Jan V Thurzo

W pisowni węgierskiej Thurzó,w słowackiej Turzo,czasem także Turzon(ur.16 kwietnia 1464 lub 1466 w Krakowie,zm.2 sierpnia 1520 w Nysie),biskup wrocławski.Pierworodny syn szlachcica węgierskiego Jana Thurzo,osiadłego w Polsce burmistrza miasta Krakowa i jego pierwszej żony Urszuli Bem(Böhm),których ślub odbył się w 1465.Nauki pobierał w krakowskiej Akademii(w 1484 uzyskał stopień bakałarza,a w 1487 magistra),potem pojechał do Włoch,gdzie studiował prawo kanoniczne.Po uzyskaniu tytułu doktora praw(doctor decretorum)powrócił do Krakowa,gdzie był profesorem,a później w 1498 rektorem Akademii Krakowskiej.Nadto był scholastykiem gnieźnieńskim i kanonikiem krakowskim,potem dziekanem wrocławskim,od 11 marca 1502 koadiutorem,a od 1506,po śmierci Jana IV Rotha,biskupem wrocławskim.Na stanowisku tym odbył 7 synodów diecezjalnych i wspólnie z bratem swym Stanisławem,biskupem ołomunieckim,koronował trzyletniego Ludwika Jagiellończyka na króla czeskiego.Król polski Jan I Olbracht korzystał z usług Jana Thurzo w misjach dyplomatycznych.Jako biskup dbał we wrocławskiej diecezji o kult św.Anny,pozostawał wierny tradycjom i przepisom kościelnym.Biegły w naukach i wysokich cnót pasterz,otwarty na nowe idee i prądy w kulturze i w teologii,utrzymywał kontakty z Erazmem z Rotterdamu,Marcinem Lutrem i Filipem Melanchtonem.Nie był luteraninem,ale tolerował wydawanie już w 1518 we Wrocławiu,na terenie jego diecezji,pierwszych kazań Lutra o odpustach i łasce,a w 1519 jego następnych kazań i dysputy lipskiej.Ta tolerancyjność była przyczyną zwrócenia się wrocławskiej kapituły katedralnej do biskupa Thurzo z prośbą,by w porozumieniu z radą miejską wydał zakaz druku"pism heretyckich".Do wydania takiego zakazu jednak nie doszło,Jan Thurzo zmarł w sierpniu roku następnego;z drugiej strony Melanchton i Luter nazwali go"najlepszym biskupem stulecia".Jan Thurzo był wielkim miłośnikiem sztuki i nauki,mecenasem artystów(m.in.kupował obrazy Albrechta Dürera i Lucasa Cranacha,katedrę zaopatrywał w wyroby jubilerskie),poetów i utalentowanej młodzieży,którą kierował nierzadko do nowo powstałego uniwersytetu w Wittenberdze.Z jego polecenia wybudowany został w 1509 renesansowy zamek w Javorníku(późniejsza rezydencja wrocławskich biskupów);samą katedrę wrocławską kazał pokryć miedzianą blachą,w 1517 ufundował nowy portal zakrystii,uważany za pierwsze dzieło renesansu na Śląsku;w 1520 ukończono dom kapitulny z archiwum i biblioteką.Jan Thurzo pochowany jest w ufundowanej przez siebie kaplicy św.Jana Chrzciela w północno-wschodnim narożniku katedry,gdzie częściowo zachował się jego nagrobek.Oprócz mszału,wydanego dla diecezji wrocławskiej(Kraków,1505),ogłosił"Statuta synodia antiqua Dioecesis Vratislaviensis"(Norymberga,1512).