Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie

Jedno z najstarszych muzeów w Polsce,otwarte w 1878 r.Jego początki sięgają roku 1801 i zbiorów księżnej Izabeli Czartoryskiej,prezentowanych w jej puławskim muzeum.Z końcem XIX wieku zbiory przeniesiono do Krakowa.Muzeum Książąt Czartoryskich jest własnością Fundacji Książąt Czartoryskich,opiekę nad zbiorami sprawuje Muzeum Narodowe w Krakowie.Muzeum gromadzi dzieła malarstwa europejskiego XIII-XVIII w.zabytki europejskiego i islamskiego rzemiosła artystycznego od średniowiecza do XIX w.grafiki,sztuki starożytnej oraz militaria.Najcenniejszym dziełem w muzeum jest Dama z gronostajem Leonarda da Vinci.
Historia
W 1801 r.otwarto Świątynię Sybilli w Puławach prywatne muzeum założone przez księżnę Izabelę Czartoryską,małżonkę księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego.Zbiory puławskie uległy częściowemu rozproszeniu i zniszczeniu po upadku powstania listopadowego i konfiskacie majątku Czartoryskich przez Rosjan,większość jednak udało się uchronić i następnie przewieźć do Paryża do Hôtelu Lambert.W 1870 roku książę Władysław Czartoryski zdecydował o przeniesieniu zbiorów do Krakowa,gdzie ostatecznie trafiły w roku 1876.W tym samym roku Czartoryscy przekazali również swój wielki księgozbiór do użytku publicznego w Krakowie(Biblioteka Czartoryskich).Muzealne zbiory Czartoryskich początkowo zostały umieszczone w Arsenale Miejskim,który został przekazany na cele muzealne przez władze miejskie.Następnie ks.Władysław Czartoryski zakupił wschodnią część klasztoru Pijarów(tzw.klasztorek pijarski) i trzy kamienice na rogu ulic Pijarskiej i św.Jana,które zostały scalone i przekształcone w jednolitą budowlę pałacową przez architektów:Alberta Bitnera,Wandalina Beringera i Zygmunta Hendla.Przebudowa miała miejsce w l.1879-1901.W jej wyniku powstała rezydencja z attyką i renesansowym dziedzińcem ozdobionym kolumnadą.Przebudowy pałacu na muzeum dokonał Maurycy Ouradou,uczeń Viollet le Duc'a.Architekt ten zaprojektował fasady od strony ul.Pijarskiej i od strony baszty Pasamoników oraz ozdobiony herbami kryty ganek przerzucony nad ul.Pijarską,łączący budynek główny pałacu z"klasztorkiem" i dalej z Arsenałem oraz z częścią murów miejskich z basztami Stolarską i Ciesielską.W ten sposób powstał zespół pałacowo-muzealny.Samo Muzeum Książąt Czartoryskich zostało otwarte w 1880 roku i początkowo zajmowało tylko część pomieszczeń późniejszego kompleksu muzealnego.Po wybuchu II wojny światowej najcenniejsza część zbiorów została ewakuowana i ukryta w pałacu w Sieniawie,lecz mimo to Niemcy zdołali je częściowo rozgrabić lub wywieźć.Po wojnie większość eksponatów odzyskano.Do zaginionych należy m.in.obraz Portret młodzieńca,przypisywany Rafaelowi.W 1950 roku Muzeum Czartoryskich zostało przejęte przez państwo i włączone do krakowskiego Muzeum Narodowego jako jeden z jego oddziałów.Obecnie pieczę nad zbiorami pełni Fundacja Książąt Czartoryskich powstała w 1991 roku z inicjatywy Adama Karola Czartoryskiego.11 stycznia 2010 roku rozpoczęto gruntowny remont muzeum,w czasie którego muzeum jest zamknięte.Ponowne otwarcie jest planowane na rok 2015.
Dział malarstwa zachodnioeuropejskiego
Dział malarstwa zachodnioeuropejskiego znajduje się na drugim piętrze pałacu.
Znajdują się tu obrazy takich mistrzów jak:

• Leonardo da Vinci(Dama z gronostajem)
• Rembrandt van Rijn(Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem)
• Lucas Cranach Starszy
• Benozzo Gozzoli
• Lorenzo Monaco
• Jacob Jordaens
• Alessandro Magnasco(Praczki, Anachoreci)
• Pieter Brueghel(młodszy)(Kazanie św.Jana Chrzciciela)
• Michele da Verona(Brutus i Porcja)
• Lorenzo Lotto(Madonna ze św.Katarzyną i św.Franciszkiem)
• Dirk Bouts(Zwiastowanie)
• Jan Piotr Norblin de la Gourdaine
• Aleksander Orłowski

Pamiątki z dziejów Polski XIV-XVII w. i europejskie rzemiosło artystyczne
Obie połączone wystawy zajmują pierwsze piętro pałacu.Znajdują się tam m.in.portrety ostatnich Jagiellonów wykonane w warsztacie Łukasza Cranacha Młodszego w połowie XVI wieku,oprawione w XIX wieku w jedną ramę,a także całopostaciowe wizerunki marszałka wielkiego koronnego Łukasza Opalińskiego i Agnieszki z Tęczyńskich Firlejowej.Ekspozycja prezentuje historię Polski uszeregowaną chronologicznie od czasów Jagiellonów do czasów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Zbrojownia i pamiątki puławskie
Stała ekspozycja prezentowana jest w klasztorku,który z pałacem muzealnym połączony został przewiązką.Zebrano tu pamiątki rodu Czartoryskich,przede wszystkim portrety największych przedstawicieli rodu,a także militaria polskie,europejskie i bliskowschodnie.
Galeria sztuki starożytnej
Galeria sztuki starożytnej mieści się w dawnym arsenale miejskim.Wejście do wielkiej sali wystawowej prowadzi przez przewiązkę między klasztorkiem a dawnym arsenałem.Znajdują się tam zabytki kultury greckiej,egipskiej,etruskiej oraz rzymskiej.Zgromadzone obiekty pochodzą z okresu od III tysiąclecia p.n.e.do IV wieku n.e.Wśród nich są m.in.sarkofagi egipskie wraz z mumią,grobowce etruskie oraz liczne rzeźby.