Mikołaj Lasocki

Herbu Dołęga(ur.ok.1380,zm.9 września 1450 w Terni)sekretarz królewski Władysława Jagiełły,kapelan i skarbnik Władysława Warneńczyka,dyplomata,humanista,mówca,biskup nominat kujawsko-pomorski.
Życiorys
Syn Michała i Grzymisławy,krewny i uczeń Pawła Włodkowica.Pochodził z drobnoszlacheckiego rodu Dołęgów,dziedziców wsi Lasotki pod Dobrzyniem nad Wisłą.Studia ukończył prawdopodobnie w Krakowie.Będąc już notariuszem publicznym występował w 1422 podczas procesu Polski z Zakonem Krzyżackim.W roku 1423 został sekretarzem królewskim w kancelarii Stanisława Ciołka.Proboszcz w Skalbmierzu i dziekan krakowski.Od roku 1424 nieprzerwanie pełnił odpowiedzialne funkcje dyplomatyczne.W roku 1425 i 1431 posłował do Rzymu,po raz trzeci był tam w 1434.W latach 1434-1438 uczestniczył jako poseł(przez pewien czas razem ze Stanisławem Ciołkiem i Janem Lutkiem z Brzezia)w obradach Soboru w Bazylei,wysłany nań przez biskupa Oleśnickiego,gdzie 5 listopada 1434 złożył obediencję w imieniu Polski przeciwko roszczeniom i intrygom zakonu krzyżackiego.Od 8 lipca do 29 października 1435 uczestniczył jako członek delegacji soboru,na kongresie w Arras,godzącym zwaśnioną Francję z Anglią i Burgundią.W Bazylei przebywał jeszcze w końcu kwietnia roku 1436.Zdecydowany zwolennik koncyliaryzmu,co pomimo silnego poparcia króla Władysława Warneńczyka spowodowało,że papież Eugeniusz IV odmówił w czerwcu 1437 zgody na objęcie przezeń biskupstwa poznańskiego.Lasocki,zajęty z Grzegorzem z Sanoka u boku Władysława Warneńczyka sprawami węgiersko-tureckimi,sam zarzucił wniesioną do soboru apelację i nie przyjął oferowanego mu arcybiskupstwa Ostrzyhomia(Esztergom).W roku 1441 był oprócz panów węgierskich jednym z namiestników królewskich w Budzie.Następnie,pod wpływem legata Cezariniego,odszedł od stanowiska koncyliaryzmu na rzecz inspirowanych przez papiestwo planów wyprawy antytureckiej.W 1443 posłował do cesarza Fryderyka w sprawie przymierza przeciwko Turcji.Po klęsce warneńskiej pozostał na Węgrzech u Jana Hunyadego,którego był przyjacielem,jednak nie przyjął proponowanego mu przezeń biskupstwa Kalocsy.W roku 1448 posłował od niego do papieża Mikołaja V.Przebywał w Rzymie dłuższy czas,pozyskując przyjaźń papieża-humanisty,który mianował go biskupem wrocławskim(nie objął tej pozycji na skutek sprzeciwu Kazimierza Jagiellończyka),ale później 17 lipca 1449 nadał mu wakujące biskupstwo kujawsko-pomorskie i zamierzał go powołać do kolegium kardynałów.Lasocki,będąc w roku 1424 kanonikiem,następnie dziekanem kapituły krakowskiej,odrzucił w 1449 ofiarowane przez Hunyadego arcybiskupstwo kołockie i bachieńskie oraz nie zgodził się na proponowaną mu godność prymasa.Był prekursorem humanizmu w Polsce.Zasłynął zwłaszcza jako mówca.We Włoszech i w Bazylei nawiązał bliskie stosunki z wybitnymi humanistami Janem Aurispą i Eneaszem Sylwiuszem Piccolominim,przyjaźnił się z Poggio Bracciolinim,a zwłaszcza z Guarino Guarinim z Werony(poznanym wiosną roku 1437),któremu posyłał do Ferrary na naukę młodych Polaków(głównie swych krewnych),jako ich mecenas.Jego domownikiem i sekretarzem był humanista Andrzej Pallacio.W Rzymie skupiał wokół siebie polskich studentów.Uciekając stamtąd przed zarazą zmarł 9 września roku 1450 w Terni pod Camerino.
Twórczość
Mowy

• Mowa w Arras 5 sierpnia 1435,rękopis Bibl.Nationale w Paryżu nr 1448,fot.rękopisu oraz franc.przekład ogł.Z.Lasocki Un Diplomate polonais au congrès d'Arras en 1435,Paryż 1928,s.67-72
• Mowa w Rzymie 9 grudnia 1448,ogł.M.Wiszniewski Historia literatury polskiej,t.3,Kraków 1841,s.390-396(z błędami i mylną datą 1442);wyd.następne:wyd.J.Szujski Codex Epistolaris Saeculi Decimi Quinti,t.2,cz.2(1876);Monumenta Medii Aevi Historica,t.2,s.51-54;przekł.polski Athenaeum 1845;przedr. Złota przędza,t.4,Warszawa 1887

Listy

• Do Zbigniewa Oleśnickiego,Rzym,10 grudnia 1448,wyd.J.Szujski Codex Epistolaris Saeculi Decimi Quinti,t.2,cz.2(1876)Monumenta Medii Aevi Historica,t.2,s.50;rękopis Biblioteki Jagiellońskiej Cod.fol.nr 48
• Listy z lat 1437-1450 od:Zbigniewa Oleśnickiego,Stefana de Catis,Jana Hunyadego i nieznanych osób;inne pisma dot.M.Lasockiego;wyd.A.Sokołowski,J.Szujski,A.Lewicki Codex Epistolaris Saeculi Decimi Quinti,t.2,cz.2(1876);t.2(1891)Monumenta Medii Aevi Historica;t.3(1894)Monumenta Medii Aevi Historica
• Od Guarina z Werony,pełne wyd.:R.Sabbadini"Epistolario di Guarino Veronese",t.1-3,Wenecja 1916,Miscellanea di Storia Veneta,S.3;14 listów ogł.J.Brüstigerowa"Guarino a Polska",Kwartalnik Historyczny 1925;2 listy przedr.I.Chrzanowski,S.Kot Humanizm i reformacja w Polsce,Lwów 9127;rękopisy:Biblioteka Jagiellońska,nr 62,173,1956;teksty z odmiankami(nieuwzględnione):kodeks Biblioteki Cystersów w Mogile nr 630,k.24-27
• Od syna Guarina,dat.z Ferrary w 1448 lub z początkiem 1449,ogł.J.Brüstigerowa"Guarino a Polska",Kwartalnik Historyczny 1925,s.76-77
• inne listy ogł.J.G.Schwandtner Scriptores Rerum Hungaricarum,t.2,Wiedeń 1747,s.7 nn;wyd.2 Tyrnawa 1765;wyd.3 Wiedeń 1766;