Marcin Król z Żurawicy

Inne formy nazwiska:Marcin z Żurawicy,Marcin Król z Przemyśla,Martinus Polonus,Martinus Rex de Premislia,(ur.około 1422,zm.1460)polski matematyk,astronom i lekarz.Jeden z prekursorów humanizmu w Polsce.
Życiorys
Urodzony około roku 1422 w Żurawicy pod Przemyślem,jako syn Stanisława(według L.Birkenmajera,prawdopodobnie nie włościanina).Od roku 1438 studiował nauki wyzwolone w Akademii Krakowskiej.Sześć lat po podjęciu nauki w Krakowie został bakałarzem,a w roku 1445 uzyskał tytuł magistra i rozpoczął wykłady z matematyki i astronomii.W tym samym roku,Kanclerz Akademii Krakowskiej Zbigniew Oleśnicki umożliwił mu wyjazd na studia zagraniczne.Studiował w Pradze(1445),Lipsku,Padwie i Bolonii(w 1448 wykładał astronomię)uzyskując,w grudniu 1449,tytuł doktora medycyny.Wkrótce potem udał się na Węgry,gdzie był nadwornym lekarzem Jana Hunyadyego.Prawdopodobnie przebywał też na dworze Jana Vitéza w Waradynie.Dzięki staraniom Zbigniewa Oleśnickiego i Jana Długosza powrócił do Krakowa prawdopodobnie zimą roku 1450.Jako profesor Akademii Krakowskiej zajmował się astronomią,dla której ufundował katedrę i matematyką(geometrią).Był także fundatorem(po roku 1450)katedry astrologii,która zdobyła wkrótce europejski rozgłos.Podtrzymywał bliskie naukowe kontakty z astronomami:austriackim Peurbachem i niemieckim Regiomontanusem.W tym okresie był także lekarzem biskupa krakowskiego.Po śmierci(1460),pokaźny majątek zgromadzony przez Marcina w większości przypadł,zgodnie z jego wolą,Uniwersytetowi Krakowskiemu.Niemałą kwotę otrzymał też jego rodzony brat Florian,chłop osiadły w rodzinnej Żurawicy.
Twórczość
W roku 1445 opracował traktat o arytmetyce ułamków i wprowadził wykłady w tym zakresie na Akademii Krakowskiej na Wydziale Sztuk Wyzwolonych.Autor m.in.dzieł:Opus de geometria,Algorismus minuciarum i Nova compilatio algorismi minutiarum.
Ważniejsze dzieła

• Algorismus minuciarum,wykładane w roku 1445,zachowane w 3 odpisach,(arytmetyka liczb ułamkowych)
• Summa super Tabulas Alphonsi vel Correctiones Tabularum Alphonsi,powstało w latach 1450-1451;rękopis(według L.Birkenmajera autograf):Biblioteka Jagiellońska nr 1927,(traktat korygujący tablice astronomiczne w 1251)
• Iudicia,rękopis:Biblioteka Jagiellońska nr 1918,764(autograf);almanachy astrologiczne na rok 1451 i 1452
• Opus de geometria,powst.:zdaniem T.Żebrawskiego około 1450,L.Birkenmajer uważa,że najwcześniej w 1450;wyd.krytyczne L.Birkenmajer pt.Geometriae practicae seu artis mensurationum tractatus;z przekł.polskiego pt.Geometria praktyczna,czyli traktat sztuki mierniczej,według rękopisów Bibl.Jagiel.w Krakowie,Warszawa 1895;rękopisy(kopie):Biblioteka Jagiellońska nr 1865,1968
• Canones super calendarium,powst.w roku 1456;rękopis:Biblioteka Jagiellońska nr 1838,(pismo o reformie kalendarza).

Listy

• Od Jana Długosza,dat.z Krakowa w październiku 1449;od Zbigniewa Oleśnickiego,dat.w grudniu 1449;wyd.J.Szujski Codex Epistolaris Saeculi Decimi Quinti,t.1(1876);Monumenta Medii Aevi Historica,t.2;List Z.Oleśnickiego przedr.I.Chrzanowski,S.Kot Humanizm i reformacja w Polsce,Lwów 1927.