Jan Stoiński

Inna forma nazwiska:Stojeński,(ur.1590,zm.1654)ariański działacz reformacyjny w Polsce,duchowny,teolog,pisarz i poeta.
Życiorys
Pochodził z rodziny,związanej z ruchem braci polskich:jego ojcem był Piotr Stoiński(młodszy)a dziadkami Piotr Stoiński i Grzegorz Paweł z Brzezin.Urodził się prawdopodobnie w Lusławicach,gdzie jego ojciec był duchownym.Jego rodzina została nobilitowana w roku 1591.Później wraz z rodziną przeniósł się do Rakowa,gdzie sprawował urząd ministra ariańskiego.Wszechstronnie wykształcony,zyskał sławę doskonałego dialektyka i wielokrotnie uczestniczył w dysputach teologicznych.Brał udział w pracach zespołu,redagującego tekst Katechizmu Rakowskiego.Współpracował z Janem Jakubem Ryniewiczem-Trembeckim.Po edykcie z roku 1638,wyjechał do Holandii.Po wygnaniu arian z Rakowa i swym powrocie do kraju,przeniósł się na Litwę,gdzie był duchownym w zborach w Lachowiczach(1640-1644),dobrach rodziny Sieniutów,koło Krzemieńca.W roku 1644 został skazany wyrokiem trybunalskim na utratę czci i szlachectwa.Przez pewien czas był ministrem zboru u Moskorzewskich w Czarkowie(okolice Krakowa).Korespondował z H.Grotiusem.
Twórczość

• Wiersz w:Jaśnie Wielmożnego...pana Andrzeja hrabiego z Leszna ciału...pamiątka,Kraków 1606;unikat:Biblioteka Narodowa,zniszczony w 1944,(wiadomość podała A.Gryczowa"Prasy Krakowa i Rakowa w służbie antytrynitaryzmu",Studia nad arianizmem,pod red.L.Chmaja,Warszawa 1959,s.327
• De Jesu Christi divinitate,Raków 1618,drukarnia S.Sternacki
• Modlitwy nabożne o różne potrzeby,Raków 1633,(wg J.Dürra-Durskiego napisane prawdopodobnie wspólnie z Janem Jakubem Ryniewiczem-Trembeckim);poszczególne modlitwy przedr.W.Sobieski"Modlitewnik arianki",Reformacja w Polsce 1921;J.Dürra-Durskiego Arianie polscy w świetle własnej poezji,Warszawa 1948;fragm.M.Piszczkowski"Obrońcy chłopów w literaturze staropolskiej",Kraków 1948,Biblioteka Arcydzieł Poezji i Prozy nr 54;wyd.2 Kraków 1951;egz.Biblioteka Jagiellońska,British Museum
• liczne prace rękopiśmienne i drukowane(wątpliwe)wymienił F.S.Bock Historia Anti-Trinitariorum,t.1,Królewiec 1774,s.944-947

Listy

• Korespondencja z H.Grotiusem z około roku 1638,ogł.w książce:H.Grotius Epistolae...Amsterdam 1687,s.455,476 nn.
• Od Samuela Przypkowskiego,dat.z Dojlid 6 marca 1634,ogł.w:"Diariusz wojny moskiewskiej 1633 roku",wyd.A.Rembowski,Warszawa 1895,Biblioteka Ordynacji Krasińskich.Muzeum K.Świdzińskiego,t.13.