Życiorys
Urodził się w Kurzelowie(dawne województwo sandomierskie,obecnie powiat włoszczowski)w rodzinie mieszczańskiej.W 1604 rozpoczął naukę na wydziale filozoficznym Akademii Krakowskiej.Uzyskał również doktorat z medycyny na uniwersytecie padewskim.W swych pracach zajmował się teorią liczb,geometrią a także medycyną,teologią i geodezją.Był zwolennikiem teorii kopernikowskiej.W 1620 wydał podręcznik arytmetyczny Arithmetica integrorum.W 1625 został opublikowany pamflet„Gratis”,skonstruowany w postaci satyrycznego dialogu przeciw zakonowi Jezuitów skonfliktowanym wówczas z Akademią Krakowską.Utwór ten uważany jest przez niektórych badaczy za jeden z najlepszych pism polemicznych dawnej literatury polskiej.W 1638 wydał Apologia pro Aristotele et Euclide(Obrona Arystotelesa i Euklidesa)Był pierwszym biografem Mikołaja Kopernika,zebrał sporo pamiątek po nim,z których część zaginęła po śmierci Brożka.Naukę postrzegał kompleksowo;jego uzdolnienia interdyscyplinarne objawiały się nieraz w zaskakujący sposób.Rozwiązał w sposób matematyczny następujący problem z dziedziny biologii:dlaczego pszczoły budują plastry w kształcie komórek sześciokątnych?Brożek zauważył,że aby pokryć płaszczyznę wielokątami foremnymi,należy zestawić sześć trójkątów równobocznych albo cztery kwadraty czy też trzy sześciokąty foremne.Ponieważ przy tych samych obwodach sześciokąt ma największą powierzchnię,stąd komórka sześciokątna ma największą objętość przy najmniejszym zużyciu materiału(wosku).Zajmował się również liczbami zaprzyjaźnionymi,rozwiązał problem izoperymetryczny.Przez wiele lat mieszkał w Międzyrzecu Podlaskim.Od 1632 do śmierci w 1652 był proboszczem rzymskokatolickiej parafii pw.św.Bartłomieja w Staszowie.Ustanowił na rzecz Akademii Krakowskiej 2 fundacje,m.in.na zakup książek matematycznych i przyrządów astronomicznych.Przekazał też uczelni swoją bibliotekę,a także najstarszy zachowany do dzisiejszych czasów globus na którym zaznaczono Amerykę,zwany Globusem Jagiellońskim z około 1510 r.Jego imieniem nazwano Collegium Broscianum Uniwersytetu Jagiellońskiego,budynek uniwersytecki na krakowskim Starym Mieście,ulicę w Krakowie,ulicę w Warszawie oraz jedno z większych osiedli mieszkalnych we Włoszczowie.
Twórczość naukowa
Dzieła
- "Geodesia distantiarum"(1610)
- "Epistolae ad naturam ordinariam figurarum plenius intelligendum"(1615)
- "Dissertatio astronomica"(1616)
- "Dissersatio de cometa Astrophili"(1619)
- "Dе dierum inaequalitate"(1619)
- "Arithmetica integrorum"(1620)Kraków,drukarnia A.Andrzejowczyk
- "Przydatek pierwszy do geometriej polskiej Stanisława Grzepskiego"(1635/1636),późn.wyd.K.Sawicki"Rozprawka J.Brożka o deklinacji igły magnesowej",Geodezja i Kartografia,1957,z.3,s.209-212
- "De numeris perfectis disceptatio"(1637)Kraków,drukarnia A.Wosiński
- "Żywot Stanisława Grzepskiego(1637-1643),wyd.w skróceniu:L.E.Janiszowski"Wiadomość o życiu Stanisława Grzepskiego z dawnego polskiego rękopisu wyjęta",Gazeta Krakowska 1802,nr 51-53
- "Aristoteles et Euclides defensus contra Petrum Ramum et alios"(1638)Amsterdam
- "Apologja pierwsza kalendarza rzymskiego powszechnego"(1641)
- "Sermo in synodo Luceornensi"(1641)
- "Apologia pro Aristotele et Euclide"(1652)
- "Peripatheticus Cracowiensis"
- "De litterarum in Polonia vet ustate"
- tzw."Gratis"(składa się z 4 dyskursów stanowiących satyrę na jezuitów zakładających
uczelnie konkurujące z Akademią Krakowską),pierwsze 3 wydane:Wielkanoc pod Krakowem,1625,drukarnia J.Piotrkowczyk:
- Gratis abo Discurs I ziemianina z plebanem(Gratis,or Discourse I between the Squire and the Vicar)
- Przywilej abo Discurs II ziemianina z plebanem(Privilege,or Discourse II between the Squire and the Vicar)
- Consens abo Discurs III ziemianina z plebanem(Consensus,or Discourse III between the Squire and the Vicar)
- Varietas abo Discurs IV(Varietas,or Discuorse IV),wykończony 1625/1626,Biblioteka Kórnicka,rękopis nr 211
- Wybór pism
- T.1,oprac.H.Barycz,Warszawa 1956(obejmuje m.in."Żywot Stanisława Grzepskiego",fragm."Arithmetica integrorum","Gratis"cz.1-4)
- T.2,oprac.J.Dianni,Warszawa 1956(obejmuje m.in.fragmenty łac.dzieł matematycznych w przekładzie polskim:"Geodezja odległości")
- Korespondencja oraz materiały różne do życia i twórczości,m.in.testament z 1651(ogł.w całości w:J.N.Franke Jan Brożek/J.Broscius,akademik krakowski,1585-1562.Jego życie i dzieła...Kraków 1884)
- 37 listów z lat 1616-1651 i nie datowanych,m.in.do/od:Akademii Krakowskiej,P.Crügera,A.Bzowskiego,J.S.Delmedigo,K.Działyńskiego,W.Fontany,J.Gembickiego,J.Najmanowica,Ł.Opalińskiego,M.Paca,M.Szyszkowskiego,Kosmy de Torres,Urbana VIII i W.Śmieszkowica
- Listy do A.Roomena z 1 października 1610 i nie datowane(ogł.J.Brożek w:Epistolae ad naturam ordinatarum figurarum plenius intelligendam pertinens,Kraków 1615,przekł.polskie wydanie,J.Dianni)
- List do rektora B.Golińskiego z 1618 i Anglika Tomasza w Padwie z 12 lipca 1624(tekst łaciński ogł.E.Stamm Z historii matematyki XVII w.w Polsce)
- "Podróż J.Brożka do Warmii i Prus w roku 1618",Wiadomości Matematyczne t.40(1936),s.151,155-156
- List do Galileusza z 23 czerwca 1621,Padwa(wyd.A.Wołyński Relazionii di Galileo Galilei colla Polonia,Florencja 1873)
- Notatka i fragm.listu do T.Turnera z 12 czerwca 1624,Padwa(w oryginale łac. i przekł.polskim ogł.J.Dianni"Zagadnienie kwadratury koła w polskiej literaturze matematycznej",Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1956,nr 4,s.733-736
- List do Andrzeja Hermana,ministra ewangelickiego w Wielkanocy koło Krakowa z 3 października 1625,Kraków(wyd.F.Szembek Gratis plebański,Gratis wyćwiczony...Kraków 1627,s.427)
- 3 listy do J.S.Pudłowskiego:31 lipca 1641,Międzyrzecz;19 września 1643,Staszów;10 maja 1644(wydano niedokładnie:A.Grabowski Starożytności historyczne polskie t.2,Kraków 1840,s.486-495)
- List od J.L.Skrobkowica z 20 lutego 1626(Biblioteka Jagiellońska,rękopis nr 2363,s.886-887)
- List od Ł.Opalińskiego z 17 lutego 1643,Rytwiany(wydano niedokładnie:A.Grabowski Starożytności historyczne polskie t.2,Kraków 1840,s.495-496)
- Fragmenty dziennika osobistego z 1605-1645,urywki pamiętnikarskie(wydano:H.Barycz Wybór pism t.1,teksty łac.w przekładzie polskim)
- Mikołaj Kopernik,życiorys,(1625-1626),wydano w:S.Starowolski Scriptorum Polonicorum Hekatontas,wyd.2 rozszerzone,Wenecja 1627,s.158-161
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz