Młodość
Był synem Wawrzyńca Lipskiego,sędziego ziemi rawskiej i Anny z d.Plichta.Był trzecim z 14 dzieci.Jego wychowaniem zajął się stryj Franciszek,kanonik gnieźnieński.Kształcił się w kolegium jezuickim w Kaliszu oraz we Włoszech,gdzie studiował teologię i prawo.Prawdopodobnie odbył też podróż edukacyjną do Niemiec;znał biegle niemiecki.Słynął z nauki,ogłady,erudycji.Do Polski wrócił w 1616 r. i wkrótce przyjął święcenia kapłańskie.
Początki kariery politycznej i duchownej
Dzięki poparciu stryja,kanclerza Feliksa Kryskiego,został jednym z sekretarzy w kancelarii koronnej,potem jej regensem i kanclerzem królowej Konstancji Habsburżanki,żony Zygmunta III Wazy,a w 1632 referendarzem koronnym.Jego uposażeniem były liczne beneficja kościelne.Był kantorem wrocławskim,kanonikiem:łęczyckim i krakowskim,proboszczem krzemienieckim i płockim,a w 1630 otrzymał opactwo komendatoryjne wąchockie.Szybko zdobył zaufanie królów Zygmunta III i Władysława IV,których sławił panegirykami.Jeden z ważniejszych,pokazujących oddanie Lipskiego wobec domu Wazów,został napisany na pogrzeb króla Zygmunta III i królowej Konstancji:Iuncus regius philyrina cinctus fascia seu oratio funebris DD.Sigismundo III ...et Constantiae reginae scripta.Pełnił już w tym czasie szereg ważnych misji dotyczących spraw państwowych.W 1633 wchodził w skład poselstwa obediencyjnego Jerzego Ossolińskiego do Urbana VIII.W 1635 r.brał udział w rokowaniach z posłami moskiewskimi.
Biskup chełmiński i pomezański
24 maja 1636 r.nominowany przez króla biskupem chełmińskim i pomezańskim,w czerwcu kapituła dokonała kanonicznego wyboru,1 października Urban VIII udzielił mu kanonicznej prowizji,a 20 listopada 1635 objął przez pełnomocnika rządy w diecezji.Sakrę przyjął 14 września 1636 w Łowiczu z rąk prymasa J.Wężyka.Osobisty ingres do katedry w Chełmży odbył w październiku 1636 r.Już w grudniu 1636 r.przewodniczył obradom sejmiku generalnego ziem pruskich.W diecezji zniszczonej wojnami szwedzkimi przystąpił do energicznych działań tak na polu duchowym jak i gospodarczym,zwłaszcza w diecezji pomezańskiej.Rewindykował kilka świątyń pozostających w rękach protestantów,a w 1636 r.nakazał przeprowadzić wizytację generalną diecezji(akta nie zachowały się).Popierał jezuitów toruńskich i malborskich,widząc w nich główną siłę dla odnowy religijnej diecezji.Zabiegał o wznowienie kultu patronów ziem pruskich:bł.Juty z Chełmży,bł.Jana Łobdowczyka i bł.Doroty z Mątowów;z jego polecenia jezuita Fryderyk Szembek napisał ich żywoty,posiadające znaczną wartość historyczną.Zatwierdził fundację klasztoru reformatów w Łąkach Bratiańskich,przeprowadził wizytację katedry.Zreorganizował gospodarkę w dobrach biskupich wydając nowe ordynacje dla poddanych,odrestaurował zamek biskupi w Lubawie.Zamierzał zwołać synod diecezjalny,otworzyć seminarium duchowne i powołać dla diecezji biskupa pomocniczego,ale krótki czas rządów w diecezji i prowadzenie równolegle działalności politycznej i dyplomatycznej,uniemożliwił realizację tych planów.Swojemu następcy pozostawił memoriał o diecezji będący cennym źródłem do poznania stanu biskupstwa w tym czasie.Mimo krótkich rządów był jednym z bardziej zasłużonych biskupów chełmińskich w XVII w.
Prymas Polski
Po śmierci prymasa Jana Wężyka,Lipski obrany został arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski.Nominację królewską otrzymał 26 czerwca 1638 r.prekonizację papieską 23 grudnia 1638,rządy w diecezji objął przez pełnomocnika 23 marca 1639 r.a osobiście odbył ingres do katedry w Gnieźnie 22 sierpnia 1639 r.Zreformował zarząd dobrami stołowymi arcybiskupstwa,odnowił zamek prymasowski w Łowiczu i rezydencję w Warszawie,zbudował pałac w Łyszkowicach czyniąc z nich letnią rezydencję prymasów.W 1640 r.w Warcie przeprowadził translatio relikwii świątobliwego Rafała z Proszowic i zezwolił na kult publiczny.Na maj 1641 zwołał synod prowincjalny oraz wcześniej synod archidiecezji,zapowiedział też wizytację katedry i kapituły,jednak z racji na śmierć planów tych nie zdążył zrealizować.
Polityk i dyplomata
W swojej działalności politycznej popierał inicjatywy monarchy;należał do grona jego najbliższych i zaufanych doradców.Opowiadał się za zwiększeniem prerogatyw senatu w stosunku do sejmu.Uczestniczył w sejmikach województw wielkopolskich pilnując na nich interesów dworu.W 1637 r.został wysłany przez króla Władysława Wazę do Wiednia po jego przyszłą małżonkę Cecylię Renatę.31 lipca pobłogosławił zaręczyny,a 9 sierpnia pobłogosławił ślub cesarzówny zawarty per procuram(małżonka reprezentował królewicz Jan Kazimierz).Podczas tej misji otrzymał od Cesarza Ferdynanda dla siebie i całej rodziny tytuł Hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego.Prowadził też,w imieniu króla,zabiegi dyplomatyczne o uwolnienie internowanego we Francji Jana Kazimierza.Regularnie brał udział w sejmikach w Środzie oraz dwóch sejmach walnych w 1639 i 1640 r.Zabiegał na forum sejmowym o zaopatrzeni siostry królewskiej Anny i zapłacenie długów królewskich.Zmarł w 1641 r.w swoim pałacu w Łyszkowicach,z powodu choroby żołądka,która trwała kilka tygodni.Spotykane oskarżenie,że został otruty przez własnego lekarza z podszeptu protestantów nie ma podstaw faktograficznych.Poczynił liczne legata na kościoły i pobożne dzieła.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz