Skępe

Miasto w województwie kujawsko-pomorskim,w powiecie lipnowskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Skępe.Położone na Pojezierzu Dobrzyńskim.Od 1937 przez miasto biegnie linia kolejowa Toruń-Nasielsk.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.włocławskiego.
Kalendarium dziejów miasta

• połowa XII wieku-XIII wiek Na przesmyku pomiędzy obecnymi jeziorami Małym i Wielkim istnieje obronny gród.
• 1412 w posiadanie Skępego wchodzi Janusz Kościelecki h.Ogończyk.Daje on początek Kościeleckim ze Skępego i Kościelca.
• 1434-1444 pierwsza wzmianka o Skępem.Władysław Warneńczyk nadaje prawo lokacji na gruntach wsi Skępe miasta.Fakt ten pozwala sadzić,że wieś Skępe istniała znacznie wcześniej i zapewne od początku swojego istnienia należała do rodu Kościeleckich herbu Ogończyk.Brak źródeł pisanych uniemożliwia umiejscowienie powstania Skępego w czasie.Faktem jest,że istniejąca na przesmyku pomiędzy jeziorami osada miała charakter handlowy.
• 1445 lokacja miasta na prawach chełmińskich,dokonana przez Mikołaja Kościeleckiego(ok.1410-1479)za pozwoleniem króla Kazimierza Jagiellończyka
• 1453 pierwsze wzmianki o skępskiej parafii św.Stanisława.
• 1498 Mikołaj Kościelecki(biskup chełmski)(1450-1518)wraz z innym Mikołajem Kościeleckim,kasztelanem inowrocławskim,sprowadził do Skępego bernardynów z Koła i rozpoczął budowę kościoła i klasztoru.
• 1511 za zgodą biskupa płockiego Mikołaj Kościelecki(biskup chełmski)konsekrował klasztor bernardynów
• przełom XVI/XVII wieku szczyt rozwoju gospodarczego Skępego.Miasto leży przy gościńcu"toruńskim",z Litwy do Poznania.W 1571 roku mieszczanie skępscy płacą podatek z 230 domów.Pozwala to szacować liczbę ludności w tym okresie na około 1300-1500 mieszkańców.Jak na miasto prywatne było więc ono spore.Prawdopodobnie w tym okresie Skępe było największym ośrodkiem miejskim na Ziemi Dobrzyńskiej.W 1627 roku mieszczanie skępscy uprawiali tysiąc morgów roli.
• 1793 miasto pod zaborem pruskim
• 1807 miasto w Księstwie Warszawskim
• 1815 po kongresie wiedeńskim w Królestwie Kongresowym
• 1867 utrata praw miejskich
• 1939-1945 podczas okupacji niemieckiej administracja nazistowska zmieniła nazwę miasta na niem.Skempe
• 1997 odzyskanie praw miejskich

Zabytki i obiekty historyczne
SKĘPE

• Rynek czworoboczny,jest położony na wzgórzu.Wytyczony został zapewne w 1 połowie XV wieku,w związku z lokacją miasta.W centralnej części placu znajduje się fontanna-obelisk,z podobizną koziołka,pochodzący z 1979 roku.Dawniej na rynku znajdowała się murowana karczma z 1 połowy XIX wieku.Została strawiona przez pożar i nie została już odbudowana.
• Domy najstarsze murowane domy,znajdują się w Rynku i pochodzą z końca XVIII wieku.Pozostałe budynki,drewniane,rzadko drewniano-murowane oraz murowane,pochodzą głównie z XIX wieku i początku XX wieku.Przy ulicy Kościelnej,znajduje się także pochodząca z XVIII wieku drewniana chata.
• Grodzisko średniowieczne,położone nad Jeziorem Wielkim,lokalnie nazywane jest Okopem.Chronologia użytkowania obiektu określana jest na wieki od XI do XIII.W 1958 roku zostało poważnie zniszczone wskutek budowy,na jego terenie,amfiteatru.
• Wzgórze po dawnym kościele farnym św.Stanisława.Obecnie wznosi się tu nowoczesny kościół siedziba parafii Miłosierdzia Bożego.Świątynia św.Stanisława funkcjonowała niewątpliwie od połowy XV wieku(1453 pierwsza wzmianka o parafii).W 1777 roku do przejęcia parafii skępskiej zmuszeni zostali wymyslińscy Bernardyni.W latach 1818-1820 pozostałości kościoła zostały rozebrane.Do niedawna w opisywanym miejscu znajdowała się drewniana dzwonnica,pamiętająca zapewne ostatni kościół św.Stanisława.Została rozebrana w związku z budową obecnego kościoła.

WYMYŚLIN

• Interesujące zabytkowe domy,przeważnie drewniane,pochodzące z przełomu XIX/XX wieku.
• Kompleks dawnego zajazdu klasztornego,wzniesiony w 1 połowie XIX wieku,przy głównym placu Wymyślina.Budynki są murowane,z cegły,reprezentujące styl klasycystyczny.Budynek główny został wzniesiony w 1826 roku.W 1840 roku powstały kolejne skrzydła(budynki gospodarcze oraz dwie oficyny).Do dzisiejszych czasów pozostał tylko budynek główny i jedna z oficyn.
• Okazały drewniany budynek,w formie dworu,przy ulicy Klasztornej,obecnie własność Nadleśnictwa Skrwilno.Obiekt wzniesiony został na początku XIX wieku,jest on konstrukcji zrębowej.W latach 1903 oraz 1933 miały miejsce dwie poważniejsze przebudowy.
• Kościół i klasztor pw.Zwiastowania NMP w Skępem

W skład kompleksu klasztornego wchodzą: 
1.Kościół Zwiastowania NMP wzniesiony w l.1508-1510 z cegły zendrówki.W pierwotnym założeniu świątynia reprezentowała styl późnogotycki.W związku z późniejszymi przebudowami została znacznie zbarokizowana,wzbogacając się polichromiami Żebrowskiego.
2.Wieża kościoła barokowa,pięciokondygnacyjna,wzniesiona w 1749 roku.Posiada ona hełm oraz tarczę zegarową.
3.Klasztor murowany,wzniesiony w latach 1506-1510.Liczne przebudowy sprawiły,że kompleks klasztorny nie posiada wyraźnych cech stylowych.Sam zrąb fundamentów posiada cechy poźnogotyckie.
4.Kompleks czworobocznego tzw.dziedzińca odpustowego,z krużgankami,wzniesiony w latach 1725-1732 w stylu barokowym. 5.Kaplica św.Barbary,wzniesiona w 1 połowie XVIII wieku,pośrodku dziedzińca odpustowego,jako grobowa rodziny Zielińskich.
6.Spichlerz klasztorny pochodzi z XVIII wieku.Przekształcony w końcu lat 30-tych XX wieku.

• Kaplica na tzw."Borku",wzniesiona w 1755 roku,w związku z koronacją figury Matki Boskiej Skępskiej.Murowana,otynkowana,posiada skromne cechy baroku.W latach okupacji hitlerowskiej została uszkodzona w dużym stopniu.Odbudowa miała miejsce w 1947 roku.
• Borek skępski,stanowi pozostałość,po dawnej puszczy mazowieckiej.Ów park-las posiada powierzchnię około 10 hektarów.Jest to nie tylko miejsce ciekawe przyrodniczo(zespół ok.50 gatunków drzew,również egzotycznych,takich jak m.in.kasztanowiec biały,leszczyna turecka czy jałowiec chiński)posiada ono również długą historię,gdyż jest ono związane z sanktuarium skępskim od początku jego istnienia.