Aleksander Wielopolski

Herbu Starykoń(ur.13 marca 1803 w Sędziejowicach,zm.30 grudnia 1877 w Dreźnie)polski polityk,hrabia,margrabia Gonzaga-Myszkowski,XIII ordynat pińczowski.
Biografia
Odbył studia prawnicze i filozoficzne w Warszawie,Paryżu i w Getyndze.W czasie powstania listopadowego odbył,z ramienia Rządu Narodowego,misję dyplomatyczną do Londynu.W 1831 r.został wybrany posłem z powiatu grodzieńskiego na sejm powstańczy.W 1846 r.będąc pod wrażeniem okrucieństw do jakich dochodziło w Galicji,wystosował List szlachcica polskiego do ks.Metternicha,w którym postulował oparcie się Polski o Imperium Rosyjskie przeciw Królestwu Prus i Cesarstwu Austriackiemu.W 1848 r.był współzałożycielem galicyjskiego stronnictwa konserwatywnego.Uczestnik kongresu Słowiańskiego w Pradze.27 marca 1861 został mianowany dyrektorem głównym prezydującym w Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dzięki protekcji prokuratora generalnego neofity Juliusza Enocha.Wielopolski zdecydowany był rozwiązać Towarzystwo Rolnicze i Delegację Miejską oraz podjąć represje wobec konspiracji narodowej przy jednoczesnym równouprawnieniu ludności żydowskiej.W nocy z 7 na 8 kwietnia Aleksander Wielopolski przedłożył do podpisu namiestnikowi gen.Michaiłowi Gorczakowowi opracowaną przez siebie„ustawę o zbiegowiskach”,dopuszczającą użycie siły zbrojnej wobec ludności cywilnej.Decyzja ta utorowała drogę do masakry bezbronnej ludności Warszawy przez wojsko rosyjskie 8 kwietnia na placu Zamkowym.Na tym stanowisku ukrócił samowolę urzędników carskich,zastępował ich Polakami,opracował plan pomnożenia liczby szkół elementarnych i średnich,w 1862 r.utworzył w Warszawie,na bazie Akademii Medyko-Chirurgicznej,Szkołę Główną.Przywrócił Radę Stanu Królestwa Polskiego,wprowadził reformujące i porządkujące system administracji ustawy o samorządzie gmin miejskich i wiejskich,powiatów i guberni.Jego zasługą jest także wprowadzenie oczynszowania chłopów i równouprawnienia Żydów.Żądania uznania przez Polaków status quo i wyrzeczenia się dążeń niepodległościowych spowodowały jego poróżnienie się z wieloma działaczami polskimi,natomiast śmiałe reformy zniechęciły do niego carską administrację.Pokłócony z agresywnymi wobec Polaków władzami rosyjskimi w Warszawie złożył dymisję i wyjechał w 1861 r.do Petersburga.Tam zdobył przychylność dworu dla swoich poglądów(przekonywał,że tylko poważne ustępstwa wobec Polaków mogą uspokoić„wrzącą”sytuację w Królestwie) i wrócił w czerwcu 1862 r.jako naczelnik rządu cywilnego Królestwa Polskiego.7 i 15 sierpnia 1862 roku Ludwik Ryll i Jan Rzońca podjęli nieudane próby dokonania zamachu na Wielopolskiego.Przerażone grożącą wojną sytuacją stronnictwo białych zaproponowało Wielopolskiemu współpracę,ten jednak odmówił.W 1863 r.dla powstrzymania działań konspiracyjnych zmierzających do konfrontacji z Rosją zarządził tzw.brankę do wojska rosyjskiego.Opozycja zadecydowała w tej sytuacji o rozpoczęciu powstania.Wieść o wybuchu powstania skwitował słowami:wrzód pękł,był przekonany,że powstanie uda się stłumić w ciągu kilku tygodni i można będzie powrócić do dzieła reform.Wobec niepowodzeń w walce z nastrojami rewolucyjnymi utracił zaufanie cara Aleksandra II i otrzymał dymisję ze stanowiska.W lipcu 1863 r.opuścił Warszawę.Zrażony do polityków polskich i rosyjskich oraz do społeczeństwa polskiego resztę życia spędził bezczynnie w Dreźnie.Zmarł po ciężkiej chorobie.Jego zwłoki zostały sprowadzone do kraju i spoczęły w podziemiach kościoła pw.św.Ducha i Matki Boskiej Bolesnej w Młodzawach Małych nekropolii ordynatów pińczowskich;jego marmurowy nagrobek usytuowany jest w kościele pomiędzy prezbiterium a północnym ramieniem transeptu.
Rodzina
Syn Józefa Stanisława Wielopolskiego i Eleonory z Dembińskich.Dwukrotnie żonaty:z Teresą Potocką herbu Pilawa(1806-1831)oraz z Pauliną Apolonią Potocką(1813-1895),która urodziła mu trzech synów:Zygmunta(1833-1902),Józefa(1834-1901) i Władysława„Władysia”(zmarł w 1849 r.)
Pamięć o Wielopolskim
Jego postawa,historia i postać została wyśpiewana w piosence Przemysława Gintrowskiego do słów Jerzego Czecha pt.Margrabia Wielopolski.Występuje i wykłada swoje racje w powieści Władysława Terleckiego pt.„Dwie głowy ptaka”,opowiadającej m.in.o próbie zamachu na margrabiego.Jest jednym z głównych bohaterów powieści historycznej Zofii Kossak pt.Dziedzictwo.Obraz Jacka Malczewskiego Hamlet polski.Portret Aleksandra Wielopolskiego z 1903 r.wbrew obiegowym opiniom,nie przedstawia Aleksandra Wielopolskiego,Naczelnika Rządu Cywilnego Królestwa Kongresowego,lecz jego wnuka o tym samym imieniu(1861-1914).