Historia
Należał do tzw.dóbr skaryszewskich nadanych w r.1347 przez książąt mazowieckich kapitule płockiej.Jako Grochowo wymieniony w r.1570 wraz z wsiami Kawęczyno(Kawęczyn),Kamion(Kamionek) i Gocław,należącymi do tejże kapituły i leżącymi w archidiakonacie pułtuskim.Wraz z okolicznymi miejscowościami ucierpiał podczas potopu szwedzkiego.Król Stanisław August Poniatowski postanowił uporządkować tereny na prawym brzegu Wisły i zaproponował kapitule płockiej zamianę dóbr skaryszewskich na inne.Została ona zatwierdzona przez sejm w 1766 r.W 1780 r.Stanisław August Poniatowski wszedł w formalne posiadanie dóbr i odstąpił je swemu bratankowi,podskarbiemu wielkiemu litewskiemu księciu Stanisławowi Poniatowskiemu,który jeszcze w tym roku założył kolonię Grochów,podzielił ją na osiem części i nadał różnym osobom.Na części te Grochów był podzielony jeszcze na początku XX w.co widać i dziś w księgach hipotecznych,przy podawaniu poprzedniej nomenklatury:Grochów I nadano przywilejem z dn.30 grudnia 1784 r.kasztelanowi chełmińskiemu Janowi Dziewanowskiemu.W r.1819 nabył go hr.Bruno Kiciński znany wydawca i tłumacz.Później przechodzi na własność Karola Osterloffa.Grochów II nadano przywilejem z dn.6 stycznia 1790 r.Janowi Millerowi administratorowi dóbr ks.Stanisława Poniatowskiego.W 1880 r.należał do Władysława Hermana.Grochów III nadano przywilejem z dn.12 stycznia 1785 r.księdzu Wichertowi kustoszowi inflanckiemu.W r.1880 należał wraz z poprzednią częścią dóbr do Władysława Hermana,zaś pałacyk wraz z ogrodem przeszedł w posiadanie Mathiasa Bersohna.W okresie międzywojennym dwór należał do Karola Myślińskiego.Grochów IV nadano przywilejem z dn.20 września 1784 r.kapitanowi Boguckiemu z korpusu pontonierów.W r.1800 w posiadaniu Bertholdiego.Grochów V nosił nazwę Zapowiednia i stanowił część dóbr Kawęczyn.Nadano go przywilejem z dn.7 stycznia 1784 r.Franciszkowi Samsonowiczowi obywatelowi miasta Pragi.W r.1840 w posiadaniu Jana Emanuela Brühla.Grochów VI nadano przywilejem z dn.23 kwietnia 1784 r.Piotrowi Sumińskiemu kasztelanowi brzesko-kujawskiemu.W r.1880 wraz z częścią V w rękach Brühlów.Grunta te podzielono na cząstki,które następnie przekazano w dzierżawę m.in.Janowi Hochowi i Stenzlowi(Stenclowi).Powstały tu mydlarnie i inne fabryki.W r.1880 powstała tu fabryka zapałek Teofila Bieńkowskiego.Grochów VII(późniejszy Witolin)nadano przywilejem z dn.1 lipca 1789 Feliksowi Szamborskiemu.W r.1880 w posiadaniu Łempickiego.Grochów VIII nadano przywilejem z dn.1 lipca 1789 Grzegorzowi Szamborskiemu.W r.1880 w posiadaniu Baliszewskiego.Na gruntach tej osady znajdował się lasek,pamiętający bitwę stoczoną na gruntach Grochowa w czasie powstania listopadowego w 1831 r.którego relikty zachowały się pomiędzy ulicą Dobrowoja i aleją Waszyngtona.Posiadacze oddzielnych części Grochowa uzyskali je na własność zupełną na mocy carskiego dekretu z dn.24 czerwca 1870.W latach 1822-1823 po wybudowaniu szosy brzeskiej w rejonie dzisiejszej ulicy Grochowskiej zaczęli osiedlać się tkacze i przędzalnicy korzystający z surowca(len,konopie siewne,wełna)sprowadzanego ze wschodnich obszarów Królestwa Polskiego i zachodnich prowincji Imperium Rosyjskiego,a miejscowe produkty szybko zyskały dobre opinie.W 1831 r.pod ówczesną wsią 25 lutego miała miejsce największa podczas powstania listopadowego bitwa o Olszynkę Grochowską,w której uczestniczyły wojska polskie dowodzone przez Józefa Chłopickiego oraz wojska rosyjskie pod dowództwem Iwana Dybicza.Toczyły się tu ciężkie walki na przedpolach Warszawy o opanowanie traktu brzeskiego.W tej bitwie odznaczył się 4 pułk piechoty tzw."Czwartacy".Mimo wysiłku Rosjanie nie zdobyli warszawskiej Pragi.Od początku XIX wieku do lat 60.XX wieku na Grochowie działał największy praski targ koni i bydła,w miejscu,gdzie pod koniec XIX wieku wzniesiono gmach Instytutu Weterynaryjnego,a po likwidacji targowiska założono park.W XIX wieku Grochów i okolica słynne były z piwa typu monachijskiego i portera z browaru wybudowanego w latach 50.przez Szweda Karola Osterloffa,który na części gruntów Gocławka i Grochowa rozwinął też produkcję win,wódek,likierów i octu.W XIX wieku dobrą opinią cieszyły się też wyrabiane na Grochowie świece z fabryk Hocha,Stencla i Maetzego,zapałki Bieńkowskiego,skóry z garbarni braci Jeromimów.W 1916 roku Grochów został przyłączony do Warszawy(powstał okręg o tej nazwie obejmujący prawie cały teren obecnej dzielnicy Praga-Południe) i nastąpił szybki przyrost jego mieszkańców:1921 r.ok.6000,1930 r.ok.13000,1938 r.ok.43200.Na terenie dawnych manufaktur powstawały nowoczesne na owe czasy fabryki.M.in.na ul.Terespolskiej mieściły się Państwowe Zakłady Inżynieryjne produkujące samochody i inne pojazdy pod marką PZInż.a na ul.Gocławskiej słynna fabryka sprzętu elektroenergetycznego Kazimierza Szpotańskiego.Przed II wojną światową,dużą rolę na Grochowie odgrywało gospodarstwo ogrodnicze Witolda Zajdla,który pomagał nowo osiadłym mieszkańcom w rozpoczęciu życia na tych ziemiach.W czasie wojny pomagał ludziom z narażeniem własnego życia i życia własnej rodziny.Działał jako społecznik wspierając m.in.księdza Sztukę przy budowie Kościoła Najczystszego Serca Maryi.Inną znaną postacią Grochowa był Teodor Rajchert,którego piekarnia stoi do dziś przy ul.Wiatracznej w czasie okupacji przechowywał dokumenty cechowe z królewskimi przywilejami z XVI-XVII wieku,a w latach 1942-1943 przekazywał duże ilości chleba bezpłatnie dla organizacji społecznych.W okresie międzywojennym nazwa Grochów określano obwód starostwa praskiego o powierzchni zbliżonej do dzisiejszej Pragi Południe,która to nazwa określała tylko obszar obejmujący część dzisiejszej Pragi Północ(była wtedy mniejsza)do ulic Waszyngtona i Wiatracznej.Są sugestie by zmienić nazwę dzielnicy Praga-Południe na Grochów(równolegle Praga Północ na Praga).Znaczna rozbudowa Grochowa nastąpiła w 1951 r.kiedy zaczął się rozbudowywać przemysł.W 1950 r.przy ul.Mińskiej uruchomiono największą w Polsce drukarnię im.Rewolucji Październikowej w miejscu Fabryki Samochodów Osobowych i Półciężarowych P.Z.Inż.Na Grochowie powstały też Polskie Zakłady Optyczne,a przy ul.Terespolskiej w 1949 r.na tyłach Instytutu Weterynaryjnego SGGW w Warszawie powstały zakłady odzieżowe"Cora" .W miejscu zakładów amunicyjnych"Pocisk"uruchomiono po II wojnie światowej samochodowe warsztaty remontowe,przekształcone w 1951 r.w Warszawską Fabrykę Motocykli,przeniesionych później do WSK Świdnik.Okres wojny przetrwała Warszawska Fabryka Sprzętu Spawalniczego"Perun",istniejącą do dziś.W 1977 r.przy rondzie Wiatraczna wzniesiono nowoczesny wtedy budynek handlowo-usługowy Uniwersam Grochów,który skupiał pod jednym dachem różne sklepy i placówki usługowe.
Zabytki
- Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej
- Kościół Najczystszego Serca Maryi
- Dawny Instytut Weterynaryjny SGGW przy ul.Grochowskiej 272,wybudowany w latach 1899–1900 według projektu rosyjskiego architekta Władimira Pokrowskiego
- Gmach zakładu wychowawczego braci Albertynów(Dom Słowa Bożego),ul.Grochowska 194/196,budynek wybudowany w latach 1931–1934 dla braci Albertynów według projektu Stefana Szyllera
Grochów posiada jedną pętlę tramwajową Wiatraczna i trzy autobusowe(Wiatraczna,PKP Olszynka Grochowska i Witolin).Kursuje tu kilkadziesiąt linii autobusowych i kilka tramwajowych,planowane jest też metro.Planowana jest obwodnica na trasie rondo Wiatraczna,ulica Wiatraczna,Emilianów(tu nowy przystanek kolejowy na linii otwockiej),Targówek Fabryczny,rondo Żaba.Przez Grochów przebiegają takie arterie jak Ostrobramska,aleja Stanów Zjednoczonych,Grochowska i aleja Waszyngtona.Sercem komunikacyjnym Grochowa jest rondo Wiatraczna,na którym jest wyżej wymieniona pętla tramwajowa i autobusowa oraz skrzyżowanie trzech arterii.
Przemysł i gospodarka
Najważniejsze przedsiębiorstwa to"Radwar","Mera-Pnefal",ważny ośrodek przemysłu optycznego"Polskie Zakłady Optyczne" i "Przemysłowe Centrum Optyki"oraz Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego"PZL-Warszawa II".Ośrodek medialny siedziba telewizji Polsat.Od niedawna na Grochowie się rozwija rynek biznesu i usług.W ostatnich latach na terenie Grochowa powstało wiele nowoczesnych biurowców.
Zdrowie i edukacja
Na Grochowie istnieją dwa szpitale:jeden MON(Wojskowy Instytut Medyczny) i drugi,cywilny(Szpital Grochowski przy ul.Grenadierów),kilka kościołów,gimnazjów,szkół podstawowych,szkół średnich i jedna szkoła wyższa.
Ludzie związani z Grochowem
- Andrzej Stasiuk pisarz,poeta,publicysta,eseista,dramaturg
- Tomasz Arciszewski poseł na Sejm,premier rządu RP na uchodźstwie
- Antoni Barłowski aktor teatralny i filmowy
- Mathias Bersohn kolekcjoner,historyk sztuki,działacz społeczny
- Marek Bieńczyk pisarz,literaturoznawca
- Helena Boguszewska pisarka
- Tomasz Chada raper
- Krystyna Ciechomska aktorka
- Felicja Czerniaków dr filozofii,pedagog;żona Adama Czerniakowa
- Barbara Drapińska aktorka
- Robert Gawliński muzyk rockowy i wokalista
- Janusz Gombrowicz brat Witolda Gombrowicza
- Roman Gutek działacz kulturalny,kinoman
- Jan Janga-Tomaszewski kompozytor,aktor
- Bruno Kiciński wydawca,poeta,tłumacz;właściciel Grochowa I
- Jarosław Klejnocki pisarz,poeta
- Marek Kłuciński poeta,tłumacz,happener
- Szymon Kobyliński grafik i rysownik
- Antoni Kolczyński bokser,mistrz Europy,olimpijczyk
- Zygmunt Kubiak pisarz,tłumacz,znawca kultury antycznej
- Teodor Niewiadomski robotnik,działacz konspiracyjny,autor wspomnień
- Antoni Pączek poseł na Sejm,działacz społeczny,prezydent Lublina
- Marcin Perchuć aktor filmowy i teatralny
- Eugeniusz Pławski komandor,pilot wojskowy
- Józef Poliński kronikarz Grochowa,działacz Towarzystwa Przyjaciół Grochowa
- Kazimierz Pużak poseł na Sejm,działacz PPS
- Jerzy Radziwiłowicz aktor
- Stanisław Siedlecki senator,polityk,działacz społeczny
- Jerzy Skowronek historyk,Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych
- Edward Stachura poeta
- Krzysztof Ukleja prałat,proboszcz Parafii Najczystszego Serca Maryi
- Joanna Walter(Walterówna)aktorka,tłumacz literatury pięknej
- Andrzej Wierzbicki działacz gospodarczy,minister przemysłu i handlu
- Jan Zachwatowicz architekt,historyk architektury
- Robert Żłobikowski społecznik,magister farmacji,właściciel Apteki przy Pl.Szembeka,fotograf
- Lesław Żurek aktor filmowy
- Maria Ewa Letki bajkopisarka
- Małgorzata Rejmer pisarka
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz