z wojskami Mieszka I.Po zwycięstwie Mieszka I Wolin wraz z całym Pomorzem
Zachodnim znalazł się na terytorium Polski.Od początku XI do połowy XVII wieku
miasto należało do księstwa zachodniopomorskiego,w którym panował ród
Gryfitów.Po roku 1630 Wolin znalazł się pod panowaniem szwedzkim i pozostał tam
do roku 1720,gdy przeszedł pod panowanie Prus.W latach 1975-1998 miasto
administracyjnie należało do województwa szczecińskiego.
Toponimia
Nazwa miasta
jest taka sama jak nazwa wyspy Wolin,na której jest położone.Pierwotne
brzmienie nazwy jest trudne obecnie do odtworzenia.Na ogół nazwę wywodzi się z
prasłowiańskiego
rdzenia"vel","vol",("mokry","wilgotny","wodny"),mogła
więc brzmieć Wołyń(identycznie jak na zabużańskim pograniczu polsko-ruskim).W
źródłach niemieckich występuje też pod nazwami:Jumne,Jumneta,Julin,Wineta,w
sagach skandynawskich Jomsborg.Wszystkie te nazwy powstały na bazie nazwy
pierwotnej,ulegając różnym przekształceniom w pisowni.Przez krótki okres tuż po
II wojnie światowej w języku polskim używano nazwy Wołyń,mającej jeszcze
tradycję przedwojenną.Obecną nazwę miasta wprowadzono rozporządzeniem ministrów
Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku.
Zapisy
źródłowe od wczesnego średniowiecza wymieniają:
- 967 Yuloin
- 1124 Yulin
- 1140 Wulinensis civitas,Willin
- 1188 Wołyń
- 1185 Wolin
- 1216 Yolin
- 1217 Wolin i zniemczone Wollin
Architektura
Układ
miejski tworzy 42 ulice oraz osiedle Robotnicze i osiedle Jaromierz.
Zabytki
Zabytki
chronione prawnie w Wolinie:
- teren Starego Miasta,
- kolegiata św.Mikołaja z XV w.,
- wiatrak holenderski z 1850 r.(ul.Jaracza),znajdujący się na zachodnim krańcu Wolina,za cmentarzem.Ma 3 kondygnacje,zbudowany został na rzucie koła,
- dom z XIX wieku(ul.Zamkowa 16),
- dom z początku XX wieku,obecnie budynek poczty,(ul.Zamkowa 22),
- dwór z przełomu XVIII/XIX w.(ul.Zamkowa 23a).
Obiekty
historyczne
- Ratusz powstał w stylu neogotyckim.Wybudowany został w latach 1880-1881)na miejscu zamku książęcego i późniejszego klasztoru cysterek.Usytuowany jest przy ulicy Zamkowej na północ od Rynku.Obecnie mieści się tu Urząd Miejski.
- elewator zbożowy
- ruiny kościoła św.Jerzego
- fragmenty murów obronnych z XIV-XV wieku,które zachowały się na długości ok.50 metrów.Stoją za ratuszem,w północno-wschodniej części miasta.Mają wysokość 3 metrów i niejednolitą konstrukcję.Zbudowane są z kamienia.
- zabytkowe domy znajdują sie przy ul.Wojska Polskiego(nr 2,4,6,8 i 10)oraz przy ul.Zamkowej(nr 4,5,16,18,19,20) i pochodzą z XIX wieku.Te pierwsze,w zachodniej pierzei rynku,stoją jednak na miejscu znacznie starszej zabudowy.Widać to choćby po wąskich,szczytowych kamieniczkach,przykrytych naczółkowymi dachami.
- Muzeum Regionalne
Przykłady
dobrze zachowanej zabudowy znaleźć można również na terenie dawnego
przedmieścia rybackiego przy ulicach Konopnickiej,Niedamira,Mostowej i
Rybackiej.Odmienny typ zabudowy,pochodzącej z przełomu wieków XIX i XX znaleźć
można w okolicy dworca i przy ulicy Świerczewskiego.
- w południowej części starego miasta grodzisko z X-XII w.,przebudowane w XVII w.na bastion fortyfikacyjny(prawdopodobnie była tu pogańska świątynia poświęcona Trzygłowowi).
- bastiony jeden wybudowany na dawnym Wzgórzu Chyrowym,między ulicami Mostową i Konopnickiej.Ma formę platformy górującej nad terenem.Pochodzi z wieku XVII,a zbudowany został przez Szwedów jako fortyfikacje.Zostały z niego jedynie ceglane resztki.Drugi jest przy ulicy Ogrodowej.Jest on znacznie mniejszy.Zbudowany także przez Szwedów w XVII wieku.
- Stanowiska archeologiczne wokół miasta:
- na pagórku Młynówka,na zachód od grodziska,cmentarzysko szkieletowe i ciałopalne z IX-XII w.
- na Gołogórze znane jako stanowisko Wzgórze Wisielców,nad Zalewem Szczecińskim,w skrajnie południowej części miasta,na tzw.osada i cmentarzysko kurhanowe ciałopalne z IX-X wieku.
- Srebrne Wzgórze na wzniesieniu nad Dziwną,pół km na północ od miasta znajdują się ślady grodziska(prawdopodobnie gród strażniczy)z IX-XII wieku,którego mieszkańcy kontrolowali ruch na Dziwnej.Zachowane wały ziemne do 3 m wysokości i fosa.
Gospodarka
|
W mieście
zlikwidowano nierentowną Spółdzielnię Pracy Rękodzieła Ludowego i
Artystycznego"Cepelianka",Wolińską Spółdzielnie
Mleczarską(zatrudniała blisko 100 osób),Spółdzielnię
Inwalidów"Pokój",masarnię i elewator zbożowy.Podobnie kilka
mniejszych zakładów w Wolinie.W prywatne ręce przeszła dziś już nieistniejąca
przetwórnia"Centrali Rybnej".Znacznie ograniczyły swoją działalność
Zakłady Spożywcze Gminnej Spółdzielni"Samopomoc Chłopska".Obecnie w
mieście znajduje się piekarnia,mały młyn oraz tartak w ZGKiM w
Wolinie.Powstała także stolarnia.Zakłady te produkują na potrzeby lokalne,a
każdy z nich nie zatrudnia więcej niż kilkanaście osób.W mieście są dwa
sklepy wielkopowierzchniowe:Netto i Biedronka.Według danych z 2007 r.w
mieście działało 654 prywatnych podmiotów gospodarczych,z czego 564 stanowiły
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.Działalność prowadziło 5
spółdzielni oraz 8 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego.W
kwietniu 2008 r.356 mieszkańców miasta było bezrobotnych.
Demografia
Struktura
demograficzna mieszkańców miasta Wolin według danych z 31 grudnia 2007 r.:
Oświata
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Szkoła
podstawowa
Publiczna
Szkoła Podstawowa w Wolinie rozpoczęła swoją działalność 1 kwietnia 1946
r.Naukę w przywróconym do stanu użytkowania budynku przez napływających do
miasta mieszkańców rozpoczęło 15 uczniów.Pierwszym kierownikiem szkoły był
Antoni Liczmański,a zakończenie pierwszego powojennego roku szkolnego odbyło
się 1 lipca 1947 r.Wraz z nowym rokiem szkolnym zwiększyła się liczba uczniów i
nauczycieli.Staraniem rodziców,nauczycieli i władz lokalnych 27 marca 1959
r.wbudowano kamień węgielny pod budowę sali gimnastycznej,którą oddano do
użytku w 1964 r.Kolejnym ważnym dla szkoły wydarzeniem były obchody 1000-lecia
przyłączenia Wolina do Polski i sztandar od społeczności wolińskiej,który
szkoła otrzymała 21 września 1967 r.W tym też toku szkoła otrzymała imię Bolesława
Krzywoustego.W roku 1971 w 25-lecie istnienia szkoła otrzymała Honorową
Odznakę"Gryfa",a w maju 1974 r.Medal Komisji Edukacji Narodowej za
zasługi dla nauczycieli i uczniów.Od początku istnienia szkoły,istniała też
podstawowa szkoła wieczorowa dla dorosłych oraz kursy eksternistyczne dla
pracujących a także filia liceum ogólnokształcącego.14 maja 1996 r.,w
50.rocznicę istnienia wolińskiej podstawówki,wmurowany został kamień węgielny
pod rozbudowę szkoły.W wydarzeniu tym,uświetniającym uroczystość 50-lecia
szkoły,oprócz uczniów i nauczycieli udział wzięli też przedstawiciele władz
samorządowych,państwowych i kościelnych.Nowe skrzydło pierwotnie przeznaczone
dla klas I-III oddane zostało 11 marca 1998 roku,a w wrześniu tego samego roku
w Wolinie odbyła się Wojewódzka Inauguracja Roku Szkolnego 1998/1999.Nowe
skrzydło pierwotnie przeznaczone dla klas początkujących po reformie
edukacyjnej zostało w całości przeznaczone na szkołę
podstawową,a"stara"podstawówka została przeznaczona na gimnazjum.W
roku szkolnym 2003/2004 szkoła otrzymała certyfikat Szkoły z Klasą.W roku 2008
oddano do użytku nowa salę gimnastyczną.Do szkoły podstawowej uczęszczało w
roku 2006/2007 347 uczniów,z czego 183 to chłopcy,a 164 dziewczęta.Placówka w
roku 2006 łącznie miała 17 klas uczących się w 16 salach lekcyjnych.
Gimnazjum
Publiczne
gimnazjum w Wolinie rozpoczęło działalność 1 września 1999 r.w wyniku reformy
oświaty.Ma swoją siedzibę przy ulicy Spokojnej 1 w przedwojennym budynku,w
którym do tej pory mieściła się szkoła podstawowa.Gimnazjum ma do dyspozycji 15
sal lekcyjnych,pracownię informatyczną,salę
gimnastyczną,aulę,bibliotekę,świetlicę oraz gabinet pedagoga,pielęgniarki i
stołówkę.Do szkoły uczęszczają uczniowie absolwenci szkół podstawowych gminy
Wolin:Publicznej Szkoły Podstawowej w Wolinie,Dargobądzu,Troszynie,Koniewie
oraz Społecznej Szkoły Podstawowej w Ładzinie.Liczba uczniów w roku szkolnym
2006/2007 wynosiła 351 uczniów,z czego 167 to chłopcy,a 184 dziewczęta.
Zespół Szkół
Ponadgimnazjalnych
W Wolinie są
dwie szkoły ponadgimnazjalne.
Jedną z nich
jest Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w skład którego wchodzi:
- Liceum Ogólnokształcące(profil dziennikarski)
- Technikum Hotelarskie
- Technikum Architektury Krajobrazu
- Technikum Ekonomiczne
- Policealne Studium Ekonomiczne
- Technikum Budowlane
Uczniowie
wolińskich szkół prowadzą współpracę z ich niemieckimi rówieśnikami z
Torgelow(Niemcy).Wspólną platformę zainteresowań znaleziono w tradycji
Wikingów.W Torgelow działa Towarzystwo Ukranenland,a Ukranen,to niemiecka nazwa
plemienia Wkrzan zamieszkującego tamte ziemie.Niemieccy uczniowie brali udział
np.w wodowaniu w Wolinie historycznego statku"Starigard",a polska
młodzież uczestnicząca w obozie w Torgelow,próbowała swych sił w
rękodzielnictwie według wikingowskich wzorców.Liceum Ekonomiczne w Wolinie,od
1993 roku ma przyjazne kontakty z gimnazjum w niemieckim Eggesin.Młodzi
regularnie,co 2-3 miesiące,składają sobie wizyty i podejmowani są w domach
rodziców.Chodzą na wycieczki,dyskoteki i rywalizują sportowo.
Kultura
Placówką
kulturalną w mieście,która organizuje większość imprez jest Ośrodek Kultury
Gminy Wolin.Są tam prowadzone zajęcia gry na
instrumentach(pianino,gitara,organy)oraz nauka różnego rodzaju sztuk
plastycznych:robienia witraży,malarstwa oraz zajęcia z fotografiki.W piwnicach
MOK-u prezentowane są liczne wystawy oraz wernisaże.Kawiarnia Miejskiego
Ośrodka Kultury pełni również funkcję miejsca koncertowego dla niedużych grup
muzycznych.Grali tam m.in.Greenwood,After Blues,Percival Schuttenbach czy
Shannon oraz Stary Szmugler.Ośrodek kultury jest też organizatorem cyklicznych
imprez organizowanych rokrocznie w Wolinie,jak Festiwal Słowian i Wikingów i
Dni Morza.Mają tu swoje próby zespoły:Wolinianki i Wiolinki.Na parterze budynku
ratusza ma swoją siedzibę biblioteka miejska.W jej zasobach jest ponad
25 tysięcy książek.Alternatywą dla ośrodka kultury są kółka zainteresowań
w szkołach:podstawowej i gimnazjum,a także poza nimi.W gimnazjum Daniel
Strzelczyk prowadzi koło plastyczne.Jest też koło historyczne,polityczne.W
Wolińskim gimnazjum działa także Klub Sportowy"Sprinter".W szkole
podstawowej popularnością cieszy się kółko teatralne prowadzone przez Danutę
Nawrocką.Co roku w okolicach Bożego Narodzenia uczniowie przedstawiają
jasełka,a zawsze jesienią organizowany jest plener malarski"Wolińska
jesień"."Zerówkowicze"z oddziału przedszkolnego corocznie
przygotowują też obchody Dnia Babci i Dziadka.Jako miejsce w którym rozwija się
kultura można wskazać też Muzeum Regionalne w Wolinie im.Andrzeja Kaubego.Można
tu znaleźć bogactwo eksponatów dotyczących plemienia Wolinian,systemu obronnego
miasta,rzemiosła i wierzeń jego średniowiecznych
mieszkańców.Od 2009 r.w muzeum działa małe kino oraz są prezentowane różnego
rodzaju wystawy.Coraz większą rolę kulturalną pełni też Kolegiata św.Mikołaja.Co
jakiś czas zobaczyć i usłyszeć tam można chóry zarówno polskie jak i
zagraniczne.
Sport
Na terenie
miasta działa Taneczny Klub Sportowy"Jantar",w którym zajęcia
prowadzone są przez Szkołę Tańca Anny Zjawińskiej.Mieści się tu też Uczniowski
Klub Sportowy"Albatros"mający sekcję żeglarską oraz zapaśniczą.W
mieście siedzibę ma klub piłkarski Vineta Wolin który obecnie gra w IV lidze.W
mieście,obok gimnazjum,jest stadion z miejscami siedzącymi a tuż obok zespół
boisk wielofunkcyjnych Orlik 2012 otwarty pod koniec września 2009 r.Można
uprawiać tutaj siatkówkę,grać w tenis,piłkę nożną i "w kosza".W
Wolinie są trzy sale sportowe:przy gimnazjum,szkole podstawowej i zespole szkół
ponadgimnazjalnych.Na każdej z nich odbywają się dodatkowe zajęcia, jak
treningi taneczne,zapasy czy aerobik.
| Infrastruktura
Transport
Przez Wolin
przebiega droga krajowa nr 3.Od strony Świnoujścia biegnie ona obwodnicą
Dargobądza,następnie przez nowy most w Wolinie i dalej do Parłówka i do
Szczecina.Stanowi ona część międzynarodowej trasy E65 z Malmö w Szwecji na
południe Europy.Najbliższe lotnisko to port lotniczy
Szczecin-Goleniów,znajdujący się 44 km od miasta.Przez przystanek kolejowy
Wolin Pomorski przebiega zelektryfikowana linia kolejowa nr 401(Szczecin
Świnoujście).Na przystanku zatrzymują się jedynie regionalne pociągi osobowe
relacji Szczecin Główny Świnoujście łącznie z sezonowym pociągiem
przyśpieszonym"Uznam".W Wolinie mieści jest także portem rzecznym i
morskim.W Porcie Wolin dokonywane są przeładunki głównie zboża oraz okresowo
elementów budowlanych i innych.Pełni także funkcję portu
rybackiego.Rzeką(cieśniną)Dziwną przechodzi morski tor wodny,łączący Zalew
Kamieński z Zalewem Szczecińskim.Maksymalna długość statków mogących zawijać do
portu wynosi 90 m,a maksymalna szerokość 10 m.Ruch statków w mieście przez
cieśninę Dziwny związany jest z czterema mostami łączącymi jej brzegi.
Gospodarka
komunalna
W mieście
działa oczyszczalnia ścieków.W Wolinie znajduje się ujęcie wody o wydajności
219000 m³/rok,z którego oprócz miasta korzysta Mokrzyca Mała i Mokrzyca
Wielka.Wolin korzysta z sieci napowietrznnej 15 kV zasilającej lokalne stacje
transformatorowe 15/0,4 kV.W mieście funkcjonuje sieć kablowa(centrum miasta) i
na obrzeżach sieć napowietrzna.Większość stacji transformatorowych zasilanych z
sieci kablowej pracuje w układzie pierścieniowym,mając możliwość dwustronnego
zasilania.Operatorem elektroenergetycznym jest Enea.
Administracja
Miasto jest
siedzibą gminy miejsko-wiejskiej.Mieszkańcy Wolina wybierają do swojej rady
miejskiej 6 radnych(6 z 15).Pozostałych 9 radnych wybierają mieszkańcy terenów
wiejskich gminy Wolin.Organem wykonawczym jest burmistrz.Siedzibą władz jest
ratusz przy ul.Zamkowej.
Burmistrzowie
Wolina(po 1990 r.):
Mieszkańcy
Wolina wybierają parlamentarzystów z okręgu z komisją wyborczą w Szczecinie,a
posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Wspólnoty
wyznaniowe
Miasta
partnerskie
Wolinianie
W Wolinie
zmarł Harald Sinozęby.
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz