Nysa

(łac.Nissa,pol.hist.Nisa,Nissa,czes.Nisa,niem.Neisse)miasto w woj.opolskim,w powiecie nyskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nysa.Historycznie leży na Śląsku.Od 1950 miasto administracyjnie należy do woj.opolskiego.Miasto położone jest na granicy Przedgórza Sudeckiego i Niziny Śląskiej,przepływa przez nie rzeka Nysa Kłodzka.Według danych z 30 czerwca 2012 miasto liczyło 45326 mieszkańców.Nysa jest najludniejszym miastem Polski położonym na obszarze gminy miejsko-wiejskiej.W pobliżu Nysy znajdują się sztuczne zbiorniki wodne:Jezioro Nyskie(zwane także Jeziorem Głębinowskim),nieco dalej Jezioro Otmuchowskie.
Położenie
Nysa położona jest w południowo-zachodniej części województwa opolskiego nad Jeziorem Nyskim i Nysą Kłodzką.Stanowi siedzibę powiatu nyskiego.Sporne jest położenie według krain historycznych od 1201 roku,kiedy Henryk I Brodaty ofiarował ziemię nyską biskupowi wrocławskiemu,Księstwo Nyskie było związane z Wrocławiem,a więc i Dolnym Śląskiem.W 1680 roku Holender Fryderyk de Wit wydał mapę Górnego Śląska,na której Księstwo Nyskie leżało na Dolnym Śląsku.Związek ten trwał aż od wojen śląskich,jego ostateczny kres położyła sekularyzacja Prus w 1810.Od tego czasu Nysa była silniej związana z Górnym Śląskiem.Za granicę Górnego i Dolnego Śląska uznawano Przesiekę Śląską,która łukiem otaczała ziemię nyską od południowego wschodu,dochodząc na wschodzie aż do górnego biegu Ścinawy,a następnie dolnego biegu Nysy Kłodzkiej.Później tradycyjną granicą Górnego i Dolnego Śląska stała się Nysa Kłodzka,która w środkowym biegu przepływa przez miasto.Od 1815 do 1945 roku Nysa należała administracyjnie do Rejencji opolskiej,która w 1919 roku weszła w skład prowincji Górny Śląsk,przez co część historyków uznaje dzisiaj przynależność Nysy do Górnego Śląska,natomiast przeciwnicy tego poglądu wskazują na silniejsze kulturowe i historyczne związki z Dolnym Śląskiem.Związek z Dolnym Śląskiem widoczny jest też w herbie dawnego księstwa nyskiego,gdzie obok symboli miasta znajduje się herb Piastów dolnośląskich.
Historia
Nysa jest jednym z najstarszych miast śląskich.Prawdopodobnie już w X wieku istniała tu osada.Według Jana Długosza Nysę jako gród miał założyć Bolesław Krzywousty.Jednak nie odgrywał on wówczas większej roli,gdyż nadgraniczna kasztelania znajdowała się w pobliskim Otmuchowie.Sytuacja zmieniła się,gdy książę Bolesław I Wysoki ofiarował swemu synowi Jarosławowi kasztelanię otmuchowską wraz z przylegającymi do niej dobrami.Jarosław,który w latach 1198-1201 był biskupem wrocławskim,przekazał w testamencie swoim następcom na stolicy biskupiej Nysę i kilkanaście wsi.Z czasem na tej bazie utworzono biskupie księstwo nysko-otmuchowskie,które sukcesywnie powiększało się,a Nysa stała się jego stolicą.W 1198 r.biskup Jarosław miał konsekrować kościół św.Jakuba i św.Agnieszki.Nie wiadomo,czy była to pierwsza nyska świątynia,ponieważ źródła z 1240 r.wymieniają kościół św.Jana Chrzciciela na Starym Mieście,patrona diecezji wrocławskiej,który umieszczony był w najstarszym herbie miejskim.Nysa po raz pierwszy została wzmiankowana w 1223 roku,kiedy to została lokowana na prawie flamandzkim(w 1308 r.została przeniesiona na prawo magdeburskie).Z początkiem XIV wieku,wedle życzenia Henryka Probusa,stała się miastem stołecznym Księstwa Nyskiego.Utworzone przez niego księstwo nyskie do 1810 r.