Działalność społeczna i polityczna
W 1840 r.mógł otworzyć w Poznaniu pensjonat dla uczniów,podjął także pracę nauczyciela w gimnazjum.Zaangażował się w działalność publicystyczną,publikował na łamach pism poznańskich(Tygodnik Literacki) i warszawskich,zainicjował wydawanie Dziennika Domowego i Roku...pod względem oświaty,przemysłu i wypadków czasowych(1843-1846).W latach 1841-1843 brał udział w cyklu wykładów odczytów publicznych,zorganizowanych z inicjatywy Tytusa Działyńskiego w Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich w Poznaniu,gdzie prowadził wykłady z zakresu estetyki.Teodor Teofil Matecki wykładał fizykę i chemię,Jędrzej Moraczewski historię Polski i Słowiańszczyzny,Jakub Krotowski-Krauthofer metodologię prawa,I.Lipski agronomię,a Fabian Sarnecki uczył malarstwa.Działał w kilku organizacjach,m.in.Towarzystwie Naukowej Pomocy(od 1841 r.)Od 1838 r.należał do komitetu współpracującego z Towarzystwem Demokratycznym Polskim(tzw.Komitet Libelta),zajmującego się przygotowaniami powstania w Wielkopolsce.Był wyznaczony na reprezentanta Poznania w przyszłym Rządzie Narodowym.W związku z tym opracował powstańczą proklamację,będącą później podstawą manifestu krakowskiego.Aresztowany przez władze pruskie i postawiony przed sądem,został w procesie berlińskim skazany na 20 lat twierdzy(1847 r.)Libelt na prośbę Edwarda Raczyńskiego opracował również instrukcję dla pracownika planowanego przez Raczyńskiego przysionka śmierci kostnicy przeznaczonej dla osób obawiających się pogrzebania żywcem.Uwolniony przez wydarzenia rewolucji 1848 r.powrócił do Poznania i został członkiem Komitetu Narodowego.Początkowo był zwolennikiem porozumienia z Prusami i wojny z Rosją,ale widząc fiasko tej opcji poparł tzw.wojnę ludową.Po niepowodzeniu walki zbrojnej zaangażował się w działalność Ligi Polskiej(1848-1850)oraz reprezentował poznańskie w parlamencie we Frankfurcie.Brał także udział w zjeździe polskim we Wrocławiu i Kongresie Słowiańskim w Pradze(1848 r.)gdzie wystąpił z koncepcją niepodległej Polski jako państwa federacyjnego.Był jednym z autorów Manifestu zboru słowiańskiego do ludów Europy.W 1849 r.został wybrany do parlamentu pruskiego i kierował Kołem Polskim,ale wkrótce złożył mandat i skoncentrował się na pracy wydawniczej i publicystycznej w Dzienniku Polskim.Po 1850 r.kiedy to odziedziczył Czeszewo ograniczył działalność,chociaż ponownie pełnił mandat poselski i kierował Kołem Polskim,wielokrotnie występując w sprawach polskich.Aktywność polityczną zastąpił pracą organiczną.Był w gronie założycieli Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i od 1868 r.pełnił funkcję jego prezesa.Działał także w innych organizacjach:w 1867 r.założył w Czeszewie kółko rolnicze.Był dwukrotnie żonaty.Pierwsza żona Elżbieta z Jaworskich zmarła krótko po ślubie,z drugą,Marią z Szumanów,miał sześcioro dzieci cztery córki i dwóch synów.Syn Karol(1842-1863)zginął w powstaniu styczniowym,w potyczce pod Osowiem w okolicach Brdowa.Zmarł w czerwcu 1875 r. i został pochowany w Czeszewie.
Filozofia
Jako filozof Libelt dążył do stworzenia systemu filozofii narodowej.Miała ona stanowić kompilację różnych współczesnych mu kierunków umysłowych,w oparciu o polską kulturę epoki romantyzmu.System filozoficzny Libelta przypomina intuicjonizm Henri Bergsona.Filozofia ta oparta jest na mesjanizmie i heglizmie.Centralnym punktem jej oparcia jest stwierdzenie,że dialektyka rzeczywistości nie polega na logosie,sile rozumowej,fenomenie rozumu,ale na jednostce czucia umie.Dialektyka zbudowana na umie(pochodzi od słowa umieć,umysł i końcówki rodzaju nijakiego w łacinie„-um”,dlatego filozofia nazywana jest umicką,bądź umysłową)budzi ontologię czucia owo czuję więc jestem.Jest więc to filozofia irracjonalna.Oparta na fenomenologii budzi przekonanie,że byty są formami umu i przejawiają się jako odczuwalne siły życiowo-egzystencjalne.Libelt jednak nie buduje egzystencjalizmu na takim umownym Élan vital,ale sięga do historiozofii Hegla i Wrońskiego.Przejawianie się umu w historii przypada na okres właśnie jego pracy.W epokach poprzednich wedle Libelta dominowali Niemcy była to epoka rozumu,racjonalizmu i empiryzmu.Ludy słowiańskie włączając się do światowej kultury tworzyć mają w jego czasach filozofię dotąd nieznaną opartą nie na doświadczeniu czy rozumie,ale na uczuciu,które jest właściwym świadectwem osobistym każdego bytu.Wedle Libelta epoka Słowian,głównie Polaków,będzie tą,w której ci ostatni udowodnią istnienie Boga,tak iż będzie to niewątpliwe,bo oparte na świadectwie umu.Mesjanistyczna nauka obudzić miała ducha narodu,zainicjować nowe prądy polityczne i Polska jako nauczyciel narodów miała zunifikować myśl ludzką w umie.Poważnym zarzutem może być fakt,że byty Libelta są antropomorficzne.Bóg mesjanizmu był osobowy byty też.Byt tu istotnie określa świadomość.Byt odczuwa.Metafizyka czującego bytu określa ontologię narodową Polaków.Nie trudno doszukać się paraleli Libelt był tylko jednym z piewców owej filozofii czucia.Bez trudu odnaleźć można byt czujący w Wielkiej Improwizacji Dziadów Mickiewicza.Czucie przejawia się we wszystkich filozoficznych tekstach tego poety.Czucie i bezbrzeżność bytu i niebytu wobec czucia jest obecne w Balladach i romansach.Chwałę czucia głoszą główni twórcy romantyzmu polskiego Juliusz Słowacki,Zygmunt Krasiński,Antoni Malczewski,a także Cyprian Kamil Norwid,zaliczający się do klasycyzmu,romantyzmu i parnasizmu europejskiego jednocześnie.Objawia się to nawet w muzyce Chopina muzyczne subtelności i teoria powstawania dźwięku melodycznego opisywane są przez tegoż kompozytora jako wyrażenie ducha tak by były one odczuwalne,a nie odbierane rozumem,jak pragnie przy swoich dziełach na przykład Ludwig van Beethoven.Libelt był więc niejako koneserem i inicjatorem powstającego zjawiska kultury polskiej.Jeśli chodzi o ową filozofię słowiańską istotnie zainicjował Libelt irracjonalizm słowiański,lub zwyczajnie rozpropagował.Irracjonalną filozofię będą głosić nie tylko August Cieszkowski,Kazimierz Twardowski(fenomenologia Brentano),czy Bergson(którego ze względu na pochodzenie i gloryfikowanie tradycji słowiańskich można uznać za prekursora odmiany filozofii słowiańskiej),ale także Lew Tołstoj,Lew Szestow i Nikołaj Bierdiajew.Szestow powracając do paradoksu Epimenidesa uznał,że możliwe jest uchwycenie tylko nieoczywistości.Ta z kolei będzie najlepszym sposobem dowodzenia prawdy,która logicznie w czasach Szestowa,czy Libelta nie istniała(paradoks Epimenidesa rozwiązał dopiero Alfred Tarski).Wkład Libelta w filozofię europejską jest więc ogromny tym bardziej,że obok Cieszkowskiego i Towiańskiego jest twórcą polskiej filozofii narodowej.Na estetyce Karola Libelta opierał się Heliodor Święcicki,przedstawiciel poznańskiej myśli filozoficzno-lekarskiej w obrębie polskiej szkoły filozofii medycyny,który głosił pogląd,że lekarz jest artystą oraz uznał ludzki organizm za przedmiot estetyczny,który podlega lekarskiemu działaniu realizującemu intencję estetyczną.
Niektóre prace
- O odwadze cywilnej
- O miłości ojczyzny
- Kwestia żywotna filozofii
- System umnictwa czyli filozofii umysłowej
- Estetyka czyli umnictwo piękne(1848)Poznań;Nakładem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego
- Pisma różne
- Listy
- Mowa dr.Karola Fryderyka Libelta,którą miał na obronę swoją przed Królewskim Kameralnym Sądem w Berlinie na posiedzeniu dnia 7go września 1847
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz