Historia
Utworzone w 1999 r.z województw poprzedniego podziału administracyjnego:
- lubelskiego,zwanego dziś potocznie"starym"lub"małym"(w całości)
- zamojskiego(w całości)
- chełmskiego(w całości)
- bialskopodlaskiego(oprócz gmin powiatu łosickiego)
- tarnobrzeskiego(tylko gminy powiatów janowskiego i kraśnickiego)
- siedleckiego(tylko gminy powiatu łukowskiego oraz gmina Kłoczew z powiatu ryckiego)
Obecne ziemie woj.lubelskiego należały w I Rzeczypospolitej do województw:lubelskiego,ruskiego(ziemia chełmska) i bełskiego.Część powiatu radzyńskiego,powiat bialski oraz powiat włodawski należał do województwa brzeskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Województwo lubelskie w latach 1816-1837
Stworzone w 1816(poprzednik:Departament lubelski,następca w 1837:Gubernia lubelska.
Województwo lubelskie w latach 1944-1950
- Stolica:Lublin
- Powiaty:m.Lublin,bialski,biłgorajski,chełmski,hrubieszowski,kraśnicki(od 1945),janowski(do 1945),krasnostawski,lubartowski,lubelski,łukowski,puławski,radzyński,siedlecki,tomaszowski,włodawski,zamojski.
- Główne miasta:Biała Podlaska,Biłgoraj,Chełm,Dęblin,Hrubieszów,Krasnystaw,Kraśnik,Lubartów,Łęczna,Łuków,Włodawa,Puławy,Siedlce,Zamość.
- Powiaty:m.Chełm(od 1951),m.Lublin,m.Zamość(od 1952),bełżycki(od 1956),bialski,biłgorajski,bychawski(od 1956),chełmski,hrubieszowski,kraśnicki,janowski(od 1956),krasnostawski,lubartowski,lubelski,łukowski,puławski,radzyński,tomaszowski,włodawski,zamojski.
- Główne miasta:Biała Podlaska,Świdnik,Biłgoraj,Chełm,Dęblin,Hrubieszów,Kraśnik,Lubartów,Łuków,Włodawa,Puławy,Zamość i Tomaszów Lubelski.
W 1999 r.w wyniku reformy administracyjnej powstało nowe województwo rządowo-samorządowe z obszaru województw lubelskiego,chełmskiego,zamojskiego oraz części bialskopodlaskiego,siedleckiego i tarnobrzeskiego.
Geografia
Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia województwa wynosiła 25122,49 km²,co stanowi 8% powierzchni Polski(3.miejsce w kraju pod względem powierzchni).
Położenie administracyjne
Województwo jest położone we wschodniej części Polski,między Wisłą a Bugiem(jedynie część powiatu puławskiego leży po zachodniej stronie Wisły).
Graniczy z:
- Białorusią(z obwodem brzeskim)na długości 165,2 km na wschodzie
- Ukrainą(z obwodami lwowskim i wołyńskim)na długości 282,5 km na wschodzie
- podkarpackim na długości 297,4 km na południu
- podlaskim na długości 3,9 km na północy
- mazowieckim na długości 362,6 km na północy i zachodzie
- świętokrzyskim na długości 33,1 km na zachodzie
Terytorium województwa lubelskiego zajmuje części czterech jednostek najwyższego rzędu regionalizacji fizycznogeograficznej Europy.Większa jego część należy do megaregionu Pozaalpejskiej Europy Środkowej.Są to:makroregion Nizina Południowopodlaska(318.9),znajdujący się w granicach prowincji Niż Środkowoeuropejski oraz Wyżyna Lubelska(343.1) i Roztocze(343.2)makroregiony prowincji Wyżyny Polskie.Polesie Zachodnie(845.1) i Polesie Wołyńskie(845.3)są makroregionami prowincji Polesie należącej do megaregionu Niżu Wschodnioeuropejskiego.Kotlina Sandomierska(512.4-5)jest częścią megaregionu karpackiego.