(sekularyzacja dóbr kościelnych przez króla pruskiego Fryderyka Wilhema III)rozrastało się pod względem terytorialnym,ludnościowym i prawnym,gdyż posiadało i stanowiło swe własne prawa,np.prawo warzenia piwa czy mili zapowiedniej.W okresie wojen husyckich,podczas bitwy w 1428 r.zniszczone zostały przez husytów wszystkie przedmieścia Nysy.Nie zahamowało to jednak rozwoju miasta.Na poczatku XV wieku Nysa stała się jednym z najludniejszych miast śląskich.Zamieszkiwało ją wtedy około 5000 osób.Nysa to znany ośrodek edukacyjny już od średniowiecza,od 1417,istniała szkoła parafialna,przekształcona w następnych wiekach w znane gimnazjum.W 1497 roku na rynku w Nysie został ścięty przedostatni książę opolski Mikołaj II.Dogodne położenie miasta na przecięciu szlaków handlowych z Pragi i Kłodzka do Opola i dalej do Krakowa sprzyjało rozwojowi gospodarczemu miasta.W księstwie kwitł handel,organizowane były dwa targi w dniach św.Jakuba i św.Agnieszki,które gromadziły kupców z Austrii,Czech,Moraw i Węgier.Również rzemiosło przeżywało rozkwit,powstały m.in.cechy farbiarzy czy złotników.Dodatkowe przywileje,jak np.prawo składu,prawo przymusu drogowego czy prawo bicia własnej monety,przysparzały sławy i podnosiły rangę miasta.Jednym z jawnych dowodów,iż Nysa była znaczącym ośrodkiem, jest wydana w 1493 roku w Norymberdze Kronika Świata,która ustawia miasto wśród znaczących ośrodków miejskich Europy Środkowo-Wschodniej.W opisie ludności miasta zawartego w tej kronice czytamy„plebs rustica polonici ydeomatis...”.Drugim z dowodów jest herb Nysy na bramie wjazdowej Mostu Karola w Pradze,który to herb wisi obok herbów najznakomitszych miast czeskich.Jest to także znak historii miasta,gdyż Nysa wraz z nadejściem XIV wieku dostaje się pod panowanie czeskich Luksemburgów,a następnie,od 1526 r.Habsburgów.Nadawane kolejne przywileje gospodarcze i prawne powodują,że miasto staje się poważnym importerem soli i wina z Węgier i Nadrenii.W XVI wieku do Nysy jako swojej głównej rezydencji przenoszą się biskupi wrocławscy.Decyzja ta spowodowana została silnym rozwojem reformacji na Dolnym Śląsku.Z inicjatywy biskupiej Nysa otrzymuje liczne przywileje.Rozpoczyna się okres wielkiego rozwoju gospodarczego miasta.Pod wpływem obecności i działania biskupów Nysa otrzymuje tytuł Śląskiego Rzymu,głównie za sprawą licznych budowli sakralnych miasta oraz fontanny Trytona z 1701 roku,wzorowanej na rzymskiej Fontana del Tritone z 1612-1613 roku,stojącej na Placu Barberini Piazza Barberini autorstwa Gian Lorenzo Berniniego.Kilkadziesiąt lat przed Wrocławiem,w 1624,miasto otrzymało kolegium jezuickie Carolinum.Ukończył je przyszły król Rzeczypospolitej Michał Korybut Wiśniowiecki.Okres wojny trzydziestoletniej to czas upadku miasta.Od 1741 roku Nysa jest pod panowaniem Prus i staje się miastem-twierdzą.Zmienia to całkowicie charakter miasta,lecz zdaje egzamin podczas obrony miasta przed wojskami Napoleona.Od lipca 1807 roku Nysa oblegana była przez wojska napoleońskie.Po miesięcznym oblężeniu,generał francuski Dominique Vandamme zajmuje Nysę(skapitulowała z powodu kończących się zapasów żywności i amunicji).Miasto pozostawało pod okupacją francuską do 1808 roku.W 1810 roku rząd pruski przeprowadził sekularyzację dóbr kościelnych.W Nysie przestała istnieć władza biskupów wrocławskich,trwająca nieprzerwanie od XIV wieku,której miasto zawdzięczało swą wielkość i znaczenie.Ograniczenia związane z istnieniem twierdzy hamują dalszy rozwój Nysy,powstają jednak takie obiekty,jak połączenie kolejowe(1848 r.)teatr miejski(1852 r.)gazownia i oświetlenie gazowe ulic(1860 r.)wodociągi(1878 r.)kanalizacja(1888 r.)elektryczność(1907 r.)Ostatnim razem zamieniono miasto w twierdzę w 1945 roku.Najgorszy pogrom miasta odbył się w marcu 1945 roku.Nysa została zajęta przez Armię Czerwoną w stanie niemal nienaruszonym.Pijani żołnierze sowieccy doprowadzili do wypalenia całego zabytkowego śródmieścia.Zniszczonych zostało wiele budynków,m.in.Dom Wagi Miejskiej(po wojnie odbudowany)oraz gotycka,94-metrowa,wieża ratuszowa,najwyższa,jak dotąd,budowla miasta(odbudowana wraz z kamieniczkami w 2009 roku).Ogółem zniszczeniu uległo ok.60% zabudowy miasta.W wyniku klęski Niemiec i decyzji zwycięskich mocarstw w 1945 r.Nysa po sześciu wiekach zostaje ponownie włączona do Polski.Po zdobyciu miasta następuje częściowa odbudowa i zabezpieczenie cenniejszych obiektów.Polityka ta zmienia się w pierwszej połowie lat 50.kiedy Miejski Oddział Rozbiórkowo-Porządkowy nakazuje wyburzenie większości ruin Starego Miasta w celu dostarczenia cegieł przeznaczonych do odbudowy Warszawy(tylko w 1954 r.Warszawa wyznaczyła dla Nysy kontyngent 12 mln sztuk cegły rozbiórkowej).Od lat 60.następuje ponowna odbudowa i rozbudowa miasta,powstają zakłady przemysłowe,m.in.Zakład Samochodów Dostawczych(produkujący popularne w latach 60.70.80. i 90.samochody dostawcze ZSD Nysa),przemysł spożywczy,metalowy.Budowane są nowe osiedla,obiekty użyteczności publicznej oraz jezioro zaporowe na Nysie Kłodzkiej
Zabytki
Nysa,pomimo wielu zniszczeń wojennych(ponad 50% zabudowy miejskiej)oraz wyburzenia tuż po wojnie przez polskie władze miasta 103 zabytkowych kamienic i kościoła w centrum miasta,posiada wiele zabytkowych obiektów.
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• stare miasto
• kościół par.pw.św.Jakuba Starszego i św.Agnieszki,pl.Katedralny,pochodzi z XV-XIX w.po 1945 r.trójnawowy,dziewięcioprzęsłowy z kamienia i cegły.Wzdłuż głównego korpusu znajduje się 16 gotyckich kaplic i dwie barokowe z XV w.ma jeden z najbardziej spadzistych dachów w Europie o powierzchni 4 tysięcy m kw.
• dzwonnica z 1474 r.XV w.,1960 r.jej budowy nigdy nie zakończono,gdyż według planów miała być ponad trzykrotnie wyższa,jednak nie pozwolił na to grunt,na którym stoi.3 kwietnia 2005 roku otwarto w dzwonnicy Skarbiec św.Jakuba,jest to kolekcja arcydzieł zdobnictwa złotniczego w Nysie
• zespół kościoła par.pw.św.Jana Chrzciciela,ul.Księdza Ściegiennego:kościół par.pw.św.Jana,późnobarokowy z 1770 r.1900 r.plebania z 1770 r.XIX w.szkoła parafialna z 1827 r.
• kościół fil.pw.Zwiastowania NMP z poł.XIV w.1885 r.pierwotnie gotycki,wielokrotnie przebudowywany,z częściowym zatarciem cech stylowych,Celna 2
• kościół cmentarny pw.Świętego Krzyża Jerozolimski z 1633 r.wybudowany z zachowaniem tzw.miary jerozolimskiej,ul.Mieczysława I
• kościół cmentarny pw.św.Rocha,późnorenesansowy z 1637 r.upamiętniający ocalenie miasta od zagłady z powodu epidemii,ul.Wojska Polskiego
• kościół franciszkanów pw.św.Barbary,ob.kościół ewangelicki z 1428 r.XVIII w.1810 r.zbudowany w stylu gotyckim,z elementami renesansowymi i barokowymi,ul.Rynek Garncarski
• zespół klasztorny bożogrobców,ul.Bracka:kościół pw.św.Piotra i Pawła z l.1719-1727 z dobrze zachowanym wnętrzem w stylu barokowym i pięknymi polichromiami;klasztor z l.1708-1713,obecnie Diecezjalny Dom Formacyjny www.ddf.nysa.pl
• zespół klasztorny podominikański,ul.Głowackiego/Ujejskiego 12:kościół ob.par.pw.św.Dominika,barokowy z l.1743-1788,wypisany z księgi rejestru;klasztor,ob.szkoła z XVIII w.
• zespół klasztorny franciszkanów,Al.Wojska Polskiego 31 z l.1902-11:kościół pw.św.Elżbiety,neoromański;klasztor,kolegium,piekarnia,stolarnia,rzeźnia-masarnia,sala gimnastyczna,cieplarnia,ogrodzenie
• zespół klasztorny jezuitów,pl.Solny:kościół pw.Wniebowzięcia NMP,okazała świątynia w stylu barokowym z l.1688-1692,1820 r.wypisany z księgi rejestru;kolegium Carolinum dawny zespół kolegium jezuickiego„Carolinum”z l.1669-1686,znakomity przykład baroku;gimnazjum z l.1722-1725,brama z 1725 r.
• zespół klasztorny pokapucyński,ul.Bramy Grodzkiej 5(d.Grodzka),z XVII-XIX w.kościół pw.św.Franciszka z Asyżu z 1660 r.zbudowany w bardzo oryginalnym stylu architektonicznym zwanym barokiem toskańskim;klasztor,ob.dom księży emerytów,z poł.XVII w.XVIII w./XIX w.
• kościół pw.MB Bolesnej,murowany neogotycki,wchodzący w skład zespołu szkolno-klasztornego werbistów,obecnie jest to kościół parafialny,ul.Rodziewiczówny 3,z 1907 r.
• dom zakonny elżbietanek,ul.Słowiańska 25/27,z k.XIX w.
• planty miejskie z poł.XIX w.
• park miejski,z poł.XIX w.po 1920 r.przepięknie położony,posiada wiele ciekawych zakątków,bogatą florę i faunę
• mury obronne,z XIV w.-XVI w.wypisane z księgi rejestru:baszta;Wieża Bramy Wrocławskiej z XIV w.XVI/XVII w.ul.Wrocławska,z bogato zdobionym portalem z 1603 roku,wypisana z księgi rejestru;Wieża Ziębicka z 1350 roku,XVI w.ul.Bolesława Krzywoustego,wieża jest udostępniona dla zwiedzających i stanowi punkt widokowy
• zespół system nowożytnych pruskich fortyfikacji Twierdzy Nysa:Bastion św.Jadwigi z 1643 r.l.1742-76,ul.Piastowska;Reduta Kapucyńska z l.1741-58,ul.Szlak Chrobrego 8;fort II„Regulicki”z l.1865-1873;fort„Prusy”z 1743 r.1771 r.XIX w.fort Wodny(Blokhauz)z 1741 r.l.1878-80,ul.Powstańców Śląskich,w parku miejskim,jeden z największych w Europie systemów fortów i twierdz
• dom Wagi Miejskiej,z 1604 roku,XIX w.l.1947-48,z fragmentami oryginalnych,fasadowych malowideł,ul.Sukiennicza 2
• domy,ul.Armii Krajowej 19,21,z 1905 r.–pocz.XX w.
• d.pałac Biskupów Wrocławskich,ul.Biskupa Jarosława,z lat 1608-1627,1729 r.1962 r.na dziedzińcu znajdują się dwa zegary słoneczne obecnie Muzeum Okręgowe
• domy,ul.Bracka 2,4,6,8,10,12,14,16,z XVI/XVII w.XVIII w.1956 r.
• kanonia,ul.Buczka 9,z XVI w.XVIII w./XIX w.
• domy,ul.Celna 2,4,6,16,17,18,19,20,z XVIII w.XIX w.1956 r.
• dom,ul.Górna 10
• dom Komendanta,ul.Grodzka,z XVII w.po 1970 r.dawna komendantura,obecnie Państwowe Ognisko Plastyczne
• domy,ul.Grodzka 3,5,z XVIII w.XIX w.1965 r.
• dom sierot,ob.klasztor felicjanek,pl.Katedralny 8,z 1513 r.XVII w.XIX w.
• dom,ul.Kilińskiego 1a
• domy,ul.Kramarska 12(d.22),14(d.24),z XVI w.XVIII w.po 1963 r.
• zespół d.dworu biskupiego,ul.Lompy,z XVII-XIX w.po 1950 r.dwór biskupi budynek główny z„Salą Przyjęć”z 1615 r.k.XVII w.XIX w.budynek gospodarczy z XIX w.dom mieszkalny,ob.administracyjny z XIX w.ruina młyna z XIV w./XV w.XIX w.pozostałość dawnej rezydencji biskupów wrocławskich
• dom,ul.Marcinkowskiego 1,z poł.XIX w.
• domy,Rynek,zabytkowe kamieniczki:22,23,24,25,26;56,57,58,59,60,z XVI/XVII w.XVIII w.XIX w.XX w.
• kolegium św.Anny,pl.Solny,z 1614 r.XIX w.po 1945 r.
• willa,ul.Szlak Chrobrego 33,z XIX w./XX w.
• dom,ul.Wałowa 3/5 z poł.XIX w.1958 r.
• dom,ul.Wojska Polskiego 62,z pocz.XX w.
• słodownia z suszarniami,ul.Słowiańska 18,z 1898 r.

inne zabytki:

• kościół pw.NMP Wspomożenia Wiernych,neogotycki kościół pielgrzymkowy z obrazem uważanym za cudotwórczy i słynący łaskami
• piękna Studnia z 1686 roku,z ręcznie kutą kratą
• fontanna Trytona,barokowa,wzorowana na rzymskiej Fontana del Tritone
• synagoga
• cmentarz żydowski
• zespół kamieniczek mieszczańskich,odbudowanych ze zniszczeń wojennych,które prezentują dawną zabudowę Nysy.

Gospodarka
Nysa jest ważnym ośrodkiem przemysłowym i gospodarczym w województwie opolskim.W mieście wyróżnić możemy przemysł metalowy,maszynowy,spożywczy i budowlany.Do 2002 roku w mieście funkcjonował Zakład Samochodów Dostawczych.Montował on samochody dostawcze m.in.Nysy,Polonezy Trucki,a w ostatnim okresie także Citroeny C15 i Berlingo.Obecnie fabryka stoi nieczynna.Do większych zakładów,które jeszcze niedawno istniały w Nysie,można zaliczyć:Zakład Urządzeń Przemysłowych SA,zajmujący się produkcją urządzeń dla przemysłu chemicznego,energetycznego,cukrowniczego i ochrony środowiska,oraz Garbarską Spółdzielnię Pracy Asko,która była jednym z najnowocześniejszych zakładów garbarskich w Polsce.W Nysie,przy ul.Dubois i Krapackiej,mieści się także Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 12 ha.Decyzję o inwestycji w Strefie podjęły trzy firmy:Advantech Polska(Włochy),Alsecco(Polska)oraz Vasco Doors(Polska).Obecnie gmina stara się o poszerzenie strefy o obszar przeszło 250 ha.Gmina jest w trakcie opracowania Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego,na powierzchni docelowej 255 ha pomiędzy miejscowościami Radzikowice Goświnowice.Planowane utworzenie jest Regionalnego Parku Przemysłowego WSSE„Invest Park”WSSE„Invest Park”,właśnie w tym celu w dniu 17 czerwca 2010 podpisano porozumienie(pomiędzy Gminą,WSSE,Urzędem Marszałkowskim,a Agencją Nieruchomości Rolnych).Na terenie miasta dominują sektory:rolno–spożywczy(Cukry Nyskie,Zakłady Przemysłu Cukierniczego Otmuchów,Intersnack Poland tzw.Chio oraz Bioagra Goświnowice) i metalowy(Mega Nysa,Cafrex,Franz Waggonbau).W wyniku działań gminy w 2010 uchwalono„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Nysa”pokrywające obszar całej gminy,co daje możliwości bardziej przemyślanego rozwoju gospodarczego,turystycznego oraz mieszkaniowego miasta.
Transport
Transport drogowy
Przez Nysę przebiegają drogi krajowe:

• 46 Kłodzko Nysa Opole Lubliniec Częstochowa Szczekociny
• 41 Nysa Prudnik granica z Czechami w Trzebinie
• w ramach drogi 46 Kłodzko Nysa Częstochowa kosztem przeszło 400 mln złotych planowana jest do końca 2014 roku budowa obwodnicy miasta(wg planów GDDKiA o szerokości 4 pasów wraz z kilkoma nowoczesnymi skrzyżowaniami bezkolizyjnymi).

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

• 401 Brzeg Nysa
• 411 Głuchołazy Nysa
• 407 Korfantów Nysa

W odległości 36 km od centrum Nysy przebiega autostrada:

• A4

Przeprawę przez rzekę Nysę Kłodzką umożliwiają 2 mosty drogowe w pobliżu centrum i most na tamie Jeziora Nyskiego.
Transport kolejowy
Dawniej Nysa była ważnym węzłem kolejowym Śląska,obecnie znajduje się tu jedna czynna stacja kolejowa.Odbywają się z niej regularnie połączenia regionalne w granicach województwa opolskiego.

Nysa
Linia nr 137 Katowice Legnica(km linii:139,075)
odległość:7,075 km  Przełęk		Radzikowice odległość:5,771 km
Linia nr 287 Opole Zachodnie Nysa(km linii:48,752)
odległość:4,355 km  Wyszków Śląski
Linia nr 288 Nysa Brzeg(km linii:0,000)
		Myśliczyn odległość:6,466 km
Linia nr 328 Nysa Kałków Łąka(km linii:0,000)
odległość:4,797 km  Podkamień
Linia nr 256(D29-1971)Nysa Ścinawa Mała(km linii:0,000)
		Nysa Dworzec Mały odległość:1,000 km

Komunikacja miejska
W Nysie komunikacja miejska funkcjonuje w postaci autobusów.
Lądowisko
W 2011 r.otwarto pierwsze w kraju lądowisko sanitarne helikopterów na dachu szpitala.
Dzielnice i osiedla

Dzielnicami lub osiedlami nyskimi są:

• Dolna Wieś
• Górna Wieś
• Jędrzychów
• Karłów
• Radoszyn
• Rochów
• Średnia Wieś
• Śródmieście
• Zamłynie
• Zawodzie
• os.Gałczyńskiego
• os.Piękna
• os.Podzamcze(sektory A,B i C)
• os.Południe
• os.Rodziewiczówny

Kultura
Przed II wojną światową w Nysie funkcjonował miejski teatr dramatyczno-operowy działający od 1852 roku.
W mieście istnieją:

• Ognisko Artystyczne
• Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st.im.Witolda Lutosławskiego
• Muzeum w Nysie
• Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna
• Nyski Ośrodek Rekreacji
• Bractwo Rycerskie„Księstwo Nyskie”
• Kino 3D„Cinema N 3D”
• Nyski Dom Kultury

Kościoły i związki wyznaniowe
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki
• Parafia św.Jakuba Starszego Apostoła i św.Agnieszki Panny Męczennicy
• Parafia św.Dominika
• Parafia św.Franciszka z Asyżu
• Parafia św.Elżbiety Węgierskiej
• Parafia św.Jana Chrzciciela i św.Mikołaja
• Parafia Matki Boskiej Bolesnej
• Parafia św.ap.Piotra i Pawła
• Kościoły protestanckie
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
    • zbór w Nysie
  • Kościół Zielonoświątkowy w RP
    • zbór w Nysie
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy
  • Sala Królestwa i trzy zbory
• Stolica Boża i Barankowa Apostołów w Duchu i Prawdzie,Alfa i Omega,Początek i Koniec
  • Zbór
• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
  

Oświata
PWSZ w Nysie
Nieprzerwanie od 2001 r.działa w Nysie Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie,powstała wedle koncepcji prof.Ryszarda Knosali,który był rektorem tej uczelni do 2008 roku.Władzę na uczelni po nim objęła Zofia Wilimowska.PWSZ w Nysie odwołuje się do tradycji słynnego gimnazjum jezuickiego Carolinum.
Inne
Na terenie Gminy Nysa funkcjonuje 15 szkół podstawowych(dwanaście publicznych i trzy niepubliczne),6 gimnazjów(pięć publicznych,jedno niepubliczne prowadzone przez Diecezję Opolską),4 licea ogólnokształcące(trzy publiczne,jedno niepubliczne prowadzone przez Diecezję Opolską),4 szkoły zawodowe oraz szkoły policealne.W Nysie działa także oddział Wyższej Szkoły Teologiczno-Humanistycznej w Podkowie Leśnej oraz Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach.
Sport

• AZS PWSZ Nysa Klub sportowy AZS PWSZ Nysa,którego tradycje sięgają 1948 r.specjalizuje się głównie w piłce siatkowej,w której osiągał duże sukcesy,jak:Puchar Polski w sezonie 1995/1996,dwukrotne Wicemistrzostwo Polski w kategorii seniorów(1993/1994,1994/1995),dwukrotny brązowy medal Mistrzostw Polski w kategorii seniorów(1991/1992,1997/1998).Klub UKS Nysa zdobył Mistrzostwo Polski w kategorii młodzików(1996/1997) i dwukrotnie Wicemistrzostwo Polski w kategorii kadetów i juniorów starszych.Drużyna seniorów gra obecnie w I lidze(dawna Seria B).Klub posiada także sekcje:Wodną,obronną,turystyczną,koszykówki,siłową,brydżową,aerobiku sportowego,piłki nożnej,szachową i sportów zimowych
• Polonia Nysa
• Klub Żeglarski Nysa Nad Jeziorem Nyskim ma swą siedzibę działający nieprzerwanie od 1961 roku Klub Żeglarski Nysa,w ramach którego działa m.in.jedyna obecnie na Opolszczyźnie szkółka żeglarska dla dzieci i młodzieży,a także sekcja regatowa(klasy:Optimist i Cadet)
• WLUKK Nysa(Klub kolarski)Zdobywa wielokrotne tytuły mistrza polski,w sezonie 2009 r.zdobył klubowego mistrza polski kategorii junior
• UKS„Dwójka”Nysa,UKS„Plejada”Nysa kluby hokeja na trawie przy Zespole Szkół Sportowych w Nysie
• Nyskie Towarzystwo Gimnastyczne przy Zespole Szkół Sportowych w Nysie

Polityka

• burmistrz(od 5 grudnia 2006)
  • Jolanta Barska(Forum Kobiet Ziemi Nyskiej;zgłoszona w wyborach przez Forum Samorządowe 2002)
    • ponownie wybrana 5 grudnia 2010
• zastępcy burmistrza(od 2 stycznia 2007)
  • Ryszard Walawender
  • Aleksander Juszczyk
• sekretarz(od 18 stycznia 2008)
  • Michał Baziuk
• skarbnik(od 5 lutego 2007)
  • Marian Lisoń

Rada Miejska
W skład Rady Miejskiej w Nysie wchodzi 23 radnych.Obecnym przewodniczącym Rady jest Feliks Kamienik(Platforma Obywatelska).
Rozkład mandatów w Radzie w kadencji od 2010 r.:

Komitet	% głosów	Porównanie	Liczba radnych	Porównanie
Liga Nyska	21,56%	–5,12%	6	–3
Forum Samorządowe 2002	13,18%	+5,38%	5	+4
Platforma Obywatelska	14,69%		4	+4
Prawo i Sprawiedliwość	14,81%		3	+3
SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci	11,64%	–6,79%	2	–4
Komitet Obywatelski Ziemi Nyskiej	7,04%	–4,73%	2	–1
Polskie Stronnictwo Ludowe	5,39%	–1,92%	1	±0

przewodniczący Rady

• Feliks Kamienik(Platforma Obywatelska)

Lista burmistrzów Nysy

Czasy niemieckie

• władzę sprawował nadburmistrz Gminy Miejskiej
  • Max Warmbrunn(1911-1915)
  • Dr Albert Franke(1916-1933)
  • Georg Mazur(1933-1945)

Rzeczpospolita Polska i PRL

• Jan Koj(11 maja 1945–15 października 1945)
• Edward Stępień(15 października 1945–28 lutego 1950)
• Krystyna Zawidzka(1 marca 1950–28 listopada 1950)
• Feliks Świerczak(28 listopada 1950-24 stycznia 1951)
• władzę w latach 1951-1974 sprawował Przewodniczący Prezydium Miejskiej:
  • Aniela Odyjas(24 stycznia 1951–8 sierpnia 1953)Przew.Rady Narodowej
  • Jan Zieliński(8 sierpnia 1953–20 grudnia 1954)
  • Jan Radomański(20 grudnia 1954-1968)
  • dr Kazimierz Strzałkowski(1968-1972)
  • mgr Zbigniew Kulig(1972-1974)
• władzę w latach 1974-1990 sprawował Naczelnik Miasta:
  • mgr Jan Duszel(29 kwietnia 1974–14 kwietnia 1982)
  • mgr inż.Władysław Dyrka(15 kwietnia 1982–31 stycznia 1988)
  • mgr inż.Mieczysław Warzocha(2 maja 1988–30 listopada 1990)

III Rzeczpospolita

• mgr inż.Jacek Suski(1 grudnia 1990–4 lipca 1994)
• mgr inż.Mieczysław Warzocha(5 lipca 1994–29 października 1998)
• mgr inż.Janusz Sanocki(30 października 1998–23 maja 2001)(Zarząd Miejski nie uzyskał absolutorium)
• mgr Ryszard Rogowski(23 maja 2001–28 maja 2001)(radni przy podejmowaniu uchwały popełnili pomyłkę proceduralną ponowny wybór w dniu 28 maja)
• mgr Ryszard Rogowski(28 maja 2001–21 sierpnia 2001)(wojewoda opolski stwierdził nieważność uchwał podjętych w dniu 28 maja wybór w dniu 21 sierpnia)
• mgr Ryszard Rogowski(21 sierpnia 2001–19 września 2001)(Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 18 września uchylił uchwałę Rady Miejskiej z 23 maja o odwołaniu Janusza Sanockiego,podtrzymał decyzję wojewody opolskiego o nieważności uchwał z 28 maja,zaś 19 września wojewoda unieważnił uchwałę z 21 sierpnia,a tym samym przywrócił go na stanowisko burmistrza)
• mgr inż.Janusz Sanocki(19 września 2001–30 października 2001)(Rada Miejska odwołała Zarząd)
• mgr Ryszard Rogowski(30 października 2001–18 listopada 2002)
• mgr Marian Smutkiewicz(18 listopada 2002–5 grudnia 2006)
• mgr Jolanta Barska(5 grudnia 2006–obecnie urzęduje drugą kadencję)

Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:

• Lüdinghausen współpraca od 1992 r.
• Jeseník współpraca od 1999 r.
• Šumperk współpraca od 1995 r.
• Kołomyja współpraca od 2000 r.
• Ingelheim am Rhein współpraca od 2002 r.
• Taverny współpraca od 2002 r.
• Bałtijsk współpraca od 2002 r.(nie jest kontynuowana)

Ludność
Liczba mieszkańców miasta:

• 2010 r.46168
• 2009 r.45738
• 2008 r.46592
• 2007 r.46375
• 2006 r.46841
• 2004 r.47793
• 2003 r.49000
• 2002 r.48442
• 1939 r.35433
• 1933 r.35037
• 1925 r.32604
• 1919 r.29415
• 1890 r.22444
• 1885 r.21837
• 1880 r.20507

Media Lokalne

Radio Nysa FM Nowiny Nyskie Nysa24 Nasza Nysa NTO oddział w Nysie Radio Opole oddział w Nysie TVP Opole oddział w Nysie Nyski Express Regionalna Telewizja Opolskie