Krainy geograficzne województwa lubelskiego należą do trzech pasów rzeźby powierzchni Polski:
- niziny staroglacjalne zajmują północną połowę województwa
- część północna i zachodnia pasa:Nizina Południowopodlaska,
- w części wschodniej:Polesie Zachodnie;
- wyżyny wapienne i lessowe stanowią środkowy i południowy pas województwa
- część zachodnia i środkowa pasa:Wyżyna Lubelska,
- część wschodnia:Wyżyna Wołyńska,Polesie Wołyńskie,
- w części południowo-wschodniej:Roztocze;
- kotliny podkarpackie
- Kotlina Sandomierska nizina staroglacjalna,której część znajduje się na południowym skraju województwa.
Wody powierzchniowe
Całe województwo znajduje się w dorzeczu Wisły.Rzeka główna i jej małe bezpośrednie dopływy odprowadzają wody z zachodniej części terytorium.Środkowa część województwa znajduje się w dorzeczu(drugiego stopnia)Wieprza,wschodnia Bugu(Narwi).Największą rzeką w lubelskiej części dorzecza Bugu jest Krzna,której zlewnia zajmuje północno-wschodnią część województwa.Na Lubelszczyźnie po południowej stronie Roztocza największą rzeką jest Tanew.W południowej części Polesia Zachodniego znajduje się zespół jezior krasowych.
Podział administracyjny
Na terenie województwo znajdują się 4 miasta na prawach powiatu,20 powiatów,213 gmin,3645 sołectw i 4206 wsi.
Dane na rok 2012 według GUS,w przybliżeniu do jedności.
Podregiony statystyczne
Województwo lubelskie składa się z 4 podregionów statystycznych(GUS)zgodnych ze standardem NUTS Unii Europejskiej:
- podregion lubelski(kod 314)obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 4 powiaty:Lublin,powiat ziemski lubelski,powiat świdnicki,powiat lubartowski oraz powiat łęczyński
- podregion bialski(kod 311)obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 4 powiaty:Biała Podlaska,powiat ziemski bialski,powiat radzyński,powiat parczewski oraz powiat włodawski
- podregion chełmsko–zamojski(kod 312)obejmuje 2 miasta na prawach powiatu i 6 powiatów:Chełm,Zamość,powiat ziemski chełmski,powiat ziemski zamojski,powiat hrubieszowski,powiat biłgorajski,powiat tomaszowski oraz powiat krasnostawski
- podregion puławski(kod 315)obejmuje 6 powiatów:powiat puławski,powiat łukowski,powiat rycki,powiat opolski,powiat kraśnicki oraz powiat janowski
W województwie lubelskim są 42 miasta,w tym 4 miasta na prawach powiatu.Podkreślone zostały siedziby powiatów ziemskich,a pogrubione miasta na prawach powiatu.
Dane z 30 czerwca 2012 r.
Demografia
Dane o ludności z dnia 31 grudnia 2010:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 2151895 | 100 | 1109786 | 51,57 | 1042109 | 48,43 |
Wiek przedprodukcyjny(0–17 lat) | 412442 | 19,17 | 201218 | 9,35 | 211224 | 9,82 |
Wiek produkcyjny(18–65 lat) | 1359223 | 63,16 | 644845 | 29,97 | 714378 | 33,2 |
Wiek poprodukcyjny(powyżej 65 lat) | 380230 | 17,67 | 263723 | 12,26 | 116507 | 5,41 |
Gospodarka
W 2009 r.produkt krajowy brutto woj.lubelskiego wynosił 51,1 mld zł,co stanowiło 3,8% PKB Polski.Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 23,6 tys.zł(67,2% średniej krajowej),co plasowało lubelskie na ostatnim miejscu względem innych województw.W 2010 r.produkcja sprzedana przemysłu w woj.lubelskim wynosiła 24,5 mld zł,co stanowiło 2,5% produkcji przemysłu Polski.Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w lubelskim wynosiła 5,2 mld zł,co stanowiło 3,2% tej sprzedaży Polski.Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj.lubelskiego w 3.kwartale 2011 r.wynosiło 3272,35 zł,co lokowało je na 10.miejscu względem wszystkich województw.W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok.132,0 tys.mieszkańców,co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 14,1% do aktywnych zawodowo.Według danych z 2011 r.10,9% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj.lubelskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego(tzn.znajdowało się poniżej minimum egzystencji).
Przemysł
Część województwa obejmuje Lubelskie Zagłębie Węglowe.
Zasoby surowców mineralnych:
- Węgiel kamienny w okolicach Łęcznej,Puchaczowa,Bogdanki,obecnie wydobywany w jednej kopalni KWK Bogdanka
- Niewielkie złoża ropy naftowej i gazu ziemnego m.in.w okolicach Lublina(Minkowice,Ciecierzyn,okolice Abramowa)oraz w pobliżu Zamościa obecnie wyeksploatowane.
- Wapienie tereny Roztocza Zachodniego i Środkowego
- Opoki i margle na obszarze na zachód od Chełma(m.in.kopalnie odkrywkowe w Rejowcu),a także nad brzegami Wisły kamieniołomy obecnie zamknięte.
Duże kompleksy leśne:Lasy Janowskie i Puszcza Solska tworzące zwarty ciąg w południowej części regionu,Lasy Sobiborskie,Włodawskie i Parczewskie na wschodzie oraz Lasy Kozłowieckie i Łukowskie na północ od Lublina.Mają tu granice zasięgów takie gatunki drzew jak np.:buk pospolity,jodła pospolita,dąb bezszypułkowy.Obok Roztoczańskiego Parku Narodowego jest obszar Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego jedynego pojezierza w Polsce znajdującego się poza zasięgiem ostatniego zlodowacenia.W 2002 r.obszarowi temu UNESCO nadało status Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery„Polesie Zachodnie".W centralnej części tego rezerwatu znajduje się Poleski Park Narodowy.Docelowo będzie to jeden z nielicznych na świecie trójpaństwowych rezerwatów biosfery:polsko-ukraińsko-białoruski.
Na terenie województwa lubelskiego znajdują się dwa parki narodowe:
- Poleski Park Narodowy
- Roztoczański Park Narodowy
- Chełmski Park Krajobrazowy
- Kazimierski Park Krajobrazowy
- Kozłowiecki Park Krajobrazowy
- Krasnobrodzki Park Krajobrazowy
- Krzczonowski Park Krajobrazowy
- Nadwieprzański Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Lasy Janowskie
- Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu
- Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie
- Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej
- Poleski Park Krajobrazowy
- Południoworoztoczański Park Krajobrazowy
- Skierbieszowski Park Krajobrazowy
- Sobiborski Park Krajobrazowy
- Strzelecki Park Krajobrazowy
- Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy
- Wrzelowiecki Park Krajobrazowy
Uczelnie wyższe
- Lublin
- Katolicki Uniwersytet Lubelski
- Lubelska Szkoła Biznesu
- Politechnika Lubelska
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
- Uniwersytet Medyczny w Lublinie
- Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
- Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie
- Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Lublinie
- Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji
- Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza w Lublinie
-
Biała Podlaska
- AWF w Warszawie,Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej
- Państwowa Szkoła Wyższa w Białej Podlaskiej
- Filia UMCS przy Podlaskiej Fundacji Wspierania Talentów
- Filia Politechniki Radomskiej,Wydział Transportu.
- Biłgoraj
- Filia UMCS
- Chełm
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
- Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
- Medyczne Studium Zawodowe imienia Władysławy Szoc w Chełmie
- Szkoła Wyższa imienia Bogdana Jańskiego Wydział Zamiejscowy w Chełmie
- Dęblin
- Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie(WSOSP)
- Łuków
- Wyższa Szkoła Biznesu i Administracji w Łukowie
- Puławy
- Puławska Szkoła Wyższa
- Ryki
- Wyższa Szkoła Umiejętności Pedagogicznych i Zarządzania w Rykach
- Tomaszów Lubelski
- Zamiejscowy Wydział Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL
- Zamość
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Zamościu
- Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
- Wyższa Szkoła Humanistyczno–Ekonomiczna im.Jana Zamoyskiego z siedzibą w Zamościu
- Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji
- Zespół Kolegiów Nauczycielskich w Zamościu
Samorząd
Organem uchwałodawczym jest Sejmik Województwa Lubelskiego,składający się z 33 radnych.Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa,którym jest Zarząd Województwa Lubelskiego,składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.Siedzibą sejmiku województwa jest Lublin.Obecnie Marszałkiem Województwa Lubelskiego jest Krzysztof Hetman.
Administracja rządowa
Organem administracji rządowej jest Wojewoda Lubelski,wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Lublin.
Wojewodowie Lubelscy:
Nr | Wojewoda | Okres urzędowania | Premier | |
---|---|---|---|---|
od | do | |||
1 | Krzysztof Michalski |
01.01.1999
|
18.02.2000
|
Jerzy Buzek |
2 | Waldemar Dudziak |
28.02.2000
|
22.10.2001
|
|
3 | Andrzej Kurowski |
22.10.2001
|
07.12.2005
|
Leszek Miller i Marek Belka |
4 | Wojciech Żukowski |
07.12.2005
|
29.11.2007 |
Kazimierz Marcinkiewicz
|
Jarosław Kaczyński | ||||
5 | Genowefa Tokarska |
29.11.2007
|
Donald Tusk |
Obiekty sakralne
Najwięcej obiektów o charakterze sakralnym znajduje się w Lublinie.Protestancką architekturę sakralną reprezentuje luterański kościół św.Trójcy w Lublinie,a także ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach oraz Wieża Ariańska w Wojciechowie.Prawosławie jest reprezentowane przez cerkiew Przemienienia Pańskiego w Lublinie,zaś grekokatolicyzm przez drewnianą cerkiew Narodzenia NMP na terenie Muzeum Wsi Lubelskiej.Żydowską architekturę reprezentuje w Lublinie talmudyczna uczelnia Jeszywas Chachmej Lublin,natomiast poza Lublinem synagogi,m.in.w Łęcznej,Kraśniku,Kazimierzu Dolnym i Zamościu.
Zamki i ich ruiny
W Lublinie mieści się Zamek przy Starym Mieście,z romańskim donżonem.Obecnie w obrębie Lublina znajdują się również ruiny zamku w Jakubowicach Murowanych.W Kazimierzu Dolnym mieszczą się ruiny zamku z XVI w.oraz baszta obronna z XIV w.W pobliskiej Bochotnicy znajdują się pozostałości niewielkiego zamku Firlejów,zwanego potocznie"zamkiem Esterki".Ruiny zamku mieszczą się również w Zawieprzycach.Także Wieża Ariańska w Wojciechowie i zespół zamkowo-pałacowy w Czemiernikach miały charakter obronny.
Turystyka
W lubelskim znajdują się dwie trasy podziemne.W Lublinie funkcjonuje ok.300-metrowa Lubelska Trasa Podziemna,wiodąca przez piwnice kamienic Starego Miasta.Regiony turystyczne:Roztocza,Puszczy Solskiej i Lasów Janowskich oraz Polesia Lubelskiego.
Transport
Lotniska
Port lotniczy Lublin
Port lotniczy Lublin zlokalizowany jest w Świdniku,około 10 km od centrum Lublina.Lotnisko zajmuje 250 ha,a pas startowy ma 2,5 km długości i jest ono skomunikowane szynobusem z Dworcem PKP Lublin.
Lotnisko Lublin-Radawiec
Ok.12 km na południowy zachód od miasta leży lotnisko Lublin-Radawiec w Radawcu Dużym.
Tabor kolejowy
Województwo lubelskie jest obecnie właścicielem 10 autobusów szynowych,kupionych przez Urząd Marszałkowski.
ozn.kolejowe | ozn.producenta | numery | liczba | producent |
---|---|---|---|---|
SA103 | 214Ma | 005,007,012 | 3 | PESA Bydgoszcz |
SA107 | 211M | 001,002 | 2 | Kolzam |
SA134 | 218Md | 015-019 | 5 | ZNTK"Mińsk Mazowiecki" |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